Öğrencilerin yapay zeka okuryazarlığı düzeyi: bir ölçek geliştirme çalışması
Artificial intelligence literacy level of students: a scale development study
- Tez No: 958686
- Danışmanlar: PROF. DR. YAVUZ SAMUR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Bilim ve Teknoloji, Eğitim ve Öğretim, Science and Technology, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bahçeşehir Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Teknolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 102
Özet
Bu araştırmada, Türkiye'deki lise öğrencilerinin yapay zekâ okuryazarlığını ölçmeye yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirme yöntemi izlenmiştir. Alanyazın taramasıyla beraber 31 maddelik taslak madde havuzu oluşturulup kapsam geçerliği için uzman görüşlerine başvurulmuştur. Pilot uygulama 211 öğrenciyle gerçekleştirilmiş ve elde edilen bulgular doğrultusunda ölçeğin maddeleri gözden geçirilmiştir. Ana uygulama örneklemi 645 öğrenciden oluşmaktadır. AFA sonucunda ölçek 21 madde ve beş boyuttan oluşmuş, varyansın %63.3'ünü açıklamıştır. Boyutlar Temel Bilgi ve Farkındalık, Etik ve Güvenli Kullanım, Uygulama Becerileri, Eleştirel Bakış Açısı ve Değerlendirme şeklindedir. DFA ile beş boyutlu modelin uyum indeksleri CFI = 0.94; RMSEA = 0.05; GFI = 0.93; RMR = 0.06; χ²/df = 2.729 değerleriyle iyi düzeyde uyum sağladığı belirlenmiştir. Ölçeğin genel Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı 0.90; alt boyutlar için 0.66–0.87 aralığında bulunmuştur. Katılımcıların puanlarında cinsiyet, sınıf düzeyi ve yapay zekâ kullanım alışkanlıklarına bağlı anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Sonuçta, lise öğrencilerinin yapay zekâ okuryazarlığını ölçmeye yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirilmiş, elde edilecek verilerin öğrenci-öğretmen eğitim programlarının yeniden yapılandırılması ve dijital okuryazarlık politikalarının oluşturulmasına katkı sağlayacağı öngörülmektedir.
Özet (Çeviri)
In this study, a valid and reliable scale was developed to measure artificial intelligence literacy among high school students in Turkey. A draft pool of 31 items was created based on a literature review, and expert opinions were sought for content validity. A pilot study was conducted with 211 students, and the items of the scale were revised based on the findings. The main application sample consisted of 645 students. As a result of AFA, the scale consisted of 21 items and five dimensions, explaining 63.3% of the variance. The dimensions are Basic Knowledge and Awareness, Ethical and Safe Use, Application Skills, Critical Perspective, and Evaluation. The fit indices of the five-dimensional model with DFA were found to be in good agreement with CFI = 0.94; RMSEA = 0.05; GFI = 0.93; RMR = 0.06; χ²/df = 2.729. The overall Cronbach's alpha internal consistency coefficient of the scale was 0.90, with sub-dimensions ranging from 0.66 to 0.87. Significant differences were found in participants' scores based on gender, grade level, and artificial intelligence usage habits. As a result, a valid and reliable scale for measuring high school students' artificial intelligence literacy has been developed, and it is anticipated that the data obtained will contribute to the restructuring of student-teacher education programs and the creation of digital literacy policies.
Benzer Tezler
- Özel yetenekli öğrencilerin eleştirel okuma ve yazma becerilerinde yapay zeka uygulamalarının rolü
The role of artificial intelligence applications in critical reading and writing skills of gifted students
EMSAL SÜRMELİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve Öğretimİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YAVUZ YAMAN
- Üretken yapay zekâ kabul seviyesi ve yapay zekâ okuryazarlığının Türkçe öğretmenliği lisans öğrencilerinin dijital yazma becerilerine etkisine yönelik bir değerlendirme
An evaluation of the generative artificial intelligence acceptance level and the effect of artificial intelligence literacy on the digital writing skills of Turkish language teaching undergraduate students
BUSE GÜL EROL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimAkdeniz ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MAZHAR BAL
DOÇ. DR. SAVAŞ PAMUK
- Yapay zeka okuryazarlığının kişisel başarı ve kariyer kararlılığına etkisi: Lise öğrencileri üzerine bir çalışma
The effect of artificial intelligence literacy on personal achievement and career determination: A study on high school students
TUĞBA ÖZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Gedik ÜniversitesiYapay Zeka Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HALİME SUVAY EKER
- Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının teknoloji okuryazarlığı ve yapay zekâ farkındalık düzeylerinin incelenmesi: Bir karma yöntem araştırması
Investigation of social studies teacher candidates technology literacy and artificial intelligence awareness levels: A mixed method research
DİLAN EMLÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULLAH GÖKDEMİR
- Özel yetenekli öğrencilerin özerk öğrenme, yapay zekâ okuryazarlığı ile 21. yy becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examining the relationship between autonomous learning, artificial intelligence literacy, and 21st century skills of gifted secondary school students
MEHMET İLKAY KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimBahçeşehir ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞİN KAPLAN SAYI