Aile ve boşanma danışmanlığı bağlamında aile sorunları ve İslamî temelli müdahale stratejileri
Family issues and Islamic-based intervention strategies in the context of family and divorce counseling
- Tez No: 959257
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HAKAN ÖZKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Religion, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Aile Danışmanlığı ve Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 115
Özet
Huzurlu bir liman ve insanın yeryüzündeki en kıymetli değerlerinden addedilen aile, günümüzde dünya çapında bir çözülme yaşamaktadır. Artan boşanma oranları, dağılan aile yapıları ve bu durumun mağduru olan çocuklar pek çok ruhsal sorunla karşı karşıya kalmaktadır. Boşanma, hukuki boyutunun yanı sıra, aile bireyleri arasındaki iletişim sorunları ve anlaşmazlıkların bir sonucu olarak ortaya çıkmakta ve bu durum, çiftleri aile ve boşanma danışmanlığı gibi profesyonel ruh sağlığı hizmetlerine yönlendirmektedir. Boşanmaya dair sebeplerin pek çoğu aynı zamanda İslam dininin de onaylamadığı davranışlar arasında yer almaktadır. İslamiyet, evliliğin sürdürülemez hale gelmesi durumunda boşanmayı bir çözüm olarak kabul etmekle birlikte, bu ayrılığın biçim ve esaslarını açıkça belirtmektedir. Modern çağın getirdiği sosyo-ekonomik, kültürel ve teknolojik dönüşümler, hem dünyada hem de Türkiye'de boşanma oranlarını endişe verici düzeylere getirmiştir. Buna rağmen, literatürde modern psikoloji ile İslamî değerlerin kesişim noktasında çözüm önerileri geliştiren çalışmaların sınırlı olduğu görülmektedir. Özellikle Türk kültürüne ve manevi değerlere entegre edilmiş aile danışmanlığı yaklaşımlarına duyulan ihtiyaç, bu tezin temel problem alanını oluşturmaktadır. Bu bağlamda araştırmada şu sorulara yanıt aranmıştır: İslam'ın aile kurumunu korumaya yönelik temel prensipleri nelerdir ve bu prensipler modern boşanma nedenleriyle nasıl ilişkilendirilebilir? Kur'ân ve sünnet çerçevesinde boşanmayı önlemeye veya boşanma sonrası sorunları hafifletmeye yönelik hangi öğütler ve yöntemler bulunmaktadır? Maneviyat temelli aile danışmanlığında kullanılan etkili yöntem ve teknikler nelerdir? Modern psikolojik danışmanlık yaklaşımları ile İslamî öğretiler, aile sorunlarına çözüm üretme noktasında nasıl birleştirilebilir? Çalışmada, Kur'ân ve sünnet ışığında aile, evlilik, değerler ve boşanma ile ilgili temel ilkeler ortaya konulmuştur, İslamî ve modern aile/boşanma danışmanlığı süreçleri, sorunları ve çözüm önerileri ele alınırken, modern psikoloji ve İslamî değerlerin kesişim noktasında genel bir bakış açısı sunulmaktadır. Tez çalışmasında nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Bu doğrultuda, 1973-2015 yılları arasını kapsayan dönemde toplam 196 kaynak incelenmiştir. Kaynakların türlerine göre dağılımı; 73 makale, 50 yüksek lisans tezi, 33 doktora tezi, 27 kitap ve 13 internet kaynağı şeklindedir. Kaynakların konu dağılımına bakıldığında ise 61'i İslamî psikoloji ve İslam aile hukuku bağlamındaki çalışmalardan, 125'i ise modern aile danışmanlığı ve boşanma danışmanlığı alanındaki çalışmalardan meydana gelmektedir. Yürütülen bu çalışmada, İslam'ın aile yapısını düzenleyen ve koruyan ilke ve esaslarının, boşanma sürecinde danışmanlık ve rehberlik işleviyle iyileştirici bir rol oynadığı sonucuna ulaşılmıştır. Dünya genelinde uzun süredir ilgi gören maneviyat temelli yaklaşımların, Türkiye'de de aile danışmanlığı alanına yansımasının sınırlı olduğu tespit edilmiştir. Bu tez, İslam perspektifinden aile ve boşanma danışmanlığına dair teorik ilkeleri ve müdahale stratejilerini ortaya koyarak alandaki boşluğu doldurmayı ve Türk kültürüne uygun manevi yönelimli danışmanlık yaklaşımlarına katkı sunmayı amaçlamaktadır.
Özet (Çeviri)
A peaceful harbor and the family, considered one of humanity's most precious values on earth, is currently experiencing a worldwide breakdown. Rising divorce rates, fragmented family structures, and the children who are victims of this situation face many psychological problems. Divorce arises not only from legal considerations but also as a result of communication problems and disagreements between family members, leading couples to seek professional mental health services such as family and divorce counseling. Many of the reasons for divorce are also behaviors that Islam does not approve of. Islam accepts divorce as a solution when a marriage becomes unsustainable, but clearly specifies the form and principles of this separation. The socio-economic, cultural, and technological transformations brought about by the modern era have led to alarming divorce rates both globally and in Turkey. Despite this, there is a limited number of studies in the literature that develop solutions at the intersection of modern psychology and Islamic values. The need for family counseling approaches integrated with Turkish culture and religious values forms the core problem area of this thesis. In this context, the study sought answers to the following questions: What are the fundamental principles of Islam aimed at protecting the family institution, and how can these principles be related to modern causes of divorce? What advice and methods exist within the framework of the Qur'an and Sunnah to prevent divorce or alleviate post-divorce problems? What are the effective methods and techniques used in spirituality-based family counseling? How can modern psychological counseling approaches and Islamic teachings be combined to produce solutions to family problems? The study presents fundamental principles regarding family, marriage, values, and divorce in light of the Qur'an and Sunnah. It addresses Islamic and modern family/divorce counseling processes, problems, and proposed solutions, offering a general perspective at the intersection of modern psychology and Islamic values. The thesis used the document analysis method from qualitative research methods. Accordingly, a total of 194 sources were examined covering the period between 1986 and 2015. The distribution of sources by type is as follows: 71 articles, 48 master's theses, 32 doctoral theses, 28 books, and 13 internet sources. Looking at the distribution of sources by subject, 61 are studies in the context of Islamic psychology and Islamic family law, while 121 are studies in the field of modern family counseling and divorce counseling. This study concluded that the principles and foundations of Islam that regulate and protect the family structure play a healing role through counseling and guidance during the divorce process. It has been observed that spirituality-based approaches, which have long been of interest worldwide, have had limited reflection in the field of family counseling in Turkey. This thesis aims to fill the gap in the field by presenting theoretical principles and intervention strategies for family and divorce counseling from an Islamic perspective, and to contribute to spirituality-oriented counseling approaches suitable for Turkish culture.
Benzer Tezler
- Boşanma süreci danışmanlığı ve aile arabuluculuğu üzerine bir araştırma
A study on divorce process counseling and family mediation
TÜLİN ZENGİN
Doktora
Türkçe
2021
Sosyal HizmetYalova ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RECEP ÇELİK
- Sosyal politikalara destek bağlamında aile danışmanlığının etkinliği: Üsküdar örneği
Effectiveness of family counseling in context of support to social policies: The case of Üsküdar
ŞEYDA KARAKAYA
Doktora
Türkçe
2023
Sosyal Hizmetİstanbul ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BAŞAK IŞIL ALPAR
- Boşanmaya etki eden faktörlerin incelenmesi: Bolu örneği
Investigation of factors affecting divorce: Bolu sample
MUHAMMED BUĞRA DİNÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Aile PlanlamasıSelçuk ÜniversitesiAile Danışmanlığı ve Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZLEM ALTUNSU SÖNMEZ
- Evli erkeklerin anneleriyle olan bağlanma stillerinin gelinler üzerindeki psikolojik etkisi ve boşanma kaygısının incelenmesi
The psychological effect of married men's attachment styles with their mothers on brides and an investigation of divorce anxiety
NURHAN MELİKOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
PsikolojiÜsküdar ÜniversitesiAile Danışmanlığı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZÜLFİKAR ÖZKAN
- Evli şirket çalışanlarının duygusal boşanma düzeyleri ile kişisel değişkenleri ve iş tükenmişlikleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi
Examination of the relationship between emotional divorce and demographic vriables and job burnout of married employees
ZOHREH KAMRAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve Öğretimİstanbul Aydın ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAGIP ÖZYÜREK