Yetişkin bireylerde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu özellikleri ile genel aidiyet hissi arasındaki ilişkide şema başa çıkma biçimlerinin aracı rolünün incelenmesi
Examining the mediational role of schema coping styles in the relationship between attention deficit hyperactivity disorder traits and general sense of belonging in adults
- Tez No: 959852
- Danışmanlar: PROF. DR. PERVİN NEDİM BAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İSTANBUL BEYKENT ÜNİVERSİTESİ
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 149
Özet
Bu araştırmanın amacı, yetişkin bireylerde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) özellikleri ile genel aidiyet hissi arasındaki ilişkide şema başa çıkma biçimlerinin aracı rolünü incelemektir. Bu doğrultuda çalışma, nicel araştırma yöntemlerinden çoklu aracı değişken modeliyle desenlenmiştir. Araştırmanın örneklemini, 18–64 yaş aralığında yer alan 407 yetişkin birey oluşturmaktadır. Veriler,“Demografik Bilgi Formu”,“Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Kendi Bildirim Ölçeği (ASRS)”,“Şema Başa Çıkma Biçimleri Ölçeği”ve“Genel Aidiyet Ölçeği”kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde IBM SPSS Statistics 30.0 programı ve Hayes'in PROCESS Macro v4.1 eklentisinden yararlanılmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda, DEHB özellikleri ile genel aidiyet hissi arasında negatif yönlü, zayıf düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. DEHB özellikleri ile şema başa çıkma biçimlerinin tamamı arasında pozitif yönlü ve orta düzeyde anlamlı ilişkiler saptanmıştır. DEHB özellikleri arttıkça, şema telafisi, şema teslimi ve şema kaçınması puanlarının da arttığı görülmüştür. Genel aidiyet hissi ile şema telafisi arasında anlamlı bir ilişki bulunmazken; şema teslimi ve şema kaçınmasıyla zayıf düzeyde, negatif yönlü anlamlı ilişkiler elde edilmiştir. Bu sonuç, bireyin aidiyet hissi arttıkça, uyumsuz başa çıkma biçimlerinden olan şema teslimi ve şema kaçınma stratejilerinin azaldığını göstermektedir. Aracılık analizleri sonucunda, şema telafisi ve şema kaçınmasının, DEHB ile genel aidiyet hissi arasındaki ilişkide aracı rol üstlenmediği; buna karşın, şema tesliminin bu ilişkide tam aracı rol oynadığı belirlenmiştir. Demografik değişkenlere ilişkin analizlerde ise yaş, ekonomik düzey, ilişki durumu ve kişilik özelliklerinin bazı araştırma değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaştığı tespit edilmiştir. Araştırma bulguları, alanyazındaki çalışmalarla birlikte değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to examine the mediating role of schema coping styles in the relationship between attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) traits and the general sense of belonging in adults. In line with this aim, the study was designed using the multiple mediator model, one of the quantitative research methods. The sample of the study consisted of 407 adults aged between 18 and 64 years. Data were collected using the“Demographic Information Form,”“Adult ADHD Self-Report Scale (ASRS),”“Schema Coping Modes Scale,”and“General Belongingness Scale.”Data were analyzed using IBM SPSS Statistics 30.0 and Hayes' PROCESS Macro v4.1. The findings revealed a weak but statistically significant negative relationship between ADHD traits and general sense of belonging. Additionally, positive and moderate-level significant relationships were found between ADHD traits and all schema coping styles. As ADHD traits increased, scores on schema overcompensation, schema surrender, and schema avoidance also increased. While no significant relationship was found between the general sense of belonging and schema overcompensation, weak but significant negative correlations were observed between general belongingness and schema surrender and schema avoidance. These results suggest that as individuals' sense of belonging increases, the use of maladaptive schema coping styles such as surrender and avoidance decreases. Mediation analyses indicated that schema overcompensation and schema avoidance did not mediate the relationship between ADHD traits and general belongingness. However, schema surrender was found to fully mediate this relationship. Analyses based on demographic variables further showed that age, socioeconomic status, relationship status, and personality traits were significantly associated with several study variables. The findings of the study were discussed in relation to the existing literature.
Benzer Tezler
- Üniversite öğrencilerinde dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirti düzeyi ile yürütücü işlevler arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigating the relationship between attention deficit hyperactivity disorder symptom level and executive functions in university students
SİNEM GÜLSER KARAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Psikolojiİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURCİHAN KİRİŞ
- Dı̇kkat eksı̇klı̇ğı̇ ve hı̇peraktı̇vı̇te bozukluğu olan yetı̇şkı̇n hastalarda obsesı̇f kompülsı̇f belı̇rtı̇ler ve yürütücü ı̇şlevlerle ı̇lı̇şkı̇sı̇
Obsessive-compulsive symptoms and their relationship with executive functioning in adult patients with attention deficit and hyperactivity disorder
BÜŞRA SÖYLEMEZ KARAKUŞ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
PsikiyatriUfuk ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİH BATTAL
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı almış bireylerde sahte benlik yapısının incelenmesi: Fenomenolojik bir analiz
An examination of the false self structure in individuals diagnosed with attention deficit hyperactivity disorder: A phenomenological analysis
ENİSE HAZAL UYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Psikolojiİstanbul Aydın ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ENGİN EKER
- Üniversite öğrencilerinin sosyodemografik özellikleri, sosyal fobi belirtileri, erişkin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtileri arasındaki ilişkinin incelenmesi
The research of the relationship between sociodemographic characterictics, social phobia symptons, and adult attention deficit hyperactivity symptons of university students
SAMİ BAŞAR ÖNDER
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
PsikolojiÜsküdar ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMRE TOLUN ARICI
- Atomoksetin hidroklorür içeren ağızda dağılan mini tablet formülasyonlarının tasarımla kalite (QBD) ile hazırlanması, karakterizasyonu ve dikkat eksikliği ve hiperaktivite tedavisinde etkinliğinin in vivo değerlendirilmesi
Preparation, characterization and in vivo evaluation of the orally disintegrating mini-tablet formulations containing atomoxetine hydrochloride in the treatment of attention deficit and hyperactivity with the quality by design (QBD) system
EMİNE DİLEK ÖZYILMAZ
Doktora
Türkçe
2023
Eczacılık ve FarmakolojiAnkara ÜniversitesiFarmasötik Teknoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TANSEL ÇOMOĞLU