Fahreddin er-Râzî'nin sûfîlerin riyâzet ve mücâhede yöntemine yaklaşımı
Fakhr al-Dīn al-Rāzī's approach to the sufi methods of riyāḍa and mujāhada
- Tez No: 960173
- Danışmanlar: PROF. DR. EŞREF ALTAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Felsefe, Religion, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 149
Özet
Bu çalışma, Fahreddin er-Râzî'nin tasavvufa, sûfîliğe ve riyâzet ve mücâhede yöntemine yaklaşımını ele almaktadır. Tez, temelde şu üç soruya odaklanmaktadır: Râzî'nin tasavvufa yönelik yaklaşımı nasıldır ve bu yaklaşımın muhtemel sebepleri nelerdir? Râzî'nin sûfî pratikleri dikkate alındığında onu bir sûfî olarak adlandırmak mümkün müdür? Râzî'nin riyâzet ve mücâhede yöntemine ve bu yöntemle ilgili teorik soru ve sorunlara yönelik yaklaşımı nasıldır? Bu üç soruya binaen, ilk bölümde, Râzî'nin tasavvufa yaklaşımı araştırılmıştır. Râzî'nin tasavvuftan pratik anlamda da faydalandığına dair tespitlerin olması ise, sûfîlikle ilişkisini araştırmayı gerekli kılmıştır. İkinci bölümde Râzî'nin bir sûfî olup olmadığı, literatürdeki yerleşik görüşlerin değerlendirilmesi üzerinden araştırılmıştır. Tezin yöntemle ilgili sorulara yoğunlaşan üçüncü kısmında, Râzî'nin riyâzetin tanımına ve çeşitli hususiyetlerine yönelik açıklamaları incelenmiştir. Bu açıklamalara binaen son olarak, Râzî'nin bir bilgi yöntemi olması yönüyle riyâzeti nasıl değerlendirdiği üzerinde durulmuştur. Bu çalışmada ilk olarak Râzî'nin tasavvufa yönelik olumlu bir yaklaşıma sahip olduğu tespit edilmiştir. Ardından Râzî'nin sûfîlikle ilgili tutumu, konu hakkındaki çalışmalar üzerinden değerlendirilerek sûfî pratiklerinin nasıl açıklanabileceği üzerinde durulmuştur. Bunun sonucunda Râzî'nin klasik anlamda bir sûfî sayılmayacağı ancak tahkîk yönteminin ve disiplinler arası bakışının bu yöntemden kendi yönelimi ile yararlanmasına imkân tanıdığı tespitinde bulunulmuştur. Son olarak Râzî'nin, riyâzet ve mücâhedenin tanımı ve özellikleriyle ilgili görüşleri ele alınarak İbn Sînâ'nın bu görüşler üzerindeki etkisine dikkat çekilmiştir. Ardından riyâzet ve mücâhede, bir yöntem olması yönüyle araştırılmış, Râzî'nin bu yöntemin meşruiyetini teslim ettiği; bir bilgi yöntemine yöneltilebilecek sorulara verdiği cevaplar üzerinden tespit edilmiştir. Bu araştırma yapılırken nazar ve riyâzet yöntemlerinin birbirlerini tamamlayıcı ilişkisi ve Râzî'nin yöntemler ve disiplinler arası bütüncül bakışı ortaya koyulmuştur.
Özet (Çeviri)
This study examines Fakhr al-Dīn al-Rāzī's approach to Sufism, to the practice of Sufis, and to the ascetic-spiritual discipline of riyāḍa and mujāhada. The thesis is primarily centered around three key questions: What is al-Rāzī's attitude towards Sufism, and what might be the underlying reasons for this stance? Given his references to Sufi practices, can al-Rāzī be identified as a Sufi? How does he conceptualize the methods of riyāḍa and mujāhada, and what is his approach to the theoretical issues associated with them? Based on these three questions, the first chapter explores al-Rāzī's general approach to Sufism. The presence of indications suggesting his practical engagement with Sufi traditions necessitates an investigation into his relationship with Sufism. The second chapter evaluates whether al-Rāzī may be classified as a Sufi by critically engaging with established views in the existing literature. The third part, focusing on methodological issues, analyzes al-Rāzī's definitions and explanations of riyāḍa and its specific characteristics. Building on these observations, the final discussion addresses how al-Rāzī considers riyāḍa as a cognitive method. The study first identifies that al-Rāzī adopts a generally positive stance towards Sufism. Then, by evaluating relevant scholarly literature, it examines his engagement with Sufi practices and investigates how these practices can be interpreted in light of his intellectual trajectory. The thesis concludes that al-Rāzī, though not a Sufi in the classical sense, benefits from the Sufi method through his own interdisciplinary and investigative orientation. Finally, the influence of Avicenna on al-Rāzī's conceptualization of riyāḍa and mujāhada is noted, and the legitimacy of these practices as epistemic methods is affirmed within his integrative theoretical framework.
Benzer Tezler
- Fahreddin er-Râzî'de isbât-ı vâcib delilleri: Hudûs ve imkân
Arguments for the existence of god in Fakhr al-Din al-Razi: Temporality (Huduth) and contingency (İmkan)
YUNUS EMRE ÇİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Dinİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA SİNANOĞLU
- Tûsî ve Kâtibî'nin İsbât-ı Vâcib tartışması
Tûsî and Kâtibî's debate on proving the existence of God
MEHMET TAYFUN KÜÇÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ENGİN ERDEM
- Kelam ve tasavvuf açısısndan nübüvvet: Fahreddin er-Râzî ve Ibnü'l-Arabî örneği
The prophecy in Islamic theology and mysticism: al-Razi and Ibn Arabi as an exemplification
FARUK SANCAR
Doktora
Türkçe
2010
DinDokuz Eylül ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN KARADENİZ
- Ali b. Ahmed Mehâimî'nin hayatı, eserleri ve tasavvufi görüşleri
The Life, works and sufi views of Ali b. Ahmed Mehâimî
NECDET AYHAN
Doktora
Türkçe
2021
DinSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KADİR ÖZKÖSE
- Fahreddin er-Râzî'nin İbn Sînâ yorumu ve eleştirisi
Fakhr al-din al-Râzî?s comment on Ibn Sînâ and his critique
EŞREF ALTAŞ