Dorsolateral prefrontal kortekse uygulanan transkraniyal doğru akım uyarımının yaşa bağlı olarak çalışma belleği performansına etkileri
The effects of transcranial direct current stimulation applied to the dorsolateral prefrontal cortex on working memory performance in relation to age
- Tez No: 960689
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NAGİHAN MANTAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Nöroloji, Psikoloji, Neurology, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medipol Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sinir Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sinirbilim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 118
Özet
Çalışma belleği, bilgiyi kısa süreli olarak tutma, işleme ve güncelleme süreçlerini kapsayan, dikkat ve yürütücü işlevlerle yakından ilişkili bilişsel bir sistemdir. Yaşlanmayla birlikte bu işlevlerde gerilemeler gözlenirken, bireyler arası farklılıklar da belirleyici olmaktadır. Bu çalışmada, sağ DLPFC'ye uygulanan 2 mA anodal tDCS'nin GY (18–30 yaş) ve İYY (40–60 yaş) gruplarında çalışma belleği üzerindeki etkileri incelenmiştir. Katılımcılar rastgele aktif ve sham uyarım gruplarına atanmıştır. Değişiklik Tespit Görevi kullanılarak davranışsal ve göz izleme verileri toplanmıştır. Ek olarak çalışma belleği ve yürütücü işlevleri ölçen çeşitli nöropsikolojik testler uygulanmıştır. Bulgular, GY'lerin çalışma belleği performasının İYY'lere kıyasla daha yüksek olduğunu ortaya koymuştur. İYY grubunda aktif tDCS sonrası, doğruluk oranında artış, reaksiyon süresinde kısalma ve hedef uyaranlara daha odaklı bir dikkat yönelimi görülmüştür. Aktif uyarım alan GY'lerde gelişim izlenmezken, sham koşulunda plasebo etkisine bağlı belirgin performans artışları kaydedilmiştir. Buna karşın nöropsikolojik testlerde, aktif uyarım alan GY'lerde artış izlenmiştir. Ayrıca, kognitif yükün artmasıyla birlikte doğruluk oranı azalırken, reaksiyon süresi, bakış süresi, fiksasyon sayısı ve pupil boyutu artmış, bu durum artan bilişsel yükün hem davranışsal performansı düşürdüğünü hem de dikkat kaynaklarının daha yoğun şekilde mobilize edildiğini göstermektedir. Çalışma belleği kapasitesi, genel kognitif durum, eğitim yılı, uyku kalitesi ve depresyon düzeyinin uyarımın etkinliği ile ilişkili olduğu bulunmuştur. Özellikle yüksek eğitim seviyesi ve kognitif kapasite uyarımın etkinliğini desteklerken, düşük kapasite ve depresyon gibi olumsuz bireysel faktörler gelişimi sınırlandırmıştır. Sonuçlar, tDCS etkilerinin yaş, görev türü ve bireysel özelliklere göre değiştiğini göstermektedir. Bulgular, kişiye özgü nöromodülasyon protokollerinin geliştirilmesi gerektiğini ve tek tip yaklaşımların her yaş grubunda aynı etkiyi göstermediğini vurgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
Working memory is a cognitive system closely associated with attention and executive functions, involving temporary storage, processing, and updating information. While aging is accompanied by declines in these functions, individual differences also play a significant role. This study examined the effects of 2 mA anodal tDCS applied to the right DLPFC on working memory performance in YA (18–30 years) and OA (40–60 years). Participants were randomly assigned to active or sham stimulation groups. Behavioral and eye-tracking data were collected using the Change Detection Task, and various neuropsychological tests assessing working memory and executive functions were administered. Findings showed that YA outperformed OA across conditions. In the OA group, active tDCS enhanced accuracy, reduced reaction times, and promoted more focused attention toward target stimuli. No significant improvements were observed in YA after active stimulation, whereas the sham condition resulted in notable performance increases, likely reflecting placebo effects. However, YA in the active group showed gains in neuropsychological test performance. Furthermore, increasing cognitive load led to reduced accuracy and increased reaction time, dwell time, fixation count, and pupil size—indicating that higher cognitive demands impaired behavioral performance and required greater mobilization of attentional resources. Working memory capacity, general cognitive status, years of education, sleep quality, and depression levels were associated with stimulation efficacy. Higher education and cognitive capacity supported tDCS benefits, whereas low capacity and depression limited them. These results suggest that tDCS effectiveness varies by age, task type, and individual factors, highlighting the need for personalized rather than uniform neuromodulation protocols.
Benzer Tezler
- Dorsolateral prefrontal korteksin farklı frekanslardaki anodal uyarımının çalışma belleği üzerine etkisinin incelenmesi
The effect of modulated anodal stimulation of dorsolateral prefrontal cortex on working memory
ZEYNEP KÜÇÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Fizyolojiİstanbul ÜniversitesiSağlık Bilimleri Bölümü
PROF. DR. SACİT KARAMÜRSEL
- Hafif kognitif bozukluk tanılı parkinson hastalarında transkraniyal elektriksel uyarımın bilişsel fonksiyonların üzerine etkisi
The effect of transcranial electrical stimulation on cognitivefunctions in patients with parkinson's disease mild cognitive impairment
SERKAN AKSU
Doktora
Türkçe
2021
Fizyolojiİstanbul ÜniversitesiFizyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA AYTÜL UYAR
PROF. DR. SACİT KARAMÜRSEL
- Sol dorsolateral prefrontal kortekse katodal TCDSuygulamasının görsel çalışma belleği üzerindeki etkisinindeğerlendirilmesi
Evaluation of the effect of cathodal TCDS application on theleft dorsolateral prefrontal cortex on visual working memory
YUNUS EMRE ÖKSÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Nörolojiİstinye ÜniversitesiSinir Bilimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÖKÇER ESKİKURT
- Parkinsoniyen apatinin emosyonel ve bilişsel bileşenleri üzerine TPJ ve Sol DLPFC'ye Uygulanan tDCS'in klinik ve nöropsikometrik etkileri
Clinical and neuropsychometric effects of tDCS applied to the TPJ and left DLPFC on the emotional and cognitive components of Parkinsonian apathy
BUKET BELGİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Nörolojiİstanbul Medipol ÜniversitesiBilişsel Rehabilitasyon Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FADİME ÇADIRCI TUNGAÇ
- Öznel bilişsel bozukluğu olan yaşlı yetişkinlerde transkraniyal elektriksel uyarımın yürüme ve denge üzerine etkisi
The effect of transcranial electrical stimulation on gait and balance in older adults with subjective cognitive decline
İLAYDA KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Nörolojiİstanbul Medipol ÜniversitesiBilişsel Rehabilitasyon Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NAGİHAN MANTAR