Demolition as an ideological strategy: The case of Ankara (1994-2023)
İdeolojik bir strateji olarak yıkım: Ankara örneği (1994-2023)
- Tez No: 960870
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. GİORGİO GASCO
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi
- Enstitü: Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 211
Özet
Mimarlık pratiğinde yıkım, kentsel dokunun ve mekansal anlatıların yeniden yapılandırılmasına yönelik fiziksel bir müdahale olarak ortaya çıkar. Genellikle sermaye odaklı dönüşüm süreçleri içerisinde gerçekleşen yıkım eylemleri, yalnızca bir yapının maddi varlığını ortadan kaldırmakla kalmaz; aynı zamanda, o yapıyla ilişkilendirilen değeler bütününün dönüşümü için bir ön koşul işlevi görür. Bu bağlamda yıkım, hem sonlandırıcı hem de kurucu bir eylem olarak işlev görür; mevcut anlatıların yok edilmesini ve yeni anlatıların inşasını mümkün kılar. Bu çift yönlü yönüyle yıkım, sabit bir anlamdan ziyade üretken bir belirsizlik taşır; aynı anda hem sonu hem başlangıcı, hem iptali hem de tesisi temsil eder. Bu nedenle, yalnızca bir yok etme pratiği olmanın ötesinde, ideolojik yeniden yapılanmanın eşiği olarak konumlanır. Ayrıca bir yapının tarihsel, kültürel ve simgesel bağlamlarından koparılması, anlamının dönüştürülmesi ya da silinmesi gibi dolaylı biçimlerde de tezahür eder. Bu çerçevede yıkım, yalnızca bir imha aracı değil, tipolojik çeşitlilik sergileyen çok katmanlı bir pratiktir. Ankara, yıkım pratiklerinde tipolojik çeşitliliğin kullanıldığı ve bu çeşitliliğin farklı biçimlerde tezahür ettiği belirgin bir örnek olarak öne çıkmaktadır. 1994 yılından itibaren neoliberal-İslamcı belediye yönetimi altında gerçekleşen yıkım müdahaleleri, büyük ölçüde Cumhuriyet dönemi anlatılarını ve değerlerini temsil eden kamu yapılarının hedef alınmasıyle şekillenmiştir. Bu süreç; yapıların tamamen ortadan kaldırılmasını, renosvasyon ve yeniden işlevlendirme pratikleri araclığıyla anlatıların bastırılmasını ve Osmanlı ile Selçuklu üsluplarının senteziyle yeni kamu yapılarının inşa edilmesini içermekte, böylece cumhuriyet modernleşmesine karşıt anlatılar oluşturulmaktadır. Bu yolla, yıkım, Ankara'da Cumhuriyet ve modernizmle ilişkilenen anlatıların yeniden şekillendirilmesine yönelik ideolojik bir stratejiye dönüştürülerek araçsallaştırılmıştır. Bu bağlamda bu tez, yıkım eylemlerini ideolojik bir yorumlacı araç olarak kavramsallaştırmayı ve seçilmiş vaka çalışmaları üzerinden bu eylemlerin tipolojik bir kataloğunu oluşturmayı amaçlamaktadır. Ayrıca, yıkımın, iktidarın kamu mimarisini dönüştürerek kendi hegemonyasını kurduğu ve pekiştirdiği bir strateji olarak nasıl işlediğini de araştırmaktadır.
Özet (Çeviri)
In architectural practice, demolition is a physical intervention aimed at reconfiguring the urban fabric and spatial narratives. Often carried out within the frameworks of capital driven transformations, demolition acts do not simply eliminate the material existence of a building; they also serve as a prerequisite for transforming the entire set of values produced through and related to a building. In this context, demolition functions as both a terminating and constitutive act, facilitating the transformation of existing narratives and the construction of new ones. This dual role means that demolition embodies a productive ambiguity rather than a fixed meaning, simultaneously representing notions of ending and beginning, cancellation and establishment. As such, demolition is not solely a practice of destruction but as a threshold for ideological reconfiguration. Moreover, it can manifest indirectly through the severance of a building's historical, cultural, and symbolic contexts, the transformation of its meaning, or its erasure. Within this framework, demolition emerges as a multilayered practice exhibiting typological diversity, rather than merely being an annihilation tool. Ankara stands out as a prominent example where typological diversity in demolition practices is employed and manifested through various forms. Since 1994, under the governance of neoliberal-Islamist municipality, demolition interventions have largely targeted public buildings that represented the narratives and values of the Republican era. This process has included the complete annihilation, the suppression of narratives through renovation and reprogramming practices, and the construction of new public buildings by synthesizing Ottoman and Seljuk styles, to create counter narratives to republican modernization. In this way, demolition has been transformed into an ideological strategy instrumentalized to reshape the narratives associated with the Republic and modernism in Ankara. In this context, this study aims to conceptualize acts of demolition as an ideological interpretative tool and to develop a typological catalogue of these acts through selected case studies. It further investigates how demolition serves as a strategy through which power asserts and consolidates its hegemony by reshaping the public architecture.
Benzer Tezler
- Tracing the remnants of an ideological struggle on space: the case of julfa, Isfahan
Mekan üzerindeki ideolojik çatsmanın izlerinin peşinde: julfa örneği, İsfahan
PARIA VALIZADEH
- Kolektif hafıza bağlamında kamusal mekan ve gündelik yaşamın değişimi üzerine bir değerlendirme: İzmir Konak Atatürk Meydanı
An evaluation on the change of public space and daily life in the context of collective memory: İzmir Konak Atatürk Square
BETÜL AYBÜKE MERAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLDEN DEMET ORUÇ ERTEKİN
- Nurettin Topçu'da sosyal gerçeklikler
Social reality in Nurettin Topçu
CEM ALİ YAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
SosyolojiKırıkkale ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAKAN ARIKAN
- Küreselleşme karşısında milliyetçilik ve etnisite problemi
The Problem of ethnicity and nationalism versus globalization
FAHRİ ATASOY
Doktora
Türkçe
2003
SosyolojiHacettepe ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET CİHAT ÖZÖNDER
- Silahlı çatışma/savaşlar sonrasında kentsel alanlarda kültürel mirasın korunması ve yönetimi: Beyrut ve Saraybosna deneyimleri
Conservation and management of cultural heritage in post-war/armed conflict urban zones: Beirut and Sarajevo experiences
BİLAL BİLGİLİ
Doktora
Türkçe
2021
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSÜM TANYELİ
