Afet ve acil durum toplanma alanları için CBS tabanlı uygun yer seçimi: Sakarya ili Serdivan ilçesi örneği
GIS-based site selection for emergency assembly areas: The case of Serdi̇van district, Sakarya, Turkey
- Tez No: 960925
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUSTAFA ERGEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Peyzaj Mimarlığı, Landscape Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 134
Özet
Afet ve acil durum toplanma alanları, afetin hemen ardından halkın güvenli bir şekilde bir araya gelebileceği, temel ihtiyaçlarını karşılayabileceği, sağlık ve barınma hizmetlerine erişebileceği ve aynı zamanda arama kurtarma ekipleriyle etkin iletişim kurabileceği stratejik öneme sahip açık alanlardır. Bu alanların planlanması, yalnızca afet ve acil durum sonrası sürecin etkin yönetimi açısından değil, aynı zamanda afet ve acil durum öncesi hazırlık ve risk azaltma stratejilerinin temel bir bileşeni olarak değerlendirilmektedir. Türkiye'de son yıllarda yaşanan afetler, özellikle deprem gibi ani gelişen olaylar, afet ve acil durum toplanma alanlarının planlı ve bilimsel bir yaklaşımla belirlenmesinin gerekliliğini ortaya koymuştur. Bu kapsamda yürütülen bu çalışma, Sakarya ili Serdivan ilçesinde, ulusal mevzuatlar ve uluslararası standartlarla uyumlu olarak afet ve acil durum toplanma alanlarının mekânsal olarak belirlenmesini amaçlamaktadır. Bu hedef doğrultusunda, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ile Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden biri olan Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) tekniğinin birlikte kullanıldığı mekânsal karar destek yaklaşımı geliştirilmiştir. Literatür taramaları ve uzmanların görüşleri doğrultusunda belirlenen dört ana kriter (alan büyüklüğü, ulaşım, güvenlik ve jeolojik/jeomorfolojik özellikler), AHS yöntemiyle sayısal olarak ağırlıklandırılmış ve kriterlerin tutarlılığı SuperDecisions yazılımı aracılığıyla analiz edilmiştir. Elde edilen ağırlık değerleri, ArcGIS 10.8 yazılımı kullanılarak raster tabanlı Ağırlıklı Çakıştırma (Weighted Overlay) analizine dâhil edilmiştir. Ağırlıklı Çakıştırma Analizi sonucunda potansiyel afet ve acil durum toplanma alanları tespit edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre, Serdivan ilçesi sınırları içinde yaklaşık 174 ha alanın afet ve acil durum toplanma alanı kriterlerine uygun olduğu görülmüştür. Bu alanlar, uygunluk düzeyine göre“çok uygun”,“uygun”ve“kısmen uygun”olmak üzere üç ayrı sınıfa ayrılmıştır. Mahalle bazında yapılan detaylı analizlerde, bazı mahallelerin yeterli büyüklükte ve nitelikte potansiyel afet ve acil durum toplanma alanlarına sahipken bazı mahallelerin ise bu açıdan eksiklik gösterdiği belirlenmiştir. Bu çalışma, afet toplanma alanlarının belirlenmesine yönelik bilimsel, sistematik ve yerel verilerle uyumlu bir yaklaşım sunarak, yerel yönetimlerin afet risk azaltma ve hazırlık stratejilerine katkı sağlayabilecek bir yaklaşım sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
Emergency assembly areas are open spaces of strategic importance where the public can gather safely immediately after a disaster, meet their basic needs, access medical and shelter services, and establish effective communication with search and rescue teams. The planning of these areas is considered not only essential for the effective management of the post-disaster phase but also as a fundamental component of pre-disaster preparedness and risk reduction strategies. Recent disasters in Türkiye—especially sudden-onset events such as earthquakes—have highlighted the necessity of determining assembly areas through a planned and scientific approach. Within this context, the present study aims to identify emergency assembly areas spatially within Serdivan District of Sakarya Province, in accordance with national regulations and international standards. To achieve this goal, a spatial decision support approach was developed using an integrated methodology of Geographic Information Systems (GIS) and the Analytic Hierarchy Process (AHP). Based on literature reviews and expert opinions, four primary criteria were established—site size, accessibility, safety, and geological/geomorphological structure—which were numerically weighted through the AHP method. The consistency of these criteria was assessed using SuperDecisions software. The resulting weight values were incorporated into a raster-based Weighted Overlay analysis using ArcGIS 10.8 software. The analysis revealed that a total of approximately 174 hectares within the Serdivan district meet the criteria for emergency assembly areas. These sites were classified into three suitability categories:“highly suitable,,”“suitable,”and“moderately suitable.”Detailed neighborhood-level assessments indicated that while some neighborhoods possess sufficiently large and well-qualified potential assembly areas, others were found to be lacking in this regard. By presenting a scientific, systematic, and locally relevant approach to identifying assembly areas, this study proposes a model that can support local authorities in their disaster-risk-reduction and preparedness strategies.
Benzer Tezler
- Coğrafi bilgi sistemleri ile afet ve acil durum toplanma alanlarının erişilebilirlik analizi: Esenyurt örneği
Geographic information system-based accessibility analysis of disaster and emergency assembly areas: The case of Esenyurt district
EZGİ ŞENOL TANRIVERDİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ADALET DERVİŞOĞLU
- Afet sonrası geçici yerleşim yerlerinin planlanmasındaki faktörlerin incelenmesi : Karşıyaka örneği
Examining the allocation of post-disaster shelter areas: A case study in Izmir Karsiyaka district
HÜSEYİN MARAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Şehircilik ve Bölge PlanlamaGediz ÜniversitesiKentsel Yenileme Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YENAL AKGÜN
- Malatya'daki afet sonrası toplanma ve acil barınma alanlarının CBS ile değerlendirilmesi
Assessment of post-disaster gathering and emergency shelter areas in Malatya using GIS
NERMİN SARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
CoğrafyaNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞENAY GÜNGÖR
- Afet toplanma alanlarının mekansal ve işlevsel uygunluk analizi: Tekirdağ şarköy ilçesi
Spatial and functional suitability analysis of disaster assembly areas: Tekirdağ şarköy district
DUYGU BAŞTÜRK ATEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Peyzaj MimarlığıTrakya ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RUKİYE DUYGU ÇAY
- Afet ve acil durum toplanma alanlarının mekansal uygunluk ve kırılgan gruplar açısından değerlendirilmesi
Evaluation of disaster and emergency assembly areas in terms of spatial suitability and vulnerable groups
ZEHRA ATALAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA AYÇİM TÜRER BAŞKAYA