Halîl b. Ahmed'in Arap dilindeki metot ve görüşleri
Khalīl ibn Aḥmad's methods and views in the Arabic language
- Tez No: 960957
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İZZET MARANGOZOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 256
Özet
Bu çalışma Halîl b. Ahmed'in Arap dilindeki metot ve görüşlerini ele almaktadır. Halîl b. Ahmed Arap dilinin tarih sahnesine çıkışı, sistemleşmesi ve kuruluşunda büyük rol sahibi olmuştur. Dönemin önde gelen alimlerinden ilim tahsil etmiş; Arap dil ilimlerinde ün salmış birçok alim yetiştirmiştir. Arap dili ve gramerinde ilkleri gerçekleştirmiştir. Arapçaya böylesine önemli ve özgün katkılar sunan Halîl b. Ahmed'le ilgili kapsamlı bir çalışmanın olmaması bizi bu çalışmayı yapmaya sevk etmiştir. Çalışmada tümevarım, analiz ve karşılaştırma metotları uygulanmıştır. Çalışma bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında, çalışmanın konusu, önemi, metodu, Arap dilinin tanıtımı, ehemmiyeti, tarihî gelişimi ve sistemleşmesi üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde Halîl b. Ahmed'in hayatı, ilmî kişiliği ve eserleri incelenmiştir. Bu bağlamda Halîl b. Ahmed'in hicrî 100–175 yılları arasında geçen hayatı, tarihî ve biyografik veriler çerçevesinde ele alınmıştır. Ayrıca Halîl'in ilmi kişiliği üzerinde durularak kaleme aldığı her bir eserin içeriği, ilme katkısı ve literatürdeki yeri ortaya konulmuştur. İkinci bölümde Halîl b. Ahmed'in dildeki metodu incelenmiştir. Arap dilinde izlediği metod ayrıntılı bir biçimde ele alınarak genel ilmî yöntemi, istidlâl ve istişhâd boyutlarıyla ortaya konularak analiz edilmiştir. Bu bağlamda biri Halîl'in istidlâl metotları, diğeri ise araştırma yöntemleri olmak üzere temel iki konu üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölümde ise Halîl b. Ahmed'in dildeki görüşleri incelenmiştir. Bu bölümde, Halîl b. Ahmed'in başta nahiv ve sarf olmak üzere fonetik, lügat ve diğer dil ilimleriyle ilgili görüşleri; kadim, müteahhir ve muasır kaynaklardan yararlanılarak ortaya konulmuştur. Sonuç kısmında ise Halîl b. Ahmed'in Arap dilindeki metot ve görüşlerine dair genel mülahazalara yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study examines the methods and views of Khalīl ibn Aḥmad regarding the Arabic language. Khalīl ibn Aḥmad played a major role in the emergence, systematization, and establishment of the Arabic language. He studied under the leading scholars of his time and trained many prominent figures who later gained renown in Arabic linguistics. He pioneered many innovations in Arabic language and grammar. The lack of a comprehensive study on such a significant and original contributor to Arabic motivated us to conduct this research. The study employs inductive reasoning, analytical, and comparative methods. It consists of an introduction and three main chapters. The introduction presents the subject, significance, and methodology of the study, as well as an overview of the Arabic language—its importance, historical development, and systematization. The first chapter investigates the life, scholarly personality, and works of Khalīl ibn Aḥmad. Within this context, his life between 100–175 AH is discussed through historical and biographical data. Furthermore, attention is given to his scholarly character, outlining the contents, academic contributions, and significance of each of his works within the literature. The second chapter analyzes Khalīl ibn Aḥmad's methodology in language. His methodological approach to Arabic is examined in detail, with a focus on his general scholarly methods, particularly aspects of reasoning (istidlāl) and citation (istishhād). Two main areas are highlighted: Khalīl's methods of inference and his research techniques. The third chapter explores Khalīl ibn Aḥmad's linguistic views. This chapter discusses his opinions on various fields of linguistics—primarily syntax (naḥw) and morphology (ṣarf), as well as phonetics, lexicography, and other language sciences—drawing on ancient, medieval, and modern sources. In the conclusion, general reflections are presented regarding Khalīl ibn Aḥmad's methods and views on the Arabic language.
Benzer Tezler
- Klasik Arapça sözlüklerin problemleri
Problems of classical Arabic dictionaries
AHMET KASAP
Doktora
Türkçe
2023
DilbilimSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEVİN KARABELA
- Arap dilinde iştikak
Istiqaq (derivation) in Arabic language
ABDULKADİR BAYAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Doğu Dilleri ve EdebiyatıDokuz Eylül ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. HÜSEYİN ELMALI
- Kur'ân'ı Kerim'de takdim-tehirve anlam üzerindeki etkisi
Başlık çevirisi yok
AHMET TEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DinDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL AYDIN
- Arap dilinde seslerin mânâya delâleti (Kur'ân-ı Kerim'deki cennet ve cehennem lafızları örneği)
The si̇gni̇fi̇cance of sound in Arabi̇c language (sample of Jannah and Jahannam words i̇n Quran)
BİLAL AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimOrdu ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CEMAL SANDIKCI
- Arap dili gramerinin teorik temeli: İllet kuramı
The theoretical basis of Arabic grammar: The theory of ʿilla
MEHMET EMİN GÜZEL
Doktora
Türkçe
2022
DilbilimAksaray ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN UÇAR