Üstün yetenekli öğrencilerin matematiksel yaratıcılık, üstbilişsel beceriler ve özdüzenleme becerileri arasındaki ilişkilerin incelenmesi
An investigation of the relationships between mathematical creativity, metacognitive awareness and self-regulation skills in gifted students
- Tez No: 960972
- Danışmanlar: PROF. DR. KAMURAN TARIM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Matematik, Education and Training, Mathematics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Matematik Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 200
Özet
Çalışmanın amacı, üstün yetenekli öğrencilerin matematiksel yaratıcılık, üstbilişsel farkındalık ve özdüzenleme beceri düzeyleri arasındaki ilişkileri incelemektir. Bu doğrultuda, önce bu üç değişkenin düzeyleri belirlenmiş; ardından özdüzenlemenin matematiksel yaratıcılık üzerindeki etkisinde üstbilişsel farkındalığın aracı rolü test edilmiştir. Araştırma, ilişkisel tarama modeliyle yürütülmüştür. Çalışmanın örneklemi, 2024-2025 eğitim-öğretim yılında Akdeniz bölgesindeki bir ilde bulunan Bilim ve Sanat Merkezleri'nde öğrenim gören 5., 6., 7. ve 8. sınıf düzeyindeki 121 üstün yetenekli öğrenciden oluşmaktadır. Veri toplama araçları olarak Kişisel Bilgi Formu, Matematiksel Üretkenlik Testi (MÜT), Üstbilişsel Farkındalık Ölçeği (ÜBFÖ-Ç) ve Algılanan Özdüzenleme Ölçeği kullanılmıştır. Matematiksel yaratıcılık, akıcılık, esneklik ve orijinallik boyutlarında değerlendirilmiştir. Bu doğrultuda, değişkenler arasındaki aracılık ilişkisini test etmek amacıyla regresyona dayalı modern bir aracılık analizi uygulanmış; dolaylı etkilerin anlamlılığı Bootstrap yöntemiyle 5000 tekrar üzerinden değerlendirilmiştir. Araştırma bulguları, öğrencilerin matematiksel yaratıcılık düzeylerinin genel olarak orta düzeyde olduğunu göstermektedir. Ayrıca, matematiksel yaratıcılık, üstbilişsel farkındalık ve özdüzenleme beceri düzeyleri çeşitli demografik değişkenlere göre incelenmiş, bazı alt gruplar arasında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Analizler sonucunda, özdüzenleme becerilerinin matematiksel yaratıcılığı doğrudan yordamadığı, ancak üstbilişsel farkındalık aracılığıyla dolaylı olarak etkilediği belirlenmiştir. Bu sonuç, alan yazında“sadece dolaylı aracılık”(indirect-only mediation) olarak tanımlanan bir modele karşılık gelmektedir. Başka bir ifadeyle, özdüzenleme doğrudan matematiksel yaratıcılığı etkilememekte; önce bireyin üstbilişsel farkındalık düzeyini artırmakta, ardından üstbilişsel farkındalık aracılığıyla matematiksel yaratıcılık üzerinde etkili olmaktadır. Dolayısıyla, özdüzenlemenin matematiksel yaratıcılık üzerindeki etkisi, üstbilişsel farkındalık olmaksızın gerçekleşmemektedir. Araştırmanın bulguları, matematiksel yaratıcılığın desteklenmesinde üstbilişsel süreçlerin kritik bir rol oynadığını ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda, üstün yetenekli öğrencilerin yaratıcı potansiyellerini geliştirmek amacıyla, eğitim programlarında üstbilişsel farkındalık ve özdüzenleme becerilerini güçlendiren sistematik öğretim yaklaşımlarına yer verilmesi önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to examine the relationships between gifted students' levels of mathematical creativity, metacognitive awareness, and self-regulation skills. In this context, the levels of these three variables were first measured, and then the mediating role of metacognitive awareness in the effect of self-regulation on mathematical creativity was tested. The study was designed as a correlational study. The sample consisted of 121 gifted students enrolled in 5th, 6th, 7th, and 8th grades at Science and Art Centers in a province in the Mediterranean region, Turkey, during the 2024–2025 academic year. Data were collected using the Personal Information Form, the Mathematical Creativity Test, the Metacognitive Awareness Inventory for Children, and the Perceived Self-Regulation Scale. Mathematical creativity was assessed across the dimensions of fluency, flexibility, and originality. Accordingly, a regression-based modern mediation analysis was conducted to test the mediating relationships among the variables, and the significance of indirect effects was evaluated using the Bootstrap method with 5000 resamples. The findings revealed that students' mathematical creativity levels were generally moderate, with the greatest individual differences observed in the fluency dimension. Furthermore, mathematical creativity, metacognitive awareness, and self-regulation skills were examined across various demographic variables, and significant differences were identified among some subgroups. The analyses indicated that self-regulation skills did not have a direct effect on mathematical creativity, but influenced it indirectly through metacognitive awareness. This finding corresponds to what is described in the literature as an“indirect-only mediation”model. In other words, self-regulation does not directly enhance mathematical creativity; rather, it first improves individuals' metacognitive awareness, which in turn positively impacts their mathematical creativity. Thus, the effect of self-regulation on mathematical creativity is contingent upon the presence of metacognitive awareness. The findings of the study highlight the critical role of metacognitive processes in supporting mathematical creativity. Therefore, it is recommended that educational programs aiming to enhance the creative potential of gifted students incorporate systematic instructional approaches that strengthen both metacognitive awareness and self-regulation skills.
Benzer Tezler
- Üstün yetenekli öğrencilerin matematiksel yaratıcılıklarının matematiksel modelleme etkinlikleri süreciyle incelenmesi
Examining mathematically gifted students' mathematical creativity through the process of model eliciting activities
ŞEYMA ŞENGİL AKAR
Doktora
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimHacettepe Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İ. ELİF YETKİN ÖZDEMİR
- Matematiksel üstün yetenekli öğrencilerin matematiksel yaratıcılıklarının ve matematiksel iletişim becerilerinin incelenmesi
Examining mathematical creativity and mathematical communication skills of mathematically gifted students
DİDEM KOLOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM ÇEZİKTÜRK
- Üstün yetenekli öğrencilerin matematiksel üretkenlik düzeyleri ile eleştirel düşünme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi
The analysis of the relationship between the level of mathematical productivity and critical thinking ability of gifted students
FATİME YAVUZ AÇIL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimBahçeşehir ÜniversitesiÜstün Zekalıların Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ESRA KANLI
- Investigation of strategies and mathematical creativity of 8th grade gifted students on nonlinear realistic generalization tasks
Üstün yetenekli 8. sınıf öğrencilerinin doğrusal olmayan gerçekçi genelleme görevlerindeki stratejilerinin ve matematiksel yaratıcılıklarının araştırılması
ZEYNEP TUNCER
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Eğitim ve ÖğretimOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MİNE IŞIKSAL BOSTAN
- Matematiksel yaratıcılık ile sözel olmayan zeka düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examination of the relationship between mathematicalcreativity and non-verbal intelligence
NECATİ ONAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MatematikAydın Adnan Menderes ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NESRİN ÖZSOY
DR. ÖĞR. ÜYESİ NİLGÜN KİRİŞÇİ