Zihinsel yetersizliği olan bireylere doğrudan öğretim ile deprem güvenlik becerileri öğretiminin etkililiği
Effectiveness of teaching earthquake safety skills via direct instruction to individuals with mental disability
- Tez No: 961003
- Danışmanlar: DOÇ. DR. OSMAN AKTAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Düzce Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 204
Özet
Deprem gibi ani gelişen doğal afetlerde doğru davranış stratejilerinin bilinmesi ve uygulanması, hayatta kalmak için kritik öneme sahiptir. Bu bağlamda, hayat üçgeni kurma ve acil toplanma alanına gitme gibi temel güvenlik becerilerinin bireylere kazandırılması hayati bir zorunluluk taşımaktadır. Zihinsel yetersizliği olan bireylerde bu becerilerin edinimi, bilişsel sınırlılıklar nedeniyle daha da kritik hal almaktadır. Açık ve yapılandırılmış rehberlik sağlayan doğrudan öğretim yöntemi, karmaşık davranışları daha yönetilebilir adımlara bölerek öğretme sürecini desteklemekte; tekrar, pekiştirme ve açık modellemeye olanak tanımaktadır. Bu araştırmada, zihinsel yetersizliği olan öğrencilere deprem güvenlik becerilerinin doğrudan öğretim yöntemi ile öğretiminin etkililiği incelenmiştir. Araştırma, tek-denekli deneysel araştırma yöntemlerinden katılımcılar arası yoklama evreli çoklu yoklama modeli ile desenlenmiştir. Çalışma, Düzce il merkezinde bulunan bir devlet ortaokulundaki özel eğitim sınıflarında eğitimlerine devam eden, 12-14 yaş aralığında, hafif düzey zihinsel yetersizlik tanısı almış biri kız ikisi erkek üç katılımcı ile yürütülmüştür. Katılımcılar; öğretmen ve velilerin gözlemleri ile araştırmacı tarafından hazırlanan ön koşul beceri ölçme formu doğrultusunda belirlenmiştir. Veriler, araştırmacı tarafından geliştirilen veri kayıt ve sosyal geçerlik formları ile toplanmış; grafiksel analiz ve betimsel analiz yöntemleriyle çözümlenmiştir. Elde edilen bulgular, alanyazındaki ilgili çalışmalarla karşılaştırılmıştır. Ayrıca öğretim sürecinin etkililiğini daha güçlü biçimde değerlendirmek amacıyla Tau-U etki büyüklüğü analizi uygulanmış; elde edilen değerler tüm katılımcılar için 1.00 olarak bulunarak müdahalenin istatistiksel olarak da çok güçlü bir etki yarattığını ortaya koymuştur. Sonuçlar, doğrudan öğretim yönteminin deprem güvenlik becerilerinin öğretiminde etkili olduğunu; katılımcıların 1., 3. ve 4. haftalarda bu becerileri ortalama %93,64 oranında koruduğunu ve farklı ortamlarda ortalama %92,86 oranında genelleyebildiklerini göstermektedir. Gelecek araştırmalarda farklı öğretim yöntemlerinin etkililiğinin karşılaştırılması, farklı yetersizlik gruplarına yönelik çalışmaların yapılması, öğretilecek beceri kapsamının genişletilerek araştırmaların tasarlanması ve tipik gelişim gösteren bireylerle karşılaştırmalı çalışmalar yürütülmesi önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
Knowledge and implementation of correct behavioral strategies during sudden natural disasters such as earthquakes are critical for survival. In this context, equipping individuals with fundamental safety skills-such as creating a life triangle and moving to an emergency assembly area-is a vital necessity. For individuals with intellectual disabilities, the acquisition of these skills becomes even more critical due to cognitive limitations. The direct instruction method, which provides clear and structured guidance, supports the teaching process by breaking down complex behaviors into manageable steps, while allowing for repetition, reinforcement, and explicit modeling. This study examined the effectiveness of teaching earthquake safety skills to students with intellectual disabilities using the direct instruction method. The research employed a multiple probe design across participants, a single-subject experimental research method. The study was conducted with three participants (one female, two males) aged 12–14 years with mild intellectual disabilities, enrolled in special education classrooms at a public middle school in Düzce province. Participants were selected based on teacher/parent observations and a prerequisite skills assessment form developed by the researcher. Data were collected using researcher-developed data recording and social validity forms, then analyzed via graphical and descriptive analysis methods. Findings were compared with relevant literature. Additionally, Tau-U effect size analysis was conducted to evaluate the effectiveness of the instruction more robustly. The analysis yielded a Tau-U value of 1.00 for all participants, demonstrating a statistically significant and highly robust intervention effect. Results indicate that the direct instruction method was effective in teaching earthquake safety skills. Participants maintained these skills at an average rate of 93.64% at Weeks 1, 3, and 4, and generalized them across different settings with an average rate of 92.86%. Future research should compare the efficacy of alternative teaching methods, extend studies to other disability groups, expand the scope of target skills, and conduct comparative studies with typically developing individuals.
Benzer Tezler
- Zihinsel yetersizliği olan bireylerde doğrudan öğretim yöntemi ile doğal bitkilerden dokuma sepet yapımının etkililiği
The effectiveness of making woven baskets from natural plants with direct teaching method in individuals with mental disabilities
EBRU KÖSEDAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
El SanatlarıBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ PAKİZE KAYADİBİ
PROF. DR. AHMET YIKMIŞ
- Zihinsel yetersizliği olan bireylerde ergoterapi uygulamaları
Ergoteraphy applications on mental retarded individuals
ERKAN YEŞERİROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimAbant İzzet Baysal ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE ERATAY
- Alışverişteyim adlı mobil uygulama aracılığı ile zihin yetersizliği olan bireylerealışveriş yapma becerilerinin kazandırılması
Teaching shopping skills to individuals with intellectual disability through the mobile application called 'Alışverişteyim'
DENİZ CAN KODALAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimBiruni ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE TUBA CEYHUN
- Hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrencilere hak ve sorumluluk kavramlarının öğretiminde doğrudan öğretim yönteminin etkililiği
The effectiveness of direct instruction method in teaching of rights and responsibilities concepts to mild level mental deficiency students
İDRİS KINASAKAL
Doktora
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimKastamonu ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAHATTİN KAYMAKCI
- Etkileşimli infografiklerle sunulan öğretimin zihinsel yetersizliği olan çocukların sosyal becerileri üzerindeki etkisinin incelenmesi
Investigating the effect of interactive infographics on the social skills of children with intellectual disabilities
MERVE GÜLMÜŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimFırat ÜniversitesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YALIN KILIÇ TÜREL