Yapıbozum ve yeniden inşa bağlamında çağdaş sanatta deforme beden olgusu
The phenomenon of the deformed body in contemporary art in the context of deconstruction and reconstruction
- Tez No: 961843
- Danışmanlar: DOÇ. HAMDİ GÖKOVA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Yapıbozum, Yeniden İnşa, Beden, Çağdaş Sanat, Deforme Beden, Deconstruction, Reconstruction, Body, Contemporary Art, Deformed Body
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Resim Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 103
Özet
Bu tez, çağdaş sanat pratiklerinde bedenin estetik, kuramsal ve politik düzlemlerde nasıl parçalandığını, dönüştürüldüğünü ve yeniden inşa edildiğini incelemektedir. Temsil nesnesi olan bedenin, tarihsel süreç içerisinde anlamının kırıldığı, yapıbozuma uğratıldığı ve izleyiciyle kurduğu ilişki bakımından dönüştüğü bir“alan”hâline gelişi, çalışmanın temel problematiğini oluşturmaktadır. Sanat tarihinin klasik ve modern dönemlerinde idealize edilmiş beden imgeleri, postmodern dönemle birlikte yerini çoğul, kırılgan, parçalanmış ve sabitlikten uzak beden temsillerine bırakmıştır. Bu bağlamda tez, bedenin temsili üzerinden çağdaş sanatın görsel diliyle kurduğu eleştirel ilişkiyi ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmada, temsilin sabitliğini yitirmesi, anlamın ertelenmesi, belleğin izlerle kurduğu ilişkisi, kimliğin parçalanışı ve estetik müdahalenin dönüşümü gibi meseleler, Jacques Derrida'nın yapıbozum kuramı temel alınarak incelenmiştir. Beden burada yalnızca bir yüzey değil; aynı zamanda bir izlek, bir bellek mekânı ve bir kurgu alanı olarak ele alınmıştır. Dört bölümden oluşan bu tezde; ilk bölümde yapıbozum kuramı felsefi temelleriyle birlikte ele alınmış, ikinci bölümde temsil nesnesi olarak bedenin sanat tarihindeki dönüşümü analiz edilmiştir. Üçüncü bölümde, bedenin çağdaş sanattaki temsili Derrida'nın kuramsal yaklaşımı doğrultusunda örnek çalışmalarla birlikte değerlendirilmiştir. Son bölüm ise araştırmacının kendi sanatsal üretimlerine ayrılmıştır. Uygulamalı çalışmalarda, parodi, pastiş ve manipülasyon gibi postmodern temsil stratejileri önemli bir kavramsal dayanak olarak kullanılmıştır. Özellikle Robert Rauschenberg ve Jasper Johns gibi sanatçılar üzerinden ele alınan bu yaklaşımlar, çağdaş sanatın biçimsel ve anlamsal olarak çoğul, katmanlı ve parçalı doğasına işaret etmektedir. Rauschenberg'in serigrafik yüzeylerinde anlamın çözülmesi ve katmanlılık; Johns'un hedef ve sayı imgeleriyle geliştirdiği ironik mesafe, tez bağlamında çözümlemeye açılmıştır. Sonuç olarak bu tez, bedenin yalnızca görsel bir nesne değil; kimliğin, belleğin, toplumsal kırılmaların ve estetik müdahalelerin taşıyıcısı olan dinamik bir temsil alanı olarak yeniden yazıldığını ortaya koymaktadır. Yapıtlar sabit ve tamamlanmış değil; aksine çoğalan, değişen, yer değiştiren, iz bırakan ve kimi zaman silinen yüzeyler olarak kurgulanmıştır. Bedenin yeniden inşası yalnızca biçimsel değil; aynı zamanda düşünsel, tarihsel ve estetik bir eylem olarak ele alınmıştır.
Özet (Çeviri)
This thesis investigates how the human body is fragmented, transformed, and reconstructed within contemporary art practices, in aesthetic, theoretical, and political dimensions. The central problem of the study lies in the transformation of the body — formerly a representational object — into a“site”where meaning is deconstructed, delayed, and reconfigured through its interaction with the viewer. While classical and modern art history idealized the body, the postmodern era has introduced representations that are pluralistic, fragile, fragmented, and removed from fixed identity. In this context, the thesis examines the critical relationship contemporary art establishes with the image of the body. The study is grounded in Jacques Derrida's theory of deconstruction, focusing on the instability of representation, the deferral of meaning, the trace-based nature of memory, the fragmentation of identity, and the transformation of aesthetic intervention. The body is analyzed not as a surface, but as a trajectory — a site of memory and a constructed space. The thesis is structured in four chapters: the first addresses deconstruction as a philosophical concept; the second analyzes the transformation of the body as a representational object throughout art history; the third discusses the body in contemporary art through the lens of Derrida's deconstructive theory, supported by selected case studies; the final chapter presents the artist-researcher's own studio works. The practical component of this research engages with postmodern strategies such as parody, pastiche, and manipulation. These concepts are explored through the works of artists like Robert Rauschenberg and Jasper Johns, whose practices exemplify the layered and fragmented nature of contemporary visual language. Rauschenberg's silkscreen surfaces reflect the dissolution and multiplication of meaning, while Johns' use of target and numeric imagery introduces ironic distance. Ultimately, this thesis asserts that the body is not merely a visual form but a dynamic field through which identity, memory, social ruptures, and aesthetic interventions are articulated and rewritten. The artworks are not fixed or complete but are conceived as expanding, shifting, leaving traces — and at times, erasing themselves. The reconstruction of the body is approached not only as a formal concern but also as a conceptual, historical, and aesthetic act.
Benzer Tezler
- Çağdaş sanat pratiklerinde yaratıcı bir tavır olarak yapıbozum
Deconstruction as a creative attitude in contemporary art practices
SENA GÜVEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Güzel SanatlarAkdeniz ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. AYDIN ZOR
- Çağdaş seramik sanatında alternatif bir anlatım dili olarak Derrida örneği üzerinden yapısöküm tekniğinin incelenmesi ve uygulama örnekleri
Analysis of the deconstruction technique as an alternative language of expression in contemporary ceramic art through the example of Derrida and practical applications
TUBA MARMARA
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2025
Güzel SanatlarAnadolu ÜniversitesiSeramik Ana Sanat Dalı
PROF. S. SİBEL SEVİM
- Türkiye'de toplumsal cinsiyet bağlamında yerel kültürde kadın olmanın sanattaki ifadesi
The expression of being a woman in art in local culture in the context of gender in Turkey
ELMAS BAYRAKTAR
- Post yapısalcı düşüncenin çağdaş resim sanatına yansınmaları
Reflections of post constructivist idea in contemporary painting
MERVE ÇALIŞKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Güzel SanatlarÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. CENK BEYHAN
- Metinlerarasılık bağlamında 1980 sonrası anlatılarda Doğulu metinlerin izleri
Traces of Eastern text in the narratives after 1980 in the context of intertextuality
BAHAR YILDIRIM SAĞLAM
Doktora
Türkçe
2021
Karşılaştırmalı Edebiyatİstanbul ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ŞÜKRÜ ÇORUK