Eş'arî Makâlât geleneğinin kaynakları
Sources of the Ash'ari tradition of Maqalat
- Tez No: 962063
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FATMANUR ALİBEKİROĞLU EREN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 120
Özet
Makâlât türü eserler, İslam Mezhepleri Tarihinin birincil kaynaklarını oluşturmaktadır. Makâlât geleneğinin oluşumunda müelliflerin kendi mezheplerini savunup, diğer mezhepleri reddetme temayülleri rol oynamış, geleneğe dair ilk eserler bu çerçeveyle sınırlı bir mahiyet göstermiştir. Bununla birlikte söz konusu gelenek, süreç içerisinde yatay ve dikey yönlü bir gelişim göstermiştir. Bu gelişim ile birlikte eserlerin muhtevaları genişlemiş, kendilerine özgü yöntem anlayışları meydana gelmiştir. Bu çerçevede ortak mezhebî eğilimlere sahip Makâlât yazarları, her ne kadar yöntem açısından farklılaştıkları durumlar söz konusu olsa da kaynakların kullanımı, muhataba bakış ve muhteva gibi hususlarda benzer özellikler geliştirebilmişlerdir. Bu çerçevede Makâlât türü eserleri mezhebî geleneklerine göre sınıflandıran çeşitli tasnifler meydana getirilmiştir. Söz konusu tasnifler, Makâlât geleneğinin yöntem anlayışı başta olmak üzere temel vasıflarının anlaşılması noktasında işlevsel bir yere sahiptir. Bu çerçevede bu çalışmada, Eş'arî Makâlât ve Fırâk geleneğine ait eserler olarak tasnif edilen literatür merkeze alınmış ve geleneğin kaynaklarının tespiti hedeflenmiştir. Çalışmanın sınırlarını aşmamak gayesiyle bu gelenek içerisinde yer alan Ebû'l-Hasan el-Eş'arî'nin Makâlatü'l-İslâmiyyîn ve'htilâfu'l-musallîn'i, Abdulkâhir el-Bağdâdî'nin el-Fark beyne'l-Fırâk'ı, Şehristânî'nin el-Milel ve'n-Nihal adlı eserleri ile araştırma sınırlandırılmıştır. Bu araştırmada mevcut üç eser içerisinde kendisinden görüş naklinde bulunulan kişiler kaynak şahıs olarak kabul edilmiştir. Bu çerçevede her üç eserde kaynak olarak kabul edilen müellifler listelenmiş, kaynak kullanım yöntemleri üzerinde tespitlerde bulunulmuştur. Eş'arî makâlât geleneği bir bütün olarak zikredilmekle birlikte, gelenek içerisindeki müelliflerin kaynak kullanımlarındaki yöntemler karşılaştırmalı bir şekilde incelenmiş ve yöntem noktasındaki farklılaşmalar hakkında değerlendirmelerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Works in the maqālāt genre constitute the primary sources of the History of Islamic Sects. In the formation of the maqālāt tradition, authors' tendencies to defend their own sects while refuting others played a significant role, and the earliest works of this tradition were limited in scope by this framework. However, over time, the tradition underwent both horizontal and vertical development. With this evolution, the content of the works expanded and distinct methodological understandings emerged. Within this framework, although authors sharing similar sectarian inclinations often differed in methodology, they developed similar characteristics in areas such as the use of sources, their approach to the audience, and content. Accordingly, various classifications have been developed to categorize maqālāt works according to their sectarian traditions. These classifications hold functional importance for understanding the fundamental characteristics of the maqālāt tradition, particularly its methodological approach. In this context, the present study focuses on the literature classified within the Ashʿarī maqālāt and firāq tradition and aims to identify the primary sources of this tradition. To maintain a clear scope, the study is limited to three works within this tradition: Maqālāt al-Islāmiyyīn wa Ikhtilāf al-Musallīn by Abū al-Ḥasan al-Ashʿarī, al-Farq bayn al-Firaq by ʿAbd al-Qāhir al-Baghdādī, and al-Milal wa al-Niḥal by al-Shahrastānī. In this research, individuals from whom opinions are cited in these three works are regarded as sources. Accordingly, a list of individuals accepted as sources in all three works has been compiled, and observations have been made regarding their methods of source usage. Although the Ash'arite maqalat tradition is mentioned as a whole, the methods of the authors in the tradition in using sources are examined comparatively and evaluations are made about the differences in method.
Benzer Tezler
- Ebû'l-Kâsım el-Ka'bî'nin Makâlât'ında Şîa'yı ele alışı
Abū al-Qāsim al-Kaʿbī's handling of Shia in his Maqālāt
MOHAMMED AHMED SHİHAB
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÖNMEZ KUTLU
- İtikâdî İslâm mezhepleri tarihçiliği bağlamında Ahmed Ziyâeddin Gümüşhânevî
Ahmad Diyā' al-Dīn al-Gumushkhānawī in the Context of Historiography of Itikadi Islamic Sects
NURCİHAN ATA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HABİB KARTALOĞLU
- Sunkuri'nin Zübdetü'l-Akâid Nuhbetü'l-Fevâid adlı eserinin tahlil ve değerlendirilmesi
The analyse and the evaluation of Sunquri̇'s work Zubdat al-'Aqāid Nuhbat al-Fawāid
CEBRAİL KÜLLÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL İBRAHİM BULUT
- Eşarî makâlât geleneğinde İsmâilîlik ve tasnifi meselesi
Ismâilîsm and its classification in the Asharî maqâlât tradition
RABİA GÜLŞAH BİRİNCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÖNMEZ KUTLU
- İlk dönem Sünnî makâlât türü eserlerde Şiî fırkaların tasnifi problemi
The problem of classification of Shiīte sects in the works in Sunnī makalāt style of the first period
MİNE GÖK
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DinÇukurova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İSMAİL YÜRÜK