Eş odaklı anadolu selçuklu kervansaraylarının mekân kurgularının morfolojik analiz yöntemi ile değerlendirilmesi
Evaluation of the space formation of confocused anatolian seljuk caravansarays using morphological analysis method
- Tez No: 962215
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MURAT ŞAHİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 163
Özet
Anadolu Selçuklu döneminde, ticaret hayatının canlılığı sebebiyle önem kazanan ve ticaret yolları üzerinde gelişim gösteren kervansaray yapıları, çeşitliliği ve benzersizliğiyle döneminin özelliklerini yansıtan, günümüze ulaşabilmiş nitelikli yapılardır. Özgün niteliklere sahip bu yapılar, kendi içlerinde belirgin bir çeşitlilik göstermektedir. Kervansaray çeşitliliğini anlamlandırmaya yönelik yapılmış gruplandırılma çalışmaları ile ilgili nitelikli çok sayıda araştırma mevcuttur. Ancak bu gruplandırma çalışmalarında kullanılan değerlendirme ölçütlerinin farklılık gösterdiği görülmektedir. Çalışmalar arasındaki bu çeşitlilik, kervansaray tipolojisinin bütüncül bir şekilde anlaşılmasını güçleştirmektedir. Bu durum, yapıların benzerlik ve farklılıklarını ortaya koymak için betimleyici yaklaşımlardan çok hesaplamalı yöntemler kullanılmasının gerekli olduğu düşüncesini ortaya çıkarmaktadır. Anadolu Selçuklu kervansaray yapılarının, araştırmacılar ve uzmanlar tarafından genel olarak yalnızca kapalı, yalnızca açık, hem açık hem kapalı ve eş odaklı plan tipleri olmak üzere dört ana tipoloji altında sınıflandırıldığı görülmektedir. Bu sınıflandırma içerisinde, eş odaklı plan tipine sahip olan kervansaraylar, mekânsal örgütlenmeleri bakımından diğer tipolojilerden farklılık göstermektedir. Söz konusu farklılık, mekânsal organizasyonunun biçimlenişindeki özgünlükten kaynaklanmaktadır. Yapılan araştırmalar, daha önceki çalışmalarda bu konunun sistematik olarak ele alınmadığını ortaya koymuştur. Bu durum, söz konusu yapıların yeniden ele alınmasını gerekli kılmaktadır. Bu bağlamda, çalışmanın temel amacı; Anadolu Selçuklu döneminin özelliklerini yansıtan ve karakteristik nitelikler taşıyan kervansaray yapılarından, benzersiz plan kurgusuna sahip eş odaklı plan tipindeki kervansarayların, diğer (sadece kapalı, hem kapalı hem açık plan tipine sahip) kervansaray yapılarıyla karşılaştırmalı olarak incelenmesi ve mekânsal organizasyon düzeyindeki benzerlik ve farklılıkların ortaya konulmasıdır. Morfolojik analiz yöntemlerinden biri olan Mekân Sentaksı yöntemi kullanılarak, yapıların sayısal olarak elde edilen verileri üzerinden karşılaştırmalar yapılmış ve çeşitli değerlendirmeler ortaya konulmuştur. Ayrıca, İzovist analiz tekniği ile yapıların belirli odak noktalarından bakış ve görüş alanları hesaplanmış; böylece mekânın algılanabilirliği belirlenmiş ve karşılaştırılarak değerlendirme yapılması sağlanmıştır. Bu çalışma kapsamında, yapıların mekân kurgularının çözümlenmesiyle birlikte, eş odaklı kervansarayların, diğer tipolojideki kervansaraylarla benzerlik ve farklılıkları ortaya konulmuştur. Sonuç olarak, eş odaklı kervansarayların diğer tipolojideki yapılara göre oldukça farklı bir plan kurgusuna sahip olduğu anlaşılmıştır. Bu yapıların, daha merkezî bir mekân düzenlemesiyle ayrıştığı görülmektedir. Dolayısıyla, eş odaklı kervansarayların mimari karakteristikleri dikkate alındığında, bu yapıların bağımsız bir plan tipolojisi olarak değerlendirilmesi; hem tipolojik sınıflandırmaların netleştirilmesi hem de Selçuklu mimarlığına ilişkin çözümlemelerin derinleştirilmesi açısından yerinde bir yaklaşım olarak değerlendirilmektedir.
Özet (Çeviri)
Caravanserais, which gained importance during the Anatolian Seljuk period due to the vibrant commercial life and developed along trade routes, are distinguished structures that have survived to the present day, reflecting the characteristics of their period with their diversity and uniqueness. These structures, possessing unique characteristics, exhibit a distinct diversity within themselves. Numerous high-quality studies exist on the classification of caravanserais aimed at understanding their diversity. However, the evaluation criteria used in these classifications appear to vary. This diversity across studies complicates a holistic understanding of caravanserai typology. This suggests that computational methods, rather than descriptive approaches, are necessary to reveal the similarities and differences between the structures. Researchers and experts generally classify Anatolian Seljuk caravanserais under four main typologies: solely closed, solely open, both open and closed, and concentric plan types. Within this classification, caravanserais with concentric plans differ from other typologies in terms of their spatial organization. This difference stems from the uniqueness of their spatial organization. Research has revealed that this topic has not been systematically addressed in previous studies. This necessitates a reexamination of these structures. In this context, the primary objective of this study is to examine the uniquely confocal caravanserais, which reflect the characteristics of the Anatolian Seljuk period and possess characteristic qualities, in comparison with other caravanserais (either closed or with both closed and open plans) and to identify similarities and differences in spatial organization. Using the Space Syntax method, a morphological analysis method, comparisons were made using numerically obtained data from the structures, and various assessments were presented. Furthermore, the Isovist analysis technique was used to calculate the views and field of view of the structures from specific focal points, thus determining the perceptibility of the space and enabling comparative evaluation. This study analyzes the spatial configurations of the structures, revealing their similarities and differences from those of other typologies. It is understood that concentric caravanserais have a significantly different plan structure than structures of other typologies. These structures are distinguished by a more centralized spatial arrangement. Therefore, considering the architectural characteristics of concentric caravanserais, evaluating these structures as an independent plan typology is considered an appropriate approach in terms of both clarifying typological classifications and deepening the analysis of Seljuk architecture
Benzer Tezler
- Teknoloji odaklı yeni yaşam biçimleri: Profesyonel içmimarların iç mekân tasarım yaklaşımları üzerine bir analiz
New technology-focused lifestyles: An analysis on the interior design approaches of professional interior architects
MERYEM HABİBE ALP
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
İç Mimari ve DekorasyonAnadolu Üniversitesiİç Mimarlık Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FÜSUN CURAOĞLU
- Müşteri odaklı işletme açısından ürün geliştirme süreci ve Arçelik Buzdolabı İşletmesi'nde araştırma
Customer oriented product development process and application on Arçelik Refrigerator Factory
BİROL KONAK
- Anadolu liseleri Almanca hazırlık sınıflarında dil öğretim çalışmalarına öğrenci odaklı bir yaklaşım
A Student-centered approach to the language teaching studyings in German preperation classes in Anatolian high schools
ÜLKENUR KAYNAR
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
Eğitim ve Öğretimİstanbul ÜniversitesiYabancı Dil Olarak Türkçe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLÜFER TAPAN
- Der einfluss der alternativen methoden auf die sprachfertigkeiten im Deutschen
Alternatif öğretim yöntemlerinin Almanca dört temel dil becerisine etkisi
SUZAN İLHAN
Doktora
Almanca
2022
Eğitim ve ÖğretimÇukurova ÜniversitesiAlman Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUNİSE AKSÖZ
- Türkiye'deki post-Sovyet göçmenlerin kültürel uyum sürecinde medya kullanımının yansımaları
Reflections of media use in cultural integration process of post-Soviet immigrants in Turkey
RAMZIYYA KAYA
Doktora
Türkçe
2018
İletişim BilimleriAnadolu Üniversitesiİletişim Tasarımı ve Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. SUZAN DUYGU ERİŞTİ