Sosyal medyanın ekonomi politiği
The political economy of social media
- Tez No: 962243
- Danışmanlar: PROF. DR. TOLGA KARA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Gazetecilik, Journalism
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gazetecilik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 114
Özet
ÖΖΕΤ Bu araştırmada, sosyal medya sektörünün dijital ekonomi politiği Meta Şirketi örneği üzerinden eleştirel bir bakış açısıyla incelenmiştir. Araştırmanın temel amacı, Meta'nın iş modeli çerçevesinde dijital emek, veri metalaşması, gözetim süreçleri ve yapay zekâ temelli algoritmaların platform ekolojisindeki rolünü bütüncül bir şekilde analiz etmektir. Çalışmada, iletişim bilimlerinde politik ekonomi yaklaşımı, gözetim kapitalizmi ve kamusal alan kuramı teorik çerçeve olarak benimsenmiştir. Nitel vaka analizi yöntemiyle yürütülen araştırmada, Meta'nın 2020 sonrası finansal raporları, küresel regülasyon dokümanları, akademik literatür ve sektörel istatistikler sistematik olarak değerlendirilmiştir. Veri toplama sürecinde hem birincil (şirket raporları, resmî açıklamalar) hem de ikincil kaynaklardan (akademik makaleler, endüstri analizleri) yararlanılmıştır. Araştırmada, Meta'nın reklam tabanlı gelir modelinin küresel dijital reklam pazarında duopolistik bir yapı yarattığı, kullanıcı katılımının ise platformun ekonomik değer üretiminde merkezi bir rol oynadığı saptanmıştır. Dijital emek kavramının Meta ekosisteminde ücretlendirilmeyen ve metalaştırılan kullanıcı faaliyetleriyle somutlaştığı, yapay zekâ algoritmalarının ise hem içerik akışı hem de reklam hedefleme süreçlerinde belirleyici bir güç olduğu belirlenmiştir. Mahremiyet ve gözetim boyutunda, son yıllarda karşılaşılan büyük ölçekli veri skandalları ve regülasyonlar nedeniyle Meta'nın ciddi yaptırımlar ve kamuoyu baskısıyla karşı karşıya kaldığı tespit edilmiştir. Platformun kamusal alan üzerindeki etkilerinin ise demokratik katılımı kolaylaştırıcı fırsatlar sunduğu kadar, dezenformasyon ve kutuplaşma gibi riskleri de beraberinde getirdiği değerlendirilmiştir. Bu araştırmanın en önemli katkısı, Meta örneği üzerinden sosyal medya platformlarının ekonomi politiğinin çok katmanlı ve dinamik bir alan olarak ele alınmasını sağlamasıdır. Çalışmada, yapay zekâ uygulamaları ve veri yönetiminin ekonomik, toplumsal ve etik sonuçları, regülasyon ve kamusal sorumluluk tartışmalarıyla birlikte bütüncül biçimde incelenmiştir. Sonuçlar, iletişim ve medya çalışmaları literatürüne eleştirel bir perspektif sunarken, sektör profesyonelleri ve politika yapıcılar için de yol gösterici değerlendirmeler içermektedir.
Özet (Çeviri)
ΑΒSΤRΑCT In this study, the digital political economy of the social media sector has been examined from a critical perspective through the case of Meta Platforms Inc. The main aim of the research is to comprehensively analyze the role of Meta's business model in the context of digital labor, data commodification, surveillance processes, and artificial intelligence-based algorithms within the platform ecology. Theoretical frameworks such as the political economy approach in communication sciences, surveillance capitalism, and the public sphere theory have been adopted. The study was conducted using a qualitative case analysis method, in which Meta's post-2020 financial reports, global regulatory documents, academic literature, and sectoral statistics were systematically evaluated. Both primary sources (company reports, official statements) and secondary sources (academic articles, industry analyses) were utilized during the data collection process. It has been determined that Meta's advertising-based revenue model creates a duopolistic structure in the global digital advertising market, and that user participation plays a central role in the economic value production of the platform. The concept of digital labor has been concretized in the Meta ecosystem through user activities that are unpaid and commodified, while artificial intelligence algorithms have been identified as a decisive force in both content flow and advertising targeting processes. In terms of privacy and surveillance, it has been found that Meta has faced significant sanctions and public pressure due to large-scale data scandals and increasing regulatory actions in recent years. The platform's impact on the public sphere has been evaluated as offering opportunities to facilitate democratic participation, but also as bringing risks such as disinformation and polarization. The most significant contribution of this study is to provide a multidimensional and dynamic analysis of the political economy of social media platforms through the Meta example. The research holistically examines the economic, social, and ethical implications of artificial intelligence applications and data management, along with discussions of regulation and public responsibility. The results offer a critical perspective for the communication and media studies literature, while also providing guiding evaluations for industry professionals and policy makers.
Benzer Tezler
- Sosyal medyanın gösterişçi tüketim üzerine etkisi: Instagram örneği
The effect of social media on constoric consumption: The example of Instagram
EMİNE ERDEMSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İletişim BilimleriKaramanoğlu Mehmetbey ÜniversitesiYeni Medya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ CAN
- Sosyal medya ve sendikalar: Almanya, Fransa, Hollanda, Polonya ve Türkiye örneği üzerine bir sosyal ağ analizi araştırması
Social media and trade unions: A research of social network analysis in Germany, France, Netherlands, Poland and Turkey
HÜSEYİN SEVGİ
Doktora
Türkçe
2018
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriBursa Uludağ ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYSEN TOKOL
- Yeni medyanın ekonomi politiği
The political economy of new media
ALİ AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
GazetecilikMarmara ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ORHAN BAYTAR
- Medyanın ekonomi politiği bağlamında geleneksel ve yeni medyada patronsuz gazetecilik olgusu: Demokrat ve Birgün gazeteleri örneği
The phenomenon of journalism without patrons in the context of the political economy of the media: The case of Demokrat and Birgün newspapers
ŞÜKRAN ARZU GÖNÜLERİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Gazetecilikİstanbul ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHSEN DENİZ MORVA KABLAMACI
- Medyanın ekonomi politiği bağlamında Rahip Brunson olayı ve dolar krizinin Türk medyasında sunumu
The presentation of the Reverend Brunson event and dollar crisis in Turkish media in the context of the political economy of media
NERGİZ BORAL ASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Gazetecilikİnönü Üniversitesiİletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA NİSAN