Özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin ebeveynlik görevlerinde öz yeterlilik ve psikolojik sağlamlık düzeyinin incelenmesi
Examining the level of self-efficacy and psychological resilience of parents of children with special needs in parenting duties
- Tez No: 962367
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM İLKER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Biruni Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Özel Eğitim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 109
Özet
Özel gereksinimli çocuk sahibi olmak ebeveynlerin yaşamlarını fiziksel, duygusal ve psikolojik yönlerden etkileyebilmektedir. Özellikle bu süreçte ebeveynlerin öz yeterlilik düzeyleri ve psikolojik sağlamlık düzeyleri önemli ölçüde farklılık göstermektedir. Araştırmanın amacı, özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin ebeveynlik görevlerine ilişkin öz yeterlilik ve psikolojik sağlamlık düzeylerini belirlemek ve bu psikososyal özelliklerin yaş, cinsiyet, eğitim durumu, mesleki durum ve çocuğun yetersizlik türü gibi demografik değişkenler açısından anlamlı farklılık gösterip göstermediğini incelemektir. Araştırmaya, İstanbul ili Esenyurt ilçesinde ikamet eden, 20–40 yaş aralığında olan özel gereksinimli çocuğa sahip toplam 318 ebeveyn dâhil edilmiştir. Araştırmada, ebeveynlerin Öz yeterlilik düzeyini belirlemek için Kunduracı ve Aksoy (2021) tarafından geliştirilen Ebeveyn Öz-Yeterlik Ölçeği, psikolojik sağlamlık düzeyini belirlemek amacıyla ise Doğan (2015) tarafından Türkçeye uyarlanan Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistikler, t-testi, ANOVA ve korelasyon analizlerinden yararlanılmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda, ebeveynlerin mesleki durumu, cinsiyet faktörü, yetersizlik türü ve hem öz yeterlilik hem de psikolojik sağlamlık düzeyleri üzerinde istatistiksel olarak anlamlı ve kısmi bir etkiye sahip olduğu belirlenmiştir. Öte yandan yaş ve eğitim durumu gibi demografik değişkenlerin bu iki değişken üzerinde anlamlı bir farklılık oluşturmadığı görülmüştür. En dikkat çekici sonuç ise ebeveynlerin öz yeterlilik düzeyleri ile psikolojik sağlamlıkları arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişkinin bulunmasıdır. Bu sonuç, ebeveynlerin çocuk yetiştirme sürecinde psikolojik sağlamlıklarının, ebeveynlik yeterlilik algılarıyla doğrudan ilişkili olduğunu ortaya koymakta ve ayrıca geliştirilecek destekleyici müdahale programlarının bu iki değişkeni birlikte ele alması gerektiğine işaret etmektedir.
Özet (Çeviri)
Having a child with special needs can affect parents' lives physically, emotionally, and psychologically. Especially in this process, parents' levels of self-efficacy and psychological resilience may vary significantly. The aim of this study is to determine the self-efficacy and psychological resilience levels of parents with children with special needs in relation to their parenting roles, and to examine whether these psychosocial characteristics differ significantly according to demographic variables such as age, gender, educational status, employment status, and the type of the child's disability. The study included a total of 318 parents aged between 20 and 40, residing in the Esenyurt district of Istanbul, who have children with special needs. In the study, the Parental Self-Efficacy Scale developed by Kunduracı and Aksoy (2021) was used to assess self-efficacy, and the Brief Resilience Scale, adapted into Turkish by Doğan (2015), was used to measure psychological resilience. Descriptive statistics, t-tests, ANOVA, and correlation analyses were used in data analysis. Based on the findings, it was determined that parents' employment status, gender, and the type of disability had a statistically significant and partial effect on both self-efficacy and psychological resilience levels. On the other hand, demographic variables such as age and educational status did not show a significant difference on these two variables. The most striking result is the positive and significant relationship found between parents' self-efficacy levels and their psychological resilience. This result suggests that psychological resilience is directly related to parents' perception of competence in the child-rearing process and indicates that supportive intervention programs to be developed should address these two variables together.
Benzer Tezler
- Özel gereksinimli çocuğu olan ve olmayan ebeveynlerin kişilerarası duygu düzenleme becerileri ve ebeveynlik streslerinin karşılaştırılması
A comparison of interpersonal emotion regulation skills and parenting stresses of parents with and without special needs children
SEDA EREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SİNEM ACAR
- Özel gereksinimli çocuklara sahip ebeveynlerin birlikte ebeveynlik davranış ve algılarının ebeveynlerin umutsuzluk düzeyleri ile olan ilişkisinin incelenmesi
Investigation of the relationship between co-parenting behaviors and perceptions of parents with special needs children with parents' hopelessness levels
KÜBRA ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiÇocuk Gelişimi ve Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEP ÇETİN
- Özel gereksinimli çocuğa sahip olan ebeveyn ile özel gereksinimli çocuğa sahip olmayan ebeveynlerin psikolojik sağlamlık ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examining the relationship between the parent who has a special needs child and the psychological stability and quality of life of parents who do not have a special needs child
FUNDA ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Psikolojiİstanbul Okan ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ PINAR ARSLANTÜRK
- Özel gereksinimli çocuğa sahip olan ebeveynlerin depresyon ve kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examining the relationships between depression and anxiety levels of parents who have children with special needs
ESMA DOĞDU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve Öğretimİstanbul Kent ÜniversitesiÇocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET NUR TUĞLUK
- Çocukların gelişimi ile ilgili ebeveynlerin stres düzeyleri ve bilinçli farkındalıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between stress levels and conscious awareness of parents regarding the development of children
BÜŞRA DURMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiKTO Karatay ÜniversitesiÇocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HATİCE YALÇIN