CBS tabanlı analitik hiyerarşi süreci kullanılarak uygun yerleşme alanlarının belirlenmesi: Kırıkhan (Hatay) ilçesi örneği
Determination of suitable settlement areas by using analytical hierarchy process with CBS: The case of Kırıkhan (Hatay)
- Tez No: 962415
- Danışmanlar: PROF. DR. TÜLAY ÖCAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 141
Özet
Türkiye gibi deprem kuşağında yer alan ülkelerde yerleşmelerin uygun yerlere yapılmaması, meydana gelebilecek afetlerde can ve mal güvenliği açısından ciddi sonuçlar doğurmaktadır. Hatay ilinin Kırıkhan ilçesi, aktif fay hatları üzerinde yer alması ve taşkın riski taşıması nedeniyle afetlere açık bölgelerden biridir. 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremler, Kırıkhan ve çevresindeki yerleşimlerde büyük hasarlara yol açmış, bu durum doğru yer seçiminin önemini bir kez daha ortaya koymuştur. Özellikle yeniden inşa sürecinde, afet risklerini en aza indirmek için yerleşmelerin uygun sahalar üzerine kurulması can ve mal kaybını azaltmada etkili olabilir. Bu kapsamda gerçekleştirilen çalışma amacı, Kırıkhan ilçesi için afetlere karşı dirençli yerleşim alanlarını belirlemektir. Yer seçiminde etkili olan faktörler, literatür, uzman görüşü ve gezi-gözlem çalışmaları ile belirlenmiştir. Uygulamada kullanılacak kriterlerin önem derecelerinin belirlenmesinde Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) yöntemlerinden yararlanılmıştır. Haritaların hazırlanması sürecinde Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılmıştır. Çalışmada jeoloji, fay hatlarına ve akarsulara mesafe, eğim, bakı, yükseklik, toprak grupları, erozyon riski, arazi kullanım kabiliyeti, mevcut arazi kullanımı, ulaşım ağına yakınlık ve jeomorfolojik yapı olmak üzere 12 kriter kullanılmıştır. Uygulanan analiz sonuçlarına göre, Kırıkhan ilçesinin yerleşime uygunluk durumu 5 kategoriye ayrılmıştır. Çalışma alanında, yerleşmeye hiç uygun olmayan alanlar sahanın %1,96'sını oluşturmaktadır. Analiz sonuçlarına göre çalışma sahasının %55,66'sını uygun olmayan alanlar oluşmaktadır. Yerleşime orta düzey uygun alanlar, sahanın %33,71'ni kaplamaktadır. Kırıkhan ilçesinin uygun ve en uygun yerleşim alanları ise toplam sahanın %8,67'lik kısmını oluşturmaktadır.
Özet (Çeviri)
In earthquake-prone countries such as Turkey, failure to build settlements in appropriate locations has serious consequences for the safety of life and property in disasters that may occur. Kırıkhan district of Hatay province is one of the regions vulnerable to disasters due to its location on active fault lines and flood risk. The February 6, 2023 earthquake centered in Kahramanmaraş caused major damages in Kırıkhan and its surrounding settlements, which once again demonstrated the importance of proper site selection. Especially in the reconstruction process, the establishment of settlements on suitable sites to minimize disaster risks can be effective in reducing the loss of life and property. In this context, the aim of this study is to identify disaster-resilient settlement areas for Kırıkhan district. Literature, expert opinion and travel-observation studies were effective in determining the factors affecting the site selection. Analytic Hierarchy Process (AHP) methods were utilized to determine the importance levels of the criteria to be used in the application. Geographic Information Systems (GIS) were used in the preparation of the maps. In the study, 12 criteria including geology, distance to fault lines and rivers, slope, aspect, elevation, soil groups, erosion risk, land use capability, current land use, proximity to transportation network and geomorphological structure were taken into consideration. According to the analysis results, the suitability of Kırıkhan district for settlement is divided into 5 categories. In the study area, the areas that are not suitable for settlement at all constitute 1.96% of the area. According to the results, 55.66% of the area consists of unsuitable areas. Areas that are moderately suitable for settlement cover 33.71% of the area. Suitable and most suitable settlement areas of Kırıkhan district constitute 8.67% of the total area.
Benzer Tezler
- Potansiyel ağaçlandırma sahalarının belirlenmesinde coğrafi bilgi sistemleri'nin kullanılması: Sivas ili örneği
The use of geographical information systems in determining potential afforestation fields: A case study in Sivas city
MUHAMMED KÜRŞAD MUĞLA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Jeodezi ve FotogrametriSivas Cumhuriyet ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TARIK TÜRK
- Coğrafi bilgi sistemleri tabanlı akifer kirlenebilirlik haritalarının çok kriterli karar verme analizleri kullanılarak hazırlanması: Eğirdir Gölü havzası örneği
The preparation of aquifer vulnerability maps using multicriteria decision analyses based on gis: a case study in Eğirdir Lake catchment area
ERHAN ŞENER
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Jeoloji MühendisliğiSüleyman Demirel ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞEN DAVRAZ
- GIS-based determınatıon of suıtable agrıcultural areas and comparıson wıth current land use, the case study of İzmir
Uygun tarım alanlarının CBS tabanlı belirlenmesi ve mevcut arazi kullanımı ile karşılaştırılması, izmir örneği
ÖZGE EKİNCİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Şehircilik ve Bölge Planlamaİzmir Yüksek Teknoloji EnstitüsüŞehir Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ CAN DEMİRKESEN
- Integration of geographical information systems and multicriteria decision analysis to determine suitable locations for rainwater harvesting in Erbil province, Iraq
Entegrasyon coğrafya bilgi sistemleri ve kriterlerin karar analizi optimum konum belirlemek ile yağmur suyu toplamak için, Erbil ilinde, Irak
SORAN OMAR AHMED AHMED
Doktora
İngilizce
2024
ZiraatHarran ÜniversitesiToprak Bilimi ve Bitki Besleme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ VOLKAN BİLGİLİ
- Afet ve acil durum toplanma alanları için CBS tabanlı uygun yer seçimi: Sakarya ili Serdivan ilçesi örneği
GIS-based site selection for emergency assembly areas: The case of Serdi̇van district, Sakarya, Turkey
GÜLENNUR ŞANLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Peyzaj MimarlığıSakarya Uygulamalı Bilimler ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA ERGEN