Arap dilinde Elif ve Hemze
Alif and Hamza in Arabic language
- Tez No: 962884
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSA ALP
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 139
Özet
Bu çalışma, Arap dilinde elif ve hemzenin yer aldığı konumları kapsamlı bir şekilde incelemektedir. Çalışma, fiil, isim ve harf olarak üç ana eksen etrafında yapılandırılmıştır. Fiiller bağlamında, elif ve hemzenin üçlü ve dörtlü mücerret fiillerdeki konumları ele alınmış, bu harflerin fiilin kökünde başta, ortada ya da sonda yer almasının anlam ve çekim üzerindeki etkisi değerlendirilmiştir. Ayrıca bir, iki veya üç harf artışıyla meydana gelen mezid fiillere de değinilmiş;“ استفعل”,“أفعل ”ve“ تفاعل ”gibi yapılar içerisindeki hemze ve elif'in fonksiyonu detaylı olarak analiz edilmiştir. Bu türler, mazi, muzâri, emir ve mastar şekillerinde incelenmiş; hemzenin lafzî kökeni bakımından aslî ya da zâid oluşu ve bunun anlam ile sarf vezni üzerindeki etkileri açıklığa kavuşturulmuştur. İsimler başlığında ise elif ve hemzenin müfred, müsenna ve cem' yapılarındaki konumları incelenmiş; bu bağlamda maksûr (ör. عصى، فتى ), memdûd (ör. صحراء ') ve nâkıs (ör. قاضي ) isim türleri ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Ayrıca zamirler işaret isimleri ve mevsûl isimler ile birlikte cem-i teksîr ve cem-i müennes sâlim yapılarında elif ve hemzenin aldığı biçim ve işlevler ortaya konmuştur. İsimlerin tesniye veya cem' hâllerine dönüşürken elif ve hemzede meydana gelen yazım ve ses değişikliklerine özellikle dikkat çekilmiştir. Harfler başlığı altında ise istifham hemzesi, kat' ve vasl hemzeleri arasındaki fonetik ve yazımsal farklar ile bu hemzelerin Arap dilindeki işlevleri detaylandırılmıştır. Ayrıca nida cümlelerinde yer alan elifu'n-Nüdbe, ta'rîf edatı olan ال“ ”in dilbilgisel işlevi ve şiir vezinlerinde geçen elifin ahenk üzerindeki etkisi ele alınmıştır.
Özet (Çeviri)
This study provides a comprehensive examination of the positions of alif and hamza in the Arabic language. The research is structured around three main axes: verbs, nouns, and particles. In the context of verbs, the study explores the placement of alif and hamza within triliteral and quadriliteral basic (mujarrad) verb forms, analyzing the impact of their position—whether at the beginning, middle, or end of the root—on the verb's meaning and conjugation. Additionally, augmented (mazeed) verbs formed with one, two, or three additional letters are also addressed, with detailed analysis of the function of the hamza in derived patterns such as“ʾafʿala”,“istafʿala”, and“tafāʿala”. These verb types are studied across the four main forms: past (māḍī), present/future (muḍāriʿ), imperative (ʾamr), and verbal noun (maṣdar). The study clarifies whether the hamza is original (aṣlī) or additional (zāʾid), and its effects on meaning and morphological structure (ṣarf and wazn). In the section on nouns, the presence of alif and hamza in singular (mufrad), dual (muthannā), and plural (jamʿ) forms is examined. This includes an analysis of three key noun types: maqṣūr (e.g., fatā, ʿaṣā), mamdūd (e.g., ṣaḥrāʾ, inshāʾ), and nāqiṣ (e.g., qāḍī). Furthermore, the study investigates the roles of alif and hamza in pronouns, demonstrative nouns, and relative pronouns, as well as in broken plurals (jamʿ taksīr) and sound feminine plurals (jamʿ muʾannath sālim). Particular attention is given to orthographic and phonetic changes in alif and hamza when nouns shift into dual or plural forms. In the final section on particles, the research focuses on the interrogative hamza, and the distinction between hamzat al-qaṭʿ and hamzat al-waṣl, elaborating on their phonetic and orthographic roles in Arabic. Additionally, it discusses the alif of vocative lamentation (ʾalif an-nudba), the grammatical function of the definite article“al-”, and the rhythmic/aesthetic role of alif in poetic meter.
Benzer Tezler
- Arap dilinde ekler -yapım, çekim ve şekil ekleri-
Suffixes in the Arabic language -derivational, inflectional and symbolic suffixes-
EMİNE MERVE AYTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DilbilimÇukurova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSA ALP
- Arap dilinde gayr-ı munsarıflar
Başlık çevirisi yok
ALADDİN GÜLTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
Doğu Dilleri ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. MUSTAFA KILIÇLI
- Mehmed Zihni Efendi'nin Arap lügatçiliğindeki yeri
Mehmed Zihni Efendi at Arabic lexicography
ELİF GÜL GÖKHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALİ BENLİ
- El-Mu'cemu'l-Vasit'te aynı kök harfli sülâsî fiillerin farklı bablardaki anlam değişimleri (Üçüncü bâb özelinde)
The semantic changes in different bâbs of the same root-lettered third verbs in al-Mu'cemu'l-vasît (Specific to the third bâb)
MUHAMMED İBRAHİM ERDEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Doğu Dilleri ve EdebiyatıAğrı İbrahim Çeçen ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MESUT IŞIK
- Kurân'da düşünme anlamında kullanılan kelimelerin filolojik tahlili
The philological analysis of the words used in the Qur'an in the sense of thinking
ELİF OKUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Dinİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İZZET MARANGOZOĞLU