Psikiyatride bilimsellik ve pratik: Total kurum, kurum kültürü ve fiiliyatta psikiyatri
Scientificity and practice in psychiatry: Total institution, institutional culture and psychiatry in practice
- Tez No: 963029
- Danışmanlar: PROF. DR. VEFA SAYGIN ÖĞÜTLE
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyoloji, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Psikiyatri, Akıl Hastanesi, Total Kurum, Psikiyatri Pratiği, Psikoloji, Bilim, Psychiatry, Mental Hospital, Total Institution, Psychiatric Practice, Psychology, Science
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 262
Özet
Akıl hastanesi gibi“total kurum”ların toplumsal bağlamının Türkiye özelinde yeterince ele alınmadığı görülmüştür. Türkiye'de psikiyatri tarihine yönelik yapılan çalışmalar görece yenidir ve söz konusu çalışmalar psikiyatri tarihinde etkili olmuş isimleri ve kurumların tarihini ele almış olsa da bunun tıpla ve toplumla olan ilişkisini yeterince incelememişlerdir. Ayrıca kurumlara ve psikiyatriye yönelik bu yaklaşım, psikiyatri tarihinin toplumsal ve kültürel süreçlerden ayrı bir işleyişi olduğuna dair yanlış bir izlenim de vermektedir. Bu çalışma, psikiyatristlerin bilim ve psişe anlayışlarını, özneye bakışlarını ve kurum içindeki konumlanışlarını sosyolojik ve tarihsel bir çerçevede incelemeyi amaçlamıştır. İlgili literatür incelenmiş ve psikiyatriyi hem kurum hem de fail açısından ele alan sosyolojik bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu eksikliğin giderilme çabası çalışmanın özgün değerini ve önemini belirlemektedir. Çalışmanın sahası için önce Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Hastanesi, Bakırköy'den olumsuz bir yanıt alındığı için yine köklü bir tarihçeye sahip olan Manisa Ruh Sağlığı Hastalıkları Hastanesi seçilmişti. Fakat iki kurumdan da ret cevabı alınmıştır. Hastalarla görüşme planlanmamış olmasına karşın kurumlarda gerçekleştirilecek araştırmaların sağlık alanı dışından gelen araştırmacılar tarafından yapılacak olması halinde total kurum olarak ele alınan akıl hastanelerinde sosyal bilimsel sorgulamalara karşı oldukça savunmacı bir tutum sergilendiği tespit edilmiştir. Bu konumlanış, psikiyatrinin bilimsel bilgi üzerindeki tekelci iddialarıyla bağlantılı olarak ele alınabilir. Ayrıca bu kısıtlayıcı ve savunmacı pozisyonun sosyal bilimlerle kurulabilecek diyaloğu sınırladığı söylenebilir. Metodolojik bir zorunluluk olarak bu çalışmada, Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Hastanesi'nde çalışma süreleri 7-50 sene arasında değişiklik gösteren 3 psikiyatristle yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşme gerçekleştirilmiş, veriler betimsel analize tabi tutulmuştur. Bunun yanı sıra, görüşmelerden elde edilen veriler Maviş belgeseli ve Bakırköy Müzesi'nden elde edilen dokümanların analiziyle zenginleştirilmiştir. Elde edilen bulgular, psikiyatristlerin bilim anlayışlarının, yalnızca doğa bilimlerinin açıklayıcı rasyonelliğine değil, aynı zamanda insan deneyimini kültürel ve tarihsel bağlamda yorumlamaya odaklanan sosyal bilimler ile beşerî disiplinlerin perspektiflerine temas ettiğini göstermiştir. Buradan yola çıkılarak tanı ve teşhis süreçlerinin nesnel ölçütlere dayalı olarak işlemekle birlikte sezgi, deneyim ve kurumsal bağlam gibi öznel unsurların da psikiyatristlerin pratiklerinde belirleyici olduğu görülmüştür. Katılımcıların mesleki deneyim süreleri ile kurumun tarihsel birikimi arasındaki ilişki, psikiyatri pratiğinin yalnızca bireysel kararlarla değil, aynı zamanda kurumsal belleğin yönlendiriciliğiyle şekillendiğine işaret etmektedir. Katılımcıların deneyimleri, kurumun yalnızca bir çalışma alanı değil, aynı zamanda mesleki kimliğin inşasında belirleyici bir bağlam olarak işlev gördüğünü göstermektedir. Kurumsal kültür hem davranış kalıplarını hem de profesyonel pratikleri şekillendiren bir yapı olarak ortaya çıkmaktadır. Deneyim arttıkça yalnızca alışkanlıklar değil, aynı zamanda kuruma dair nesiller arası bir pratik aktarımı da devreye girmekte, böylece hekimlerin bilgiye ve bilime dair konumlanışları, kurumsal süreklilikle iç içe geçmektedir.
Özet (Çeviri)
It has been observed that the social context of total institutions, such as mental hospitals, has not been sufficiently addressed in the specific case of Turkey. The historiography of psychiatry in Turkey is a relatively recent field of study. Despite their exploration of influential figures and the historical development of psychiatric institutions, a more thorough examination of the relationship between psychiatry, medicine, and society remains to be conducted. Furthermore, this approach to institutions and psychiatry has created the misleading impression that the history of psychiatry operates independently of social and cultural processes. The objective of this study is to examine psychiatrists' comprehension of science and the psyche, their perspective on the subject, and their role within the institution from a sociological and historical perspective. A comprehensive review of the extant literature revealed a paucity of sociological studies that addressed psychiatry from both the institutional and agent perspectives. The effort to fill this gap determines the original value and importance of the study. Initially, Bakırkoy Prof. Dr. Mazhar Osman Mental Health and Neurological Diseases Hospital was selected as the primary field of study; however, due to its initial negative response, the study was subsequently transferred to Manisa Mental Health Diseases Hospital, which also possesses a substantial historical legacy. However, both institutions were ultimately denied permission. Despite the absence of formalized interviews with patients, it was ascertained that mental hospitals, regarded as total institutions, adopt a notably defensive posture toward social scientific research, particularly when such inquiries are conducted by researchers from outside the healthcare field. This positioning can be interpreted in connection with psychiatry's monopolistic claims over scientific knowledge. Moreover, it can be contended that such restrictive and defensive attitudes limit the possibility of dialogue between psychiatry and the social sciences. As a methodological necessity, this study conducted semi-structured in-depth interviews with three psychiatrists who had worked at the Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Mental Health and Neurological Diseases Hospital for periods ranging from 7 to 50 years, and the data were subjected to descriptive analysis. In addition, the data obtained from the interviews were enriched through the analysis of documents from the Maviş documentary and the Bakırkoy Museum archives. The findings showed that psychiatrists' conception of science touches not only on the explanatory rationality of the natural sciences but also on the perspectives of social sciences and human disciplines that focus on interpreting human experience in cultural and historical context. Based on these findings, it was observed that although diagnostic and assessment processes operate according to objective criteria, subjective elements such as intuition, experience, and institutional context also play a decisive role in psychiatric practice. The correlation between the participants' professional experience and the historical memory of the institution indicates that psychiatric practice is influenced not only by individual decision-making but also by the guiding influence of institutional memory. The participants' experiences indicate that the institution functions not merely as a workplace, but as a determining context in the construction of professional identity. Institutional culture emerges as a structure that shapes both behavioral patterns and professional practices. As experience accumulates, not only do habits develop, but also an intergenerational transmission of institutional practices occurs, intertwining psychiatrists' orientations toward knowledge and science with institutional continuity.
Benzer Tezler
- Michel Foucault'da bilgi/iktidar ilişkisi
The relationship of power/knowledge in Michel Foucault
MUSTAFA DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
FelsefeDokuz Eylül ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VELİ URHAN
- Cerrahi ile tedavi edilen lomber dejeneratif disk hastalığında psikiyatrik komorbid faktörlerin araştırılması
A research of psychiatric factors co-morbid factors in lumbar degenerative disc disease
KIVILCIM TEKİN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2017
NöroşirürjiYeditepe ÜniversitesiBeyin ve Sinir Cerrahisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAŞAR ATALAY
- Psikiyatride nosoloji sistematiği ve gündelik uygulama açısından değişik psikoaktif drog: Sulpiride
Başlık çevirisi yok
FÜSUN DOĞU
- Psikiyatride sosyal inceleme raporu standartlarının eleştirel değerlendirilmesi ve PSİR model önerisi
A critical analysis of the standards of psychiatric social investigation reports and a proposed PSIR model
AŞUR ŞAŞMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
PsikiyatriOndokuz Mayıs ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERCÜMEND ERSANLI
- Psikiyatride onam ve aydınlatılmış onam etik, hukuk ve bilim açısından
Consent and informed consent in psychiatry ethical, legal and scientific perspectives
NEYYİRE YASEMİN OĞUZ