Çatışma çözümü bağlamında Kosova-Sırbistan ilişkileri (1999-2023)
Kosovo-Serbia relations in the context of conflict resolution (1999-2023)
- Tez No: 963702
- Danışmanlar: PROF. DR. HAYATİ AKTAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Çatışma Çözümü, Arabuluculuk, Müzakere, Sırp Belediyeler Birliği, AB Kolaylaştırıcılığında Diyalog, Conflict Resolution, Mediation, Negotiations, Association of Serb Majority Municipalities, EU Facilitated Dialogue
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 334
Özet
Kosova ile Sırbistan arasındaki çatışması, Soğuk Savaş sonrası Avrupa'sının en karmaşık ve uzun süreli ihtilaflarından biri olup, egemenlik iddiaları, etno-milliyetçi kimlikler ve tartışmalı devlet statüsü temellerine dayanmaktadır. 1998 ile 1999 savaşının ve NATO müdahalesinin ardından Kosova, 2008 yılında tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan edene dek Birleşmiş Milletler yönetimi altında kalmıştır. Bu ilan, Sırbistan ve bazı diğer devletler tarafından tanınmamıştır. Silahlı çatışmalar sona ermiş olsa da siyasal normalleşme sağlanamamış; bu durum, Batı Balkanlar'da istikrarsızlığın devam etmesine neden olmuştur. Bu tez, 1999'dan itibaren uygulamaya konulan uluslararası arabuluculuk çabaları, ikili müzakereler ve kurumsal mekanizmalar üzerinden Kosova ile Sırbistan arasındaki çatışma çözüm sürecinin evrimini derinlemesine analiz etmektedir. Özellikle, Avrupa Birliği kolaylaştırıcılığında imzalanan Brüksel Anlaşması (2013) ile Ohrid Anlaşması (2023), normalleşme sürecinin hukuki ve siyasi temel taşları olarak detaylı biçimde ele alınmıştır. Araştırmada, Sırp Belediyeler Birliği'nin (SBB) kurulması ve buna yönelik itirazlar, asimetrik özerklik dinamikleri ile tarafların karşılaştığı anayasal ve siyasal sınırlılıklar eleştirel bir yaklaşımla incelenmiştir. Bu çalışma, çatışma çözümü kuramı, hukuki-kurumsal analiz ve karşılaştırmalı özerklik modelleri (örneğin Güney Tirol örneği) gibi çok disiplinli bir yaklaşım benimseyerek, kalıcı bir birlikte yaşam zemininin mümkün olup olmadığını değerlendirmektedir. Ayrıca, Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri gibi dış aktörlerin müzakere ortamının şekillenmesindeki ve sonuçların yönlendirilmesindeki rolleri de araştırmaya dâhil edilmiştir. Elde edilen bulgular, Brüksel ve Ohrid Anlaşmalarının kademeli normalleşme için bir yol haritası sunduğunu ancak sürecin karşılıklı güvensizlik, iç siyasal parçalanma ve jeopolitik rekabet nedeniyle sekteye uğradığını göstermektedir. Bununla birlikte, yapıcı muğlaklık, aşamalı uygulama ve Avrupa entegrasyonu anlatısının çatışma dönüşümünde kritik kaldıraçlar olmaya devam ettiği sonucuna varılmıştır. Sonuç olarak, bu çalışma Kosova ile Sırbistan arasındaki diyaloğunun yalnızca iki taraf arasında sınırlı bir mesele olmadığını, aynı zamanda Avrupa Birliği'nin etnik temelli çatışmaları yönetme ve Avrupa'nın güneydoğu sınırlarında istikrar sağlama kapasitesinin de stratejik bir sınavı olduğunu savunmaktadır.
Özet (Çeviri)
The Kosovo–Serbia conflict represents one of the most complex and enduring disputes in post-Cold War Europe, rooted in competing claims of sovereignty, ethno-national identity, and contested statehood. Following the 1998–1999 war and NATO's intervention, Kosovo remained under UN administration until its unilateral declaration of independence in 2008—a move rejected by Serbia and several other states. Despite the cessation of armed conflict, political normalization has remained elusive, perpetuating instability in the Western Balkans. This dissertation investigates the evolving conflict resolution process between Kosovo and Serbia through an in-depth analysis of international mediation efforts, bilateral negotiations, and institutional mechanisms deployed since 1999. Particular focus is placed on the EU-facilitated Brussels Agreement (2013) and the Ohrid Agreement (2023), which form the legal and political backbone of the normalization dialogue. The research critically examines the establishment and contestation of the Association of Serb-Majority Municipalities (ASMM), the dynamics of asymmetric autonomy, and the constitutional and political constraints faced by both parties. The study adopts a multidisciplinary approach, drawing on conflict resolution theory, legal-institutional analysis, and comparative autonomy frameworks (e.g., South Tyrol) to assess whether sustainable coexistence is achievable. Furthermore, it explores the role of external actors such as the European Union and the United States in shaping the negotiation environment and influencing outcomes. The findings suggest that while the Brussels and Ohrid Agreements provide a roadmap for gradual normalization, the process is hindered by mutual mistrust, domestic political fragmentation, and geopolitical rivalries. However, the research concludes that constructive ambiguity, phased implementation, and the European integration narrative remain critical levers for conflict transformation. Ultimately, this study argues that the Kosovo–Serbia dialogue is not solely a bilateral matter but a strategic test of the EU's capacity to manage ethnic conflicts and stabilize its southeastern European periphery.
Benzer Tezler
- Avrupa Birliği ve bölgesel anlaşmazlık çözümü: Kosova-Sırbistan örneği
The european union and regional conflict resolution: The case of Kosovo and Serbia
NEXHAT COKLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Siyasal BilimlerMarmara ÜniversitesiAvrupa Birliği Siyaseti ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NEDİME ASLI ŞİRİN
- Continuity and change in the US foreign policy toward Kosovo question
ABD'nin Kosova sorununa yönelik dış politikasında devamlılık ve değişim
MERVE KALA
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Uluslararası İlişkilerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA TÜRKEŞ
- Etnik çatışmaların psikolojik dinamikleri: Bosna-Hersek ve Kosova örnek olayları
Psychological Dynamics of Ethnic Conflicts: Case studies of Bosnia-Herzegovina and Kosovo
HİCRAN TÜLÜCE
Doktora
Türkçe
2014
Uluslararası İlişkilerGazi ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMALETTİN TAŞKIRAN
- Birleşmiş Milletler barış operasyonlarında yumuşak güç unsuru: Lübnan, Kosova ve Kıbrıs örnekleri
The Soft Power Factor in United Nations Peace Operations: Cases of Lebanon, Kosovo, and Cyprus
MOHAMMED QASİM KAREM
Doktora
Türkçe
2020
Uluslararası İlişkilerİstanbul ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKAN GÜNEŞ
- 21. yüzyıl dönümünde insan kaynaklı afetlerde toplu göçler ve geriye dönüş sürecinde tarihi çevreye yönelik risklerin yönetimi
Management of risks for historic environment in mass migration and return processes due to human induced disasters at the turn of the 21st century
SAADET GÜNDOĞDU