21. yüzyıl dönümünde insan kaynaklı afetlerde toplu göçler ve geriye dönüş sürecinde tarihi çevreye yönelik risklerin yönetimi
Management of risks for historic environment in mass migration and return processes due to human induced disasters at the turn of the 21st century
- Tez No: 547683
- Danışmanlar: PROF. DR. ZEYNEP GÜL ÜNAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Kültür mirası, koruma, zorunlu toplu göç, sürdürülebilir geri dönüş, kullanıcı katılımı, kültürel süreklilik, insan kaynaklı afetler, savaş, çatışma, hibrit savaş, afet risk yönetimi, Cultural heritage, protection, forced mass migration, sustainable return, user participation, cultural sustainability, human induced disasters, war, armed conflict, hibrit war, disaster risk management
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rölöve-Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 452
Özet
Bu çalışma, 21. yüzyıl dönümünde son 25 yılda savaş, çatışma gibi insan kaynaklı büyük afetler sonucunda meydana gelen zorunlu toplu göçleri ve bu bağlamda kullanıcıları ile ilişkilendirilen somut- somut olmayan kültür mirasının koruma problemlerini tanımlamayı ve çözüm önerilerini bir metodoloji üzerinden geliştirmeyi amaçlamaktadır. Birleşmiş Milletler Mülteci Yüksek Komiserliği'nin (UNHCR) 2016- Küresel Eğilim Çalışması verilerine göre dünya üzerinde güvenlik nedeniyle zorunlu göç eden insan sayısı 2016 yılının sonuna kadar 65,5 milyon kişiye ulaşmıştır. UNISDR-Birleşmiş Milletler Afet Risk Azaltımı Ofisi tarafından hazırlanan 2015- Afet Risk Azaltımında Küresel Değerlendirme Raporuna (GAR- Global Assesment Report) göre ise 2008- 2012 yılları arasındaki hava ile ilişkili afetler (iklimsel, hidrololojik, meteorolojik) sebebiyle yaklaşık 120 milyon insan, jeofiziksel (deprem, tsunami, yanardağ) olaylar sebebiyle 24 milyon insan yer değiştirmiştir. Savaş ve çatışmanın etkilerinin giderilmesi üzerine çalışan Heilderberg Uluslararası Çatışma Enstitüsü kuruluşu, çatışmanın yoğunluk derecesini fiziki ve insan üzerine etkisine göre değerlendirmektedir. Savaş ya da çatışmanın fiziki etkileri; altyapı, barınma, ekonomi ve kültürel değerler üzerinden tanımlanırken, insani etkileri; ölen, yaralanan, kayıp, zarar gören, mülteci ve yerinden edilen kişi sayısından elde edilen toplam etkilenen sayısına göre tanımlanmaktadır. Bu yıkımların dolaylı olarak sebep olduğu zorunlu toplu göçler hem somut hem de somut olmayan kültür mirasının kaybını hızlandırmaktadır. 21. yüzyıl dönümünde meydana gelen afetlerin sıklığındaki ve büyüklüklerindeki önemli artışlar kültür mirasına da büyük oranda zarar vermektedir. Mirası oluşturan mekânların hem fiziksel olarak hem de kullanıcılarıyla bir arada korunabilmesinin önemi afetler sonucu gerçekleşen göçlerle bir kez daha artmaktadır. Araştırmalar göç konusunun insanlık tarihi kadar eski olduğunu ve teknolojik gelişmelerle orantılı olarak ilerlediğini, sanayi devrimiyle ivme kazandığını göstermektedir. Özelikle 1990'lı yıllarla birlikte küreselleşme hareketi bilgi- iletişim teknolojilerindeki hız ve kapasiteleri artırmış, tüm dünya üzerinde yaşanan olayları etkilemiştir. Ayrıca bu durum afet yönetimine olan bakışı da değiştirmiştir. Bu çalışma kapsamında değerlendirilen süreç günümüz koruma sorunları bağlamında 21. yüzyıl dönümünde insan kaynaklı afetler sonucunda tarihi çevrede gerçekleşen ulusal ve uluslararası zorunlu toplu göçleri kapsamaktadır. İnsan kaynaklı afetlerin sebep olduğu tüm olumsuz durumların en aza indirilebilmesi ancak kültür mirasının korunması, afet riskinin azaltımı çalışmaları ile bir arada bütüncül bir yaklaşımla ve oluşacak risklerin doğru yönetilmesi ile mümkün olabilir. Savaş ve çatışma durumlarında kültür mirası gerek seçici/ hedefli yıkım ve gerek genel yıkım ile (tarihi çevre) zarar görmektedir. Bunların dışında üçüncü olarak, çatışma ortamı sebebi ile yasal prosedürün işleyememesi yasadışı kazıların ve eski eserlerin kaçakçılığını artırmaktadır. Ayrıca savaş, çatışma, iç karışıklıklar gibi büyük afetlere bağlı olarak yaşanan zorunlu toplu göçler de somut ve somut olmayan kültür mirasına zarar veren önemli riskler arasında yer almaktadır. Tarihi yerleşimlerde afetlere bağlı gerçekleşen zorunlu toplu göçlerde sadece insanlar göç etmemekte onlarla birlikte yaşanılan törenler, ritüeller, geleneksel üretimler mekâna bağlı, mekânla ilişkili olan kültürel değerler de terk edilmiş olmaktadır. Somut kültür mirasını oluşturan fiziksel mekânlar özgün kullanıcısı ile birlikte korunduğu zaman dolaylı olarak somut olmayan kültür mirası da korunmaktadır. Somut ve somut olmayan kültür mirasının ortaya çıktığı ve geliştiği özgün mekânlarında korunabilmesinde, afetlerle ortaya çıkan kriz durumunun en iyi şekilde yönetilebilmesi, eve dönüş çalışmalarının planlanması, en kısa sürede sağlanması, göç edenlere verilecek olan eğitimler, çalışmalar itici güç olarak tez kapsamında ele alınmaktadır. Somut olmayan kültür mirasının toplum için kültürel ve sosyal anlamda değerleri bulunmaktadır. Afet sonrasında bu değerleri korumaya çalışmak afetzedelerin yaşadığı sarsıntıyı daha kolay aşmalarını sağlayacaktır. Toplumsal bağları yeniden kurabilmek için yaşanılan bölgenin anıtsal yapılarının, sivil mimarlık öğelerinin, atölyelerde yapılan yerel üretimlerin afet sırasında ve sonrasında korunması toplumların afet sonrasında günlük hayata dönüşlerini kolaylaştırmaktadır. Bu nedenle, kültürün devamlılığı, mekân ve kullanıcıların bir arada bulunması ile sürekliliğini devam ettirebilmektedir. Afetler sonucunda zarar görmüş olan tarihi bölgelerde kültür mirasının korunması için kullanılacak olan yardım fonları dolaylı olarak; yer değiştirmiş olan insanların geriye dönebilmelerinde itici gücü oluşturma potansiyeline sahiptir. Böylece bölgenin yeniden canlanması, kültürün devamlılığı, mekânın asıl kullanıcısıyla bir arada tutulmasını“kültürel sürekliliği”sağlayacaktır. Tez çalışmasında, özellikle tarihi bölgelerde gerçekleşmiş olan insan kaynaklı afetler ve buna bağlı yaşanan zorunlu toplu göçlerle ilgili durumlar incelenmiş ve sonraki uygulamalara örnek teşkil etmesi açısından önemli veriler sunması sağlanmıştır. Çalışmada örnek olay araştırması olarak seçilen dört bölgeden üçü barışın sağlandığı ve diğeri ise savaşın şu anda sürmekte olduğu alanlardır. Ortak değerlere sahip olduğumuz, Osmanlı mirasının yoğun bulunduğu önemli çatışma bölgeleri Bosna Hersek, Kosova, Lübnan- Beyrut ve Suriye'de yaşanan savaş- göç sorunu üzerinden örnek olaylar incelenmiştir. Bosna Hersek'te 1992-1995 yılları arasında yaşanmış olan, Lübnan'da 1975-1990 yılları arasında, Kosova'da 1998-1999'da gerçekleşen savaş, göç, geri dönüş, kültür mirası ilişkisi ve yer değiştirme-kültürel sürekliliğin kopması durumu ardından 2011'den itibaren Suriye'de yaşanan aktif iç savaş ve göç durumunun hareket edilen ve gelinen yer açısından incelenerek elde edilen sonuçlara göre kültür mirasının göç durumlarında nasıl korunacağına dair önerilerin tanımlanmasını sağlamıştır. Türkiye'ye göç etmiş olan kişilerle yapılmakta olan etki değerlendirme çalışmaları; savaştan önceki tarihi/ sosyal doku, mimari kurgu çevre ilişkisi, mekân ve fonksiyon-eylem ilişkisi, fizik mekândaki değişimler, savaş sonrası anayurt şeklinde başlıklar altında düzenlenmiştir. Bu üst başlıklar dâhilinde sorulan sorular yardımı ile yaşadıkları bölgelerdeki göçün tarihi mekânların korunması üzerindeki etkisine, kültür mirası algısına, anayurt-aidiyet duygusu ilişkisine dair, kültür mirasının göç ile etkilenen koruma durumunu tanımlamaya yönelik olarak hazırlanmıştır. Tez çalışmasının 4. bölümünde,“insan kaynaklı afetlere bağlı toplu göçler ve geriye dönüş sürecinde tarihi çevreye yönelik afet risklerinin yönetimi planlaması”tez çalışması sürecinde tespit edilen risklere/ problemlere, tez çalışmasında araştırılan örnek olaylar, etki değerlendirme çalışmalası ve araştırmalar sonucunda elde edilen verilerle yanıt oluşturacak sistematik bir model anlatımı tasarlanmıştır/ kurgulanmıştır. Model 3 evreden oluşan: a) çatışma/ savaş öncesi“risk azaltma ve hazırlık evresi”, b) çatışmanın/ savaşın başlaması- yayılması sürecinde ve çatışma/ savaş sırasında“izleme ve kapasite koruma evresi”, c) çatışma/ savaş sonrasında rehabilitasyon evresi“eve dönüş ve tarihi doku rehabilitasyon sürecinin planlanması”nı içermektedir. Afet sonrası aşamasına yoğunlaşan ve de öncesi, sırası ve sonrası uygulamalarının tümünü kapsayan, örnek olay araştırmalarından sentezlemiş olan,“topluluk katılımı, kapasite geliştirme, sürdürülebilir kalkınma, vizyon, güvenlik, eşitlik, yeniden yapılandırma, uzlaşma”konularını içeren bir çözüm önerisi geliştirilmiştir. 1990 sonrası savaş ve çatışmaların önceki sürece göre, dolaylı veya direkt olarak kültür mirasına etkisi, değişen parametreleri, üzerine araştırma yapılan konunun çözüm yolunda, değişiklikler/ eklemeler yapılması gerektiğini göstermiştir. Kullanıcının konunun merkezini oluşturan kilit nokta olması, toplu göçlerde yer değiştirilmesi, geri dönüşün önemi, kültür mirasının yeni yapılanmadaki itici gücü yönetim sistemi ile bütünleştirilerek düşünülmelidir. Uzun süreli sürdürülebilir kalkınmanın afete maruz ülkenin kendi kaynakları, yerel yapı üretim bilgisi, özgün kullanıcısı katılımı ile sağlanmasının mümkün olması özgün kullanıcının geri dönüşünün ve de başarılı bir sürdürülebilirlik sağlanması için ülkeyi sürdürülebilir bir geri dönüşe hazırlama gerekliliğinin kanıtıdır. Burada mevcut olan risk durumunu fırsata çevirmek, kültür mirasının korunmasını itici güç olarak kullanmak sürdürülebilir bir çalışmanın temelini oluşturmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to define mass forced migration resulting from human induced disasters such as war and armed conflict in the past 25 years of the turn of the 21st century; along with the arising problems pertaining to the conservation of tangible and intangible cultural heritage that is associated with its users. Furthermore, the study aims to propose solutions via an established methodology. The working bodies of the United Nations demonstrate that the number of people who have had to migrate due to human-induced or natural disasters in recent times is constantly fluctuating, and every 20 minutes 1 person is displaced according to the data from 2017. According to the 2016 Global Trend Study of the United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR), the number of people who migrated across the world due to security concerns reached 65.5 million by the end of 2016. According to the Global Assessment Report on Disaster Risk Reduction (GAR-Global Assessment Report) prepared by the United Nations Office for Disaster Risk Reduction (UNISDR), between 2008 and 2012: 120 million people were displaced due to disasters related to the weather (climate related, hydrological, meteorological) and 24 million people were displaced due to geophysical happenings (earthquakes, tsunamis, volcanos). International organizations working on the elimination of the effects of war and armed-conflict, assess the intensity of the conflict based on its physical and human impact. While the physical effects of war or conflict are defined in terms of human resources, infrastructure, housing, the economy and cultural values; the human impact is defined in terms of the number of affected, injured, lost, harmed and displaced people along with refugees . The forced mass migration that these disasters indirectly lead to, accelerates the loss of both tangible and intangible cultural heritage. The significant increases in the frequency and magnitude of disasters occurring at the turn of the 21st century, are severely damaging cultural heritage. The significance of protecting the heritage sites physically along with their users, comes to the forefront once again with the migrations resulting from disasters. Research indicates that migration is as old as human history and it progressed in proportion to technological developments and escalated with the industrial revolution. Especially in the 1990s, the globalization movement rapidly increased the speed and capacities of information and communication technologies and thus impacted events all over the world. Moreover, this situation changed the way disaster management was perceived and approached. The process evaluated within the scope of this study encompasses the national and international forced mass migrations resulting from human induced disasters in the 21st century, within the context of current protection issues. The mitigation of all negative situations caused by human induced disasters can only be possible with the protection of cultural heritage, disaster risk mitigation studies with a holistic approach, and proper risk management. In situations of war and armed-conflict, cultural heritage is damaged both by selective / targeted destruction and by general destruction (historical environment). Thirdly, the fact that legal procedures do not function due to the conflict, leads to the escalation of illegal excavations and the smuggling of antiquities. Moreover, it is one of the most salient risks that damages tangible and intangible cultural heritage in the event of forced mass migration due to major disasters such as war, armed-conflict and internal turmoil. In the case of forced mass migration due to disasters in historical settlements, it is not merely a case of people migrating but due to this migration the rites, rituals, traditional productions associated with the space and the cultural values related to the space are also abandoned. Some of the losses in disasters occur immediately and some occur after a certain amount of time. When the physical spaces that constitute the tangible cultural heritage are protected together with the original user, then the intangible cultural heritage is also indirectly preserved. The proper management of the crisis situation that emerged with disasters, the planning of return, the trainings to be provided to migrants and other implementations are discussed in the thesis in line with the protection of tangible and intangible cultural heritage in its place of origin and flourishing. Intangible cultural heritage has a cultural and social value for society. Trying to protect these values in the aftermath of the disaster will make it easier for the disaster victims to overcome the trauma they have experienced. The protection of monumental structures of the area, elements of civil architecture, and local productions in the workshops during and after the disaster, facilitate the return process of societies to daily life after the disaster and also help restore social ties. Therefore, the continuity of culture can be sustained through the coexistence of the space and its users. The aid funds to be used for the protection of cultural heritage in the historical regions that have been damaged due to disasters, have the potential to constitute an indirect driving force for displaced people to return. Thus, the revival of the region, the continuity of culture, keeping the space together with the original user, will ensure“cultural continuity”. The examining of the cases related to human induced disasters, especially ones that occurred in historical regions, and the ensuing forced mass migrations, provides salient data that constitutes examples for further practices. In the study, three of the four regions selected as case studies are places where peace has been attained and the other place is an area where war is continuing. Cases from important conflict areas with which we share common values and where there is an Ottoman legacy were selected. Cases pertaining to war and migration from the selected areas of Bosnia and Herzegovina, Kosovo, Lebanon-Beirut and Syria were examined. The war, immigration, return, cultural heritage relations, displacement and the severance of cultural continuity were examined for the case of Bosnia and Herzegovina between the years of 1992 and 1995, of Lebanon between the years of 1975-1990 and of Kosovo between the years of 1998 and 1999. Then the continuing civil war and migration in Syria since 2011 was examined in terms of where it began and what the situation is now. The scrutiny of all four cases and the obtained results shall ensure the completion of the suggestions on how to protect cultural heritage in instances of migration. The survey studies being conducted with people who have emigrated to Turkey; have been categorised under the following themes: the historical / social texture before the war, the relationship between architectural design and the environment, the relationship between space and function/action, the state of conservation before the war, the changes in the physical space, the post-war homeland. With the help of the questions that have been asked under these themes, the survey study aims to define the state of the preservation of cultural heritage affected by migration, by considering the effects of migration on the protection of historical sites, the perception of cultural heritage and the relationship between the sense of belonging and the homeland. At the end of this dissertation“the planning of disaster risk management for cultural heritage in cases of forced migration due to human-induced disasters”constitutes a systematic model that responds to the risks / problems identified during the thesis study, with the help of the data obtained from the case studies, surveys and research conducted for this thesis. The model is comprised of 3 phases:“risk reduction and preparation phase”before the war/armed conflict;“monitoring and capacity conservation phase”when the war/armed conflict begins, spreads and during the armed conflict / war;“the planning of the return process and the rehabilitation of historical areas”in the rehabilitation phase after the war/ armed conflict. Through the case studies a solution proposal that focuses on the post-disaster phase of disaster management while including all the pre-disaster, disaster and post disaster implementations, has been developed. This proposal also encompasses the topics of“community participation, capacity building, sustainable development, vision, security, equality, restructuring and reconciliation”. The study has shown that, in light of the changing parameters of war and armed conflicts after 1990, there needs to be changes and additions made to the solution path of the subject that was researched. The fact that the user constitutes the key actor in this issue, relocation within mass migration, the importance of return, the role of cultural heritage as a driving force in the process of reconstruction should all be considered as part of the management system. The fact that long-term sustainable development can only be attained through the disaster-stricken country's own resources, local building production knowledge and original user participation, is proof that the country needs to be prepared for sustainable return to ensure the return of the original users and to obtain successful sustainability. Turning the existing risk situation into an opportunity and using the protection of cultural heritage as a driving force constitutes the basis of a sustainable study. In the protection of cultural heritage, the model of“planning the return / return home and the planning of the rehabilitation of the historical environment in cases of forced mass migration due to human induced disasters”defines the theoretical and practical necessity of reconstruction.
Benzer Tezler
- Çocuklara sanat aracılığıyla verilen küresel vatandaşlık eğitimi
Global citizenship education given to children through art
İLAYDA KİMZAN
Doktora
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DİLEK ACER ÇAKAR
- Uluslararası hukukta iç savaşın düzenleme altına alınması
The regulation of civil war under international law
MEHMET CENGİZ UZUN
- İnsan ve çevre ünitesinin yaratıcı drama destekli işlenmesinin beşinci sınıf öğrencilerinin 21. yüzyıl becerileri üzerine etkisi
The effect of creative drama instruction on fifth grade students' 21st century skills in human and environment unit
DİLEK ÖZGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesiİlköğretim Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ YILDIRIM
- Realist bir perspektiften 21. yüzyıl güç mücadelesinde uzay politikalarının yeri: Gelişmekte olan ülke örnekleri–Brezilya, Çin ve Türkiye
The role of space politics in the 21st century power struggle from a realist perspective: The case of developing countries–China, Brazil and Turkey
NESLİHAN TOPCU ALPARSLAN
Doktora
Türkçe
2024
Astronomi ve Uzay BilimleriSelçuk ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEZİR AKYEŞİLMEN
- Biyoloji öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik ahlaki muhakemeleri
The moral reasoning of the biology pre-service teachers to environmental problems
NURCAN UZEL
Doktora
Türkçe
2014
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiOrtaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ GÜL