Özbek müzik kültürüne dair bir inceleme ve mevlid formunun Özbekistan'daki icrâsı (Berzencî Mevlidi örneği)
A study on Uzbek music culture and the performance of the mawlid form in Uzbekistan (an example of the Mawlid al-Barzanji)
- Tez No: 964317
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖMER SELİMOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Müzik, Tarih, Religion, Music, History
- Anahtar Kelimeler: Berzencî Mevlidi, Dinî Mûsikî, Özbek Müziği, Türk Müziği, Mawlid al-Barzanji, Religious Music, Uzbek Music, Turkish Music
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Din Musikisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 277
Özet
Bu tez çalışmasında Özbek millî müzik kültürünü meydana getiren unsurlar içerisinde bulunan mevlid formunun Özbekistan'da törensel ve müzikal bağlamda ne şekilde icrâ edildiğinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Nitel bir özellik göstermekle birlikte etnografik ve tarihi bir araştırma desenine sahip olan çalışmada gözlem, görüşme ve doküman inceleme yöntemleri kullanılmıştır. Gözlem ve görüşme teknikleri, çalışmanın örneklemine uygun olarak Özbekistan'ın Andican şehrinde icrâ edilen mevlid merasimine katılım yoluyla gerçekleştirilen saha araştırması kapsamında uygulanmıştır. Söz konusu merasimde icrâ edilen mevlid ile ilgili bilgiler de dâhil olmak üzere Özbek millî müzik kültürünü meydana getiren unsurların tespiti için kullanılan doküman inceleme yöntemi de çalışma için gerekli olan nitel veri toplama yöntemleri içerisinde yer almaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde mevlidin Türk İslâm kültürü içerisindeki yerine dair bulgular yer almaktadır. İkinci bölümde, Özbek müzik kültürünü şekillendiren unsurlar ele alınmıştır. Bölüm içerisinde; Özbek müziğinin tarihsel süreci, Özbek halk müziği ve klasik müzik türleri, usulleri, enstrümanları ve bu gelenekte öne çıkan icrâcı ile müzikologların katkıları ele alınmaktadır. Ayrıca dinî mûsikînin Orta Asya'da geçirmiş olduğu tarihî süreç ve Özbek müziği içerisindeki yeri hakkında bilgilendirmeler de bu bölümde okuyucu ile paylaşılmıştır. Üçüncü bölümde mevlid geleneğinin Özbekistan'daki yeri ve Özbekistan'da icrâ edilen mevlidler hakkındaki bulgular bulunmaktadır. Bölümün sonunda çalışmanın örnekleminde yer alan bahir ve bölüm icrâlarının Türk müziği makamları ile benzerlikleri tespit edilmiştir. Çalışmanın sonucunda, mevlid formunun Özbekistan'da kendine özgü bir merasim ve özgün bir müzikal üslupla icrâ edildiği tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis aims to examine how the mawlid form, one of the components constituting the Uzbek national music culture, is performed in Uzbekistan within ceremonial and musical contexts. Although the study has a qualitative nature, it employs an ethnographic and historical research design, utilizing observation, interview, and document analysis methods. The observation and interview techniques were applied during field research conducted by attending a mawlid ceremony held in the city of Andijan, Uzbekistan, in accordance with the sample of the study. As part of the data collection process, document analysis was also used to identify elements that form the Uzbek national music culture, including information related to the mawlid performed during the aforementioned ceremony. This method is among the essential qualitative data collection tools employed in the study. The first chapter of the study presents findings on the place of the mawlid tradition within Turkish-Islamic culture. The second chapter explores the key components that shape Uzbek music culture. This section discusses the historical development of Uzbek music, its folk and classical genres, rhythmic patterns (usul), instruments, and the contributions of prominent performers and musicologists within this tradition. Furthermore, it provides insights into the historical development of religious music in Central Asia and its position within Uzbek music. The third chapter focuses on the status of the mawlid tradition in Uzbekistan and presents findings on the mawlids performed there. At the end of the chapter, similarities between the musical sections (bahirs) and passages found in the sample and the maqams of Turkish music are identified. As a result of the study, it has been concluded that the mawlid form in Uzbekistan is performed with a distinctive ceremonial structure and a unique musical style.
Benzer Tezler
- Ortak kimlik ve müzik: 1980 sonrası Alevi-Bektaşi uyanışı
Collective identity and music: Post-1980 Alevi-Bektashi revival
ALİ KELEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
SosyolojiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSosyoloji Bölümü
DOÇ. DR. MERAL ÖZBEK
- Eğitimde toplam kalite yönetimi yaklaşımının müzik öğretmeni yetiştiren kurumlara uygulanabilirliğinin incelenmesi
Examination of applicability of total quality management approach in education : An application in organizations teaching music instructors
SELAHATTİN TÜRK
- Özbekistan müzik kültüründe makam geleneği üzerine bir inceleme: Şeşmakam örneği
A study on the makam tradition in Uzbekistan musical culture: The example of Sheshmakam
LAYLO FAYZIEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Müzikİstanbul Okan ÜniversitesiMüzik Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERHAN ÖZDEMİR
- 1990'lı yıllar sonrası bir popüler kültür ürünü olarak arabesk müziğin değişimi/dönüşümü
After 90's change/trasformation of arabesque music as a popular culture product
GÖKÇE KAAN DEMİRKIRAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
MüzikMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MERAL ÖZBEK
- Doğu ve Güneydoğu Anadolu sözlü kültüründe hikaye anlatıcılığı
Story telling in the oral culture of East and Southeast Anatolia
SÜLEYMAN ÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
SosyolojiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MERAL ÖZBEK