Tarımsal gıda sektöründe tedarik zinciri ağı tasarımı: Taşköprü sarımsağı örneği üzerine matematiksel modelleme
Supply chain network design in the agricultural food sector: Mathematical modelling based on the example of Taşköprü garlic
- Tez No: 964985
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ADEM TÜZEMEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 188
Özet
Tarımsal gıda sektörü, diğer sektörlerden farklı olarak hem tarımsal üretim için hem de gıda sektörü için ayrı ayrı riskler barındırmaktadır. Mevsimsellik durumlar, coğrafi dağınıklık, talep belirsizlikleri, sıcaklık-soğukluk ilişki, ürünlerin bozulabilir olması, ürünlerin raf ömrünün kısa olması, ülkedeki tarım politikaları gibi sebeplerden dolayı tedarik zinciri ağı tasarımı zorlaşmaktadır. Tedarik zinciri ağı tasarımının doğası gereği ürünlerin doğru yerde, doğru zamanda ve minimum maliyetle tüketicilere ulaşması gerekmektedir. Tüm bu durumlar ile birlikte tarımsal gıda sektöründe TZAT, artan rekabet ortamında üretim ve satış optimizasyonu ile kaynak kullanım verimliliğini hedefleyen bütünleşik karar destek sistemlerinin geliştirilmesini gerekli kılmaktadır. Yapılan bu çalışmada, Kastamonu Taşköprü ilçesinde sarımsak üretimi yapmakta olan bir gıda işletmesinin gerçek verileri kullanılarak sektörün tüm zorlukları ve karmaşıklığı dikkate alınarak satış karını maksimize eden çok aşamalı ve çok düğüm noktalarından oluşan bir tedarik zinciri ağı modeli tasarlanmıştır. Bu çalışmada ilk olarak TZA bölümlerinden satış kısmını oluşturmak için zaman pencereli araç rotalama problemi (ZPARP) optimizasyonu yapılarak dağıtım kanallarının maliyet minimizasyonu sağlanmıştır. ZPARP için bir matematiksel model geliştirilmiş ve model GAMS programında çözülerek zaman, araç sayısı, mesafe ve maliyet minimizasyonu aynı anda sağlanarak dağıtım rotaları oluşturulmuştur. Bu kısımda elde edilen rotalar, rotaların maliyetleri ve rotaların talep miktarları asıl çalışma konusu olan TZAT için veri olarak kullanılmıştır. Çalışmanın ikinci kısmında ise araştırmanın asıl konusu olan TZAT için bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada ise ZPARP'nde elde edilen rotalar ve rotaların maliyetleri veri olarak kullanılarak satış karı maksimizasyonu hedeflenmiş ve bir matematiksel model geliştirilmiştir. Geliştirilen bu model GAMS programı ile çözülerek dönemsel üretim, kiralık üretim, dış alım, stok yönetimi, fire ve sabit maliyet kısıtları ile birlikte sermaye dengesini ele almıştır. Oluşturulan modele klasik üretim planlama modellerinin aksine satış noktası bazlı fayda ve maliyet analizine dayalı dinamik karar yapıları ve fire geri kazanım stratejileri ile birlikte özgün yönler dahil edilmiştir. Çalışmaya ayrıca üretim, kiralık üretim, stok kapasitesi ve sermaye üzerine duyarlılık analizleri yapılmış ve oluşturulan senaryolarda satış karının etkilendiği ve bazı durumlarda da darboğaz oluştuğu görülmüştür. Sonuç olarak bu çalışma, tarımsal gıda sektörü için tedarik zinciri ağı tasarımı kararlarında üretim, dış alım, depolama, satış ve sermaye planlamasının entegre edilmesi gerektiğini savunmakta ve optimize edilmiş kararlar ile sürdürülebilir karlılığa ulaşılabileceğini göstermektedir. Oluşturulan tedarik zinciri ağı modeli tarımsal gıda sektörü için stratejik planlama kararlarına yön verecek nitelikte bir yaklaşım sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
Unlike other sectors, the agri-food sector poses distinct risks arising from both agricultural production and food supply processes. Factors such as seasonality, geographical dispersion, demand uncertainties, temperature sensitivity and cold chain requirements, the perishable nature of products, short shelf life, and agricultural policies make supply chain network design particularly challenging. By its very nature, supply chain network design ensures that products reach consumers at the right place, at the right time, and at the minimum possible cost. Given these circumstances, the agri-food sector necessitates the development of integrated decision support systems that aim to optimise production and sales while improving resource utilisation efficiency in an increasingly competitive environment. In this study, a multi-stage, multi-node supply chain network model that maximises sales profit was developed using real data from a food company producing garlic in the Taşköprü district of Kastamonu, taking into account all the challenges and complexities of the sector. In this study, the first step was to optimise the Vehicle Routing Problem with Time Windows (VRPTW) in order to construct the sales component of the supply chain network (SCN), thereby minimising the costs of distribution channels. A mathematical model was developed for the VRPTW and solved using the GAMS program, through which distribution routes were generated while simultaneously minimising time, number of vehicles, distance, and costs. The routes obtained in this stage, along with their associated costs and demand quantities, were then used as input data for the main focus of the study, Supply Chain Network Design (SCND). In the second part, the focus was on SCND, the main subject of the research. In this stage, the routes and their costs obtained from VRPTW were used as data to maximise sales profit, and a mathematical model was developed. This model, solved using the GAMS program, incorporated constraints related to capital balance, periodic production, contract manufacturing, external procurement, inventory management, waste, and fixed costs. Unlike classical production planning models, this model included unique features such as dynamic decision structures based on point-of-sale benefit–cost analysis and waste recovery strategies. The study also carried out sensitivity analyses on production, contract manufacturing, inventory capacity, and capital. The scenarios revealed that sales profit is significantly affected and, in certain cases, bottlenecks occur. In conclusion, the study highlights the need for integrated decision-making in production, procurement, storage, sales, and capital planning within supply chain network design for the agri-food sector. It demonstrates that integrated and optimised decisions can enhance long-term sustainability and profitability. The proposed supply chain network model offers a strategic framework to guide decision-making in the agricultural food sector.
Benzer Tezler
- Tarım-gıda tedarik zincirine SCOR modelinin uygulanması
The application of SCOR model in agri-food supply chain
SİNEM SAVAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
UlaşımMaltepe ÜniversitesiUluslararası Ticaret ve Lojistik Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET TANYAŞ
- Tarım sektöründe tedarik zinciri işbirliğine yönelik çok kriterli karar verme yaklaşımı
Multi-criteria decision-making approach to supply chain collaboration in agricultural sector
HÜSEYİN FATİH ATLI
- Industry 4.0 applications in Nigeria: Evaluating the practices via an MCDM approach
Nijerya'da endüstri 4.0 uygulamaları: Yöntemlerin bir çok amaçlı karar verme yaklaşımıyla değerlendirilmesi
FAROUK AFOLABI
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Kültür ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DUYGUN FATİH DEMİREL
- Türkiye'de tarımsal üretimin finansmanı ve gıda tedarik zinciri: Sorunların tespiti ve islam ekonomisi çerçevesinde çözüm önerileri
Financing agricultural production and food supply chain in Türkiye: Identifying problems and suggesting solutions within the framework of islamic economics
ÖMER KESKİN
Doktora
Türkçe
2023
DinSakarya Üniversitesiİslam Ekonomisi ve Finansı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ÇALIŞIR
- Tedarik zinciri süreçlerinin iyileştirilmesinde blok zincir teknolojisi uygulamaları: Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri araştırması
Blockchain technology applications in improving of supply chain processes: Agricultural Development Cooperatives Research
HASAN PARÇA