Geri Dön

الحروف الزائدة في القرآن الكريم وتأثيرها في تأدية المعاني

Kur'an-ı Kerim'de Zâid harfler ve manayı ifade etmedeki etkisi

PDF İndir

  1. Tez No: 965209
  2. Yazar: YASİN YAVUZ
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMET ÇELİK
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Din, Religion
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Arapça
  9. Üniversite: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 440

Özet

Bu çalışma, Arap dilinde i'rab açısından zorunluluk ifade etmeyen ancak anlam, vurgu, ahenk, tekid ve belagat bakımından önemli işlevler üstlenen“مِنْ، البَاء، لَا، مَا، إِنْ، أَنْ، الفَاء، الوَاو، اَل التعريف، الكَاف، رُبَّ، إِذْ، هَاءُ السكت”gibi zâid harfleri, özellikle Kur'ân-ı Kerîm'de nahiv (sentaks) ve belagat (retorik) yönleriyle incelemeyip manayı ifade etmedeki etkilerini hedeflemektedir. Tezin birinci bölümünde zâid kavramı tanımlanmış; zâid, aslî ve şibh-i zâid harfler arasındaki farklar açıklanmış; zâidliğin tespitine ilişkin ölçütler temelinde ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Çalışmada, zâid harflerin bulunduğu ve bulunmadığı yerleri ortaya koymak amacıyla, bağlam açısından benzer âyetler arasında karşılaştırmalar yapılmış; farklı kıraatlerin bu harflerin varlığı veya yokluğu üzerindeki etkisi incelenmiş ve konuyla ilgili eski dil âlimlerinin görüşleri karşılaştırmalı bir yöntemle analiz edilerek, meselenin nahiv ve belâgat boyutları ortaya konmuştur. Bu çalışmanın özgün katkılarından biri, Kur'ân-ı Kerîm'de yer alan zâid harfleri içeren ayetleri sistematik bir biçimde listeleyen istatistiksel bir tablo sunmasıdır. Söz konusu tabloda, her bir harfin geçtiği ayet; sûre ismi, sûre numarası, ayet numarası ve harfin yer aldığı kelimeyle birlikte ayrıntılı olarak belirtilmiştir. Bu çalışmada ele alınan konunun kapsamı;“ziyâde”kavramının tanımlanması, ziyâde olarak kullanılan lafızların belirlenmesi ve bu lafızların zâid kabul edilip edilmemesi hususunda müfessirler ile nahiv ve belagat âlimleri arasındaki görüş ayrılıklarının ortaya konulmasıyla başlamaktadır. Zâid unsurların kullanım şartları, kullanılma gerekçeleri ve bunların sıla, lağv, ilhak ve ıvaz gibi benzer anlam taşıyan terimlerle ilişkileri açıklığa kavuşturulmuştur. Sarf ilmi kapsamının dışında kalan zâid harf ve edatlar, nahiv ve belagat ilimleri açısından değerlendirilerek, bu harflerin cümle içerisindeki fâil, mübteda, mef'ûl ve diğer konumlarda hangi anlamları kazandırdığı ayrıntılı biçimde incelenmiştir. Ayrıca, zâid harflerin kıyâsî (kurallı) ve semâî (kuralsız) oluşları ile Kur'ân-ı Kerîm'de zâidlik olgusu üzerine yapılan tartışmalar ele alınmış; örneklerle birlikte Kur'ân'da zâid olarak yer alan harf ve edatlar sistematik şekilde açıklanmıştır. Ziyâde lafzın cümle içerisindeki varlığı ile yokluğu arasında meydana gelen anlam farklılıkları ortaya konularak, konuya ilişkin temel kavram tanımları yapılmıştır.

Özet (Çeviri)

This study examines zā'id (extra) particles in the Arabic language from both syntactic and rhetorical perspectives, with particular emphasis on their use in the Qur'ān. These particles—such as min, al-bāʾ, lā, mā, in, an, al-fāʾ, al-wāw, al-taʿrīf (the definite article), al-kāf, rubba, idh, and hāʾ al-sakt—do not affect grammatical case (iʿrāb), yet they play a critical role in conveying meaning, emphasis, rhythm, and eloquence. The first chapter defines the concept of zā'id, distinguishes it from original and quasi-extra particles, and elaborates on the criteria used to identify such particles, particularly emphasizing the importance of contextual analysis. Through comparative analyses of Qur'ānic verses with similar contexts, the study identifies where these particles appear or are absent and investigates the influence of variant readings (qirāʾāt) on their usage. It also presents and contrasts the views of classical Arabic linguists, adopting a comparative approach to highlight the syntactic and rhetorical implications of these particles. A distinctive contribution of this research is its inclusion of a comprehensive statistical table that systematically lists all Qur'ānic verses containing extra particles. For each instance, the table provides the name and number of the sūrah, the verse number, and the specific word in which the particle appears, offering detailed and precise documentation. The scope of the study encompasses the definition of ziyādah (addition), the identification of expressions used as additions, and the scholarly disagreements among exegetes, grammarians, and rhetoricians regarding whether such expressions should be considered extra. It clarifies the conditions and motivations for using these particles and explains their connections to semantically related concepts such as ṣilah (connection), laghw (redundancy), ilhāq (affixation), and ʿiwaḍ (compensation). The research examines extra elements excluded from morphological study (ṣarf), focusing instead on their syntactic functions and rhetorical effects within sentences—particularly in positions such as subject, predicate, and object. Furthermore, the study differentiates between regular (qiyāsī) and irregular (samāʿī) usages of these particles and addresses ongoing scholarly debates regarding the phenomenon of addition in the Qur'ān. It concludes by highlighting the semantic differences that arise from the presence or absence of these particles in a sentence, thereby offering a clearer understanding of their functional and rhetorical value.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    502549

    أثر حروف الجر في استنباط الأحكام الفقهية

    Fıkhi hükümlerin tespitinde harfi cerlerin rolü

    SHIMAL KHALID MAHMOOD MAHMOOD

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2018

    DinBingöl Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM USTA

  2. Tez No

    626682

    حروف المعاني وأثرها في ت ا ربط النصّ العربيّ)سور جزء عمَّ أنموذجًا

    Mana harfleri ve metne anlamsal bir bütünlük kazandırma bakımından etkileri (Amme cüzü süreleri örneği)

    ALAA ALMOUSA

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2020

    DilbilimMardin Artuklu Üniversitesi

    Arap Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ KHALED ALADWANI

  3. Tez No

    751770

    خدام الألعابالتَّعليميَّة والإلكترونيَّةفي تعليم حروف الجر ِّ للنَّاطقين بغير العربيَّة'تطبيقاتوحلولفي قسم اللُّغة العربيَّة بجامعة يوزغاتبوزوك'

    Ana dili Arapça olmayanlar için harf-i cerlerin öğretiminde eğitsel ve teknolojik oyunların kullanımı (Yozgat Bozok Üniversitesi örneği) / The use of educational and electronic games inteaching prepositions to non-Arabic speakers 'Applications and solutions in the Arabic language department (At Yozgat Bozok University)

    ROULA ALHAMDO

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2022

    DilbilimOndokuz Mayıs Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET DERVİŞ MÜEZZİN

  4. Tez No

    656679

    آراء المرادي النحوية في حروف المعاني من خالل كتاب الجنى الداني

    El-Cena'l ed-Dani kitabı özelinde el-Murâdî'nin edatlara ilişkin nahiv görüşleri / Nahiv views of al-Murâdî on prepositions specific to the book of al-Cenâ'd-Dânî

    DLER GHARIB HASSAN

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2020

    DinFırat Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ENES ERDİM

  5. Tez No

    892637

    المصطَلَحَاتُ الصَّوتيَّة في التراث اللغوي عِنْدَ العَرَب (دراسة تارِيخِيَّة تأصيليَّة من القَرن الأول إلى القَرن السادس الهِجرِي)

    Arapların dılsel mırasındakı fonetik terimler (birinci yüzyıldan altıncı yüzyıla kadar temel bir tarihsel çalışma)

    ADEL ABUSHAAR

    Doktora

    Arapça

    Arapça

    2004

    DilbilimUmm al-Qura University

    Arap Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    البروفيسور. دكتور. MUHAMMET AL-ÖMERİ

Geri Dön