Gürcistan Borçalı bölgesi âşıklık geleneği üzerinde bağlam merkezli bir inceleme
A performance centered study on the ashik tradition in Borçalı region of Georgia
- Tez No: 965471
- Danışmanlar: PROF. DR. PINAR FEDAKAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halkbilimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 183
Özet
Âşıklık geleneği, Kafkasya'dan Balkanlara kadar uzanan geniş bir coğrafyada yüzyıllardır yaşatılan, hem edebî hem de müzikal boyutlarıyla sözlü kültürün en canlı alanlarından biridir. Anadolu ve Azerbaycan sahası âşıklık geleneğinde etkili olan âşık muhitlerinden biri de Borçalı bölgesi âşıklık geleneğidir. Gürcistan'ın Borçalı bölgesinde geçmişten günümüze kadar sürdürülen âşıklık geleneği hakkında kapsamlı bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışma, Borçalı'da yaşayan Türk toplumunun âşıklık geleneğini konu etmektedir. Çalışmada sahada yapılan derlemelerle elde edilen veriler, literatür çalışmasıyla desteklenmiş ve Borçalı âşıklık geleneği bağlam merkezli bir yaklaşımla incelenmiştir. Derleme çalışmalarını, Gürcistan'ın Borçalı bölgesinde yer alan Marneuli, Bolnisi ve Başkeçit kasabalarında yer alan sekiz köyde ve bu bölge dışında kalan ancak bazı âşıkların yaşadığı yer olması sebebiyle alana dahil ettiğimiz başkent Tiflis'te gerçekleştirdik. Derleme çalışmalarında toplam 12 âşıkla görüşmeler yaptık ve de düğün, meclis ve yubiley gibi doğal icra ortamlarında gözlemler yaptık. Müzikal tahlillerde ise“17'li perde dizgesi”esas alınarak âşık havalarının makam, usûl ve yapı özelliklerini değerlendirdik. Bu çalışmayla Borçalı bölgesi âşıklık geleneğinin geçmişten günümüze temsilcileri, bölgede yaşayan âşıkların repertuarları ve bu repertuarların edebî ve müzikal yapıları incelenmiştir. Ayrıca çalışmada geleneksel icra ortamlarının yapısı ve dinamikleri belirlenmiş, âşığın icrasındaki bireysel yaratıcılık ile dinleyici-etkileşim ilişkisi ortaya konmuştur. Bu çalışmada Borçalı âşıklık geleneğini, geleneğin temsilcileri âşıklar, dinleyici, icra ortamları, repertuar ve âşık havaları olmak üzere çok yönlü olarak ele aldık ve geleneği oluşturan unsurları bağlam, yapı ve işlev bakımından tahlil ettik. Böylece çalışmanın sonucunda, Borçalı bölgesi âşıklık geleneğinin tarihi seyri ve âşıklık geleneği içerisindeki yeri ve önemi hakkında elde ettiğimiz verilere dayanarak tespitlerde ve önerilerde bulunduk.
Özet (Çeviri)
The tradition of ashik is one of the most vibrant areas of oral culture, sustained for centuries across a vast geography stretching from the Caucasus to the Balkans, encompassing both literary and musical dimensions. One of the prominent ashik circles in the Anatolian and Azerbaijani minstrel traditions is the Borcali ashik tradition. However, there has been no comprehensive study to date on the ashik tradition maintained from past to present in Georgia's Borcali region. This study focuses on the ashik tradition of the Turkish community living in Borçalı. The data collected through fieldwork have been supported by a review of the relevant literature, and the Borcali ashik tradition has been examined through a context-centered approach. Field research was carried out in eight villages located in the towns of Marneuli, Bolnisi, and Baskecit in Georgia's Borcali region, as well as in the capital Tbilisi, which was included in the research area due to the residence of some ashik. In total, interviews were conducted with 12 ashik, and observations were made in natural performance settings such as weddings, gatherings,“meclis”and jubilees.In the musical analyses, the“17-fret tuning system”was taken as the basis, and the melodies were evaluated in terms of mode (makam), rhythm (usûl) and structural characteristics. The study examines the historical and contemporary representatives of the Borcali ashik tradition, the repertoires of ashik in the region, and the literary and musical structures of these repertoires. In addition, the structure and dynamics of traditional performance environments have been identified, and the relationship between individual creativity in performance and audience interaction has been revealed.This research approaches the Borcali ashik tradition from multiple perspectives, focusing on the tradition's ashik, the audience, performance contexts, repertoires, and ashik melodies, and analyzes the elements of the tradition in terms of context, structure, and function. Consequently, based on the findings obtained, determinations and recommendations have been made regarding the historical trajectory of the Borcali ashik tradition, as well as its place and significance within the broader ashik tradition.
Benzer Tezler
- Aşık Kamandar Efendiyev hayatı sanatı ve eserleri
Aşık Kamandar Efendiyev life, art and works
İSMAİL ZEYBEKOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
BibliyografyaManisa Celal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE İLKER
- Karapapak Türklerinin tarihi, gelenek ve görenekleri
Historical custom and traditions of the Karapapak Turks
ÖZCAN ÇİFTÇİ
- Azerbaycan Halk Cumhuriyeti bakanlarından Mehemmed Hasan Hacınski'nin hayatı (1875-1931) ve siyasi faaliyetleri
The life (1875-1931) and political activities of Mehemmed Hasan Hajinski, one of the ministers of Azerbaijan People's Republic
RIDVAN BAYKUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HİKMET DEMİRCİ
- Borçalı (Gürcistan) Karapapak / Terekeme ağzı (İnceleme-Metinler-Sözlük)
Turkish dialect of Borchali (Georgia) Karapapak / Terekeme (analysis-Texts-Dictionary)
BAHADIR GÜNEŞ
Doktora
Türkçe
2013
DilbilimKaradeniz Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASİYE MEVHİBE COŞAR
- The Turks of Borçalı in Georgia: Ethnic identity in borderland
Gürcistan?da Borçalı Türkleri: Sınır bölgesinde etnik kimlik
SAİD ETHEM
Yüksek Lisans
İngilizce
2010
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiAvrasya Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞEGÜL AYDINGÜN