Nöromimari tasarımda renk ve aydınlatmanın sanal mekânlarda algısal ve duygusal etkileri: Hasta odası deneyimi üzerine bir inceleme
Perceptual and emotional effects of color and lighting in neuro architectural design in virtual spaces: A study on the patient room experience
- Tez No: 965662
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ BETÜL UÇ KELEŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, İç Mimari ve Dekorasyon, Architecture, Interior Design and Decoration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Ticaret Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İç Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 119
Özet
Nöromimari, mimarlık ile sinirbilimin kesişiminde yer alan, insan beyninin çevresel uyarıcılara verdiği tepkileri inceleyen disiplinler arası bir yaklaşımdır. Özellikle sağlık yapılarında, renk ve aydınlatma gibi nöromimari parametreler aracılığıyla kullanıcıların algısal ve duygusal deneyimlerinin iyileştirilmesi hedeflenmektedir. Literatürde nispeten yeni bir alan olan nöromimari, hasta odalarının sadece işlevsel değil, aynı zamanda psikolojik ve nörofizyolojik iyileşmeyi destekleyecek şekilde tasarlanmasında önemli bir rol oynamaktadır. Bu çalışma, nöromimari tasarım ilkeleri bağlamımda, renk ve aydınlatma unsurlarının hasta odalarındaki mekânsal algı, psikolojik konfor ve duygusal deneyimler üzerindeki etkilerini bütüncül bir perspektifle analiz etmeyi hedeflemektedir. Araştırmada, sanal gerçeklik (VR) teknolojisinin kontrollü ve tekrarlanabilir bir ortam sunma avantajından yararlanılarak, dört farklı renk (turuncu, yeşil, sarı, mavi) ve üç farklı ışık renk sıcaklığı (3000K, 5000K, 6500K) kombinasyonu ile on iki farklı sanal hasta odası modeli hazırlanmıştır. Sanal ortamlar, 3ds Max yazılımı ile modellenmiş; bu süreçte eş zamanlı olarak, hasta ve refakatçi ihtiyaçları doğrultusunda, EN 12464-1 standardına uygun şekilde DIALux programı aracılığıyla farklı yüzey renkleri ve ışık renk sıcaklıklarına göre aydınlık düzeyi hesaplamaları gerçekleştirilmiştir. Tasarım sürecinin son aşamasında ise, oluşturulan ortamlar Unreal Engine yazılımı kullanılarak üç boyutlu ve deneyimlenebilir hâle getirilmiştir. Deneysel yöntemle gerçekleştirilen çalışmada, sanal hasta odası VR ile deneyimlenmiş, 80 katılımcıdan alınan geri bildirimler doğrultusunda duygusal ve algısal tepkiler PAD (Pleasure-Arousal-Dominance) ölçeklerini içeren anket yöntemiyle analiz edilmiştir. Yapılan analizler, ışık renk sıcaklığı ile yüzey renklerinin etkileşiminin mekânsal algı ve psikolojik konfor üzerinde belirleyici etkiler yarattığını ortaya koymuştur. Özellikle, yeşil ve mavi gibi soğuk tonların, 5000K civarındaki nötr ışık sıcaklığıyla birleştiğinde stres düzeyini düşürüp rahatlatıcı ve iyileştirici bir ortam sunduğu gözlemlenmiştir. Öte yandan, turuncu ve sarı gibi sıcak renklerin, 5000-6500K aralığındaki ışık renk sıcaklıkları kombinasyonları, katılımcılarda stres ve rahatsızlık hissini artırmıştır. Sonuçlar, hasta odalarında renk ve aydınlatma seçiminin psikofizyolojik etkiler açısından dikkatle değerlendirilmesi gerektiğini göstermektedir. Çalışma, VR tabanlı kullanıcı deneyimlerini literatür doğrultusunda analiz ederek, hasta odalarında nöromimari ilkelerin etkisine dair kuramsal çerçeve sunmakta ve gelecekteki araştırmalara temel oluşturmaktadır.
Özet (Çeviri)
Neuroarchitecture is an interdisciplinary approach situated at the intersection of architecture and neuroscience, focusing on how the human brain responds to environmental stimuli. Particularly in healthcare settings, neuroarchitectural parameters such as color and lighting aim to enhance users' perceptual and emotional experiences. As a relatively new field in the literature, neuroarchitecture plays a crucial role in designing patient rooms that support not only functional needs but also psychological and neurophysiological healing. This study aims to holistically analyze the effects of color and lighting elements on spatial perception, psychological comfort, and emotional experiences in patient rooms within the framework of neuroarchitectural design principles. Utilizing the advantages of virtual reality (VR) technology—namely, its ability to provide controlled and repeatable environments—twelve different virtual patient room models were created by combining four colors (orange, green, yellow, blue) with three different light color temperatures (3000K, 5000K, 6500K). The virtual environments were modeled using 3ds Max software. Simultaneously, in accordance with EN 12464-1 standards and based on the needs of patients and their companions, lighting levels were measured using DIALux software for different surface colors and light color temperatures. In the final stage of the design process, the environments were made fully three-dimensional and experienceable using Unreal Engine. In this experimental study, participants experienced the virtual patient rooms via VR. Emotional and perceptual responses from 80 participants were evaluated using a questionnaire incorporating the PAD (Pleasure–Arousal–Dominance) scale. The analyses revealed that the interaction between light color temperature and surface colors has a significant effect on spatial perception and psychological comfort. In particular, cooler tones such as green and blue, when combined with a neutral light temperature around 5000K, were observed to reduce stress levels and create a calming and restorative atmosphere. Conversely, warmer colors such as orange and yellow, especially when paired with higher light temperatures in the 5000–6500K range, tended to increase participants' feelings of stress and discomfort. The results indicate that color and lighting choices in patient rooms must be carefully considered in terms of their psychophysiological impacts. By analyzing VR-based user experiences in alignment with the literature, this study provides a theoretical framework for the influence of neuroarchitectural principles in patient room design and lays the groundwork for future research.
Benzer Tezler
- Yapılı çevrede görsel algı ve nöromimari arasındaki ilişkinin araştırılması
The research on the relationship between visual perception and neuro-architecture in the built environment
ELİF SENA ŞENSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Mimarlıkİstanbul Aydın ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. GÖKÇEN FİRDEVS YÜCEL CAYMAZ
- Evaluating the users' emotional-perceptual experience of place and environmental preferences: Neuro-architecture approach
Kullanıcıların duygusal-algısal mekan deneyiminin ve çevresel tercihlerinin değerlendirilmesi: Nöro-mimari yaklaşım
NAVID KHALEGHIMOGHADDAM
Doktora
İngilizce
2020
MimarlıkSelçuk ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAVVA ALKAN BALA
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜZİN ÖZMEN
- Kent mekanının nöromimari kavramlar çerçevesinde araştırılması
Investigation of urban space within the framework of neuro-architectural concepts
EBRAR ÇOLAK
- Eğitim mekânlarinin öğrenme üzerine etkisinin nöromimari yöntemle kullanici odakli incelenmesi: ankara üniversitesi tip fakültesi morfoloji binasi üzerine bir araştirma
A user-centered neuroarchitectural examination of the impact of educational spaces on learning: a study on the morphology building of Ankara University Faculty of Medicine
AYŞENUR MERTER
- Nöromimari arakesitinde mekânda yön bulma
Wayfinding in space in neuro-architectural section
VAHİDE GÖKRA AYHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İç Mimari ve DekorasyonMarmara Üniversitesiİç Mimarlık Ana Sanat Dalı
PROF. HAKKI TONGUÇ TOKOL