1973 ve 2024 coğrafya dersi öğretim programlarına göre hazırlanan 9. sınıf coğrafya ders kitaplarının incelenmesi
Examination of 9th grade geography textbooks prepared according to 1973 and 2024 geography course teaching programs
- Tez No: 965802
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ABDULKADIR ERGÜN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Coğrafya, Eğitim ve Öğretim, Geography, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Ders kitapları, coğrafya, öğretim programı, tasarım, textbooks, geography, curriculum, design
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Coğrafya Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 96
Özet
ŞİMŞEK İrem,“1973 ve 2024 Coğrafya Dersi Öğretim Programlarına Göre Hazırlanan 9. Sınıf Coğrafya Ders Kitaplarının İncelenmesi”, Yüksek Lisan Tezi, 2025 Coğrafya eğitimi, bireyin çevresini anlama, mekânsal düşünme becerilerini geliştirme ve doğa-insan etkileşimini kavrama sürecinde temel bir yere sahiptir. Ders kitapları ise öğretim programlarının somutlaştığı, öğrenci ile öğretim içeriği arasındaki en doğrudan bağlantıyı kuran araçlardır. Bu nedenle ders kitaplarının içeriği, yapısı, görsel zenginliği ve pedagojik tasarımı, coğrafya öğretiminin niteliğini doğrudan etkilemektedir. Zamanla değişen eğitim yaklaşımları, teknolojik gelişmeler ve toplumsal ihtiyaçlar doğrultusunda ders kitaplarında da önemli dönüşümler yaşanmıştır. Bu çalışmada da, 1973 Coğrafya Dersi Öğretim Programı'na göre hazırlanmış 9. sınıf“Genel Coğrafya”ders kitabı ile 2024 yılında Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli ortak metni esas alınarak hazırlanan Coğrafya Dersi Öğretim Programı (CDÖP)'na göre yazılmış olan“9. Sınıf Coğrafya”ders kitabı karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Araştırmanın amacı, iki farklı dönemdeki ders kitaplarının içerik, dil-anlatım, hazırlık çalışmaları, fiziki yapı ve görsel materyal kullanımlarını karılaştırarak coğrafya ders kitaplarında meydana gelen değişimi ortaya koymak ve güncel ders kitaplarının geliştirilmesine katkı sağlamaktadır. Çalışmada nitel araştırma desenlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmış, her iki kitap betimsel olarak analiz edilmiştir. Araştırmada veri kaynağını oluşturan kitaplar; kapak tasarımı, kağıt kalitesi, sayfa yapısı, yazı düzeni, görsel materyallerin sayısı, türü, içerik sunumu ve pedagojik kurguları açısından değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, 1973 CDÖP'ye göre hazırlanan Genel Coğrafya ders kitabı dönemin teknolojik sınırlılıkları ve öğretim yaklaşımı çerçevesinde daha çok metin ağırlıklı, siyah-beyaz ve düşük kaliteli baskıya sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Görsel materyaller sınırlı sayıda olup kitaptaki görseller“şekil”başlığı altında toplanmıştır. Görsel sınıflandırma sistematik değildir. Öğrenci etkileşimini destekleyen etkinlik veya ölçme değerlendirme araçlarına ise neredeyse hiç yer verilmemiştir. 2024 öğretim programına göre hazırlanan 9. sınıf ders kitabı ise, modern öğretim anlayışlarına uygun olarak renkli, yüksek çözünürlüklü ve çok çeşitli görsellerle desteklenmiş; dijital içerik entegrasyonu, etkinlikler, uygulamalar ve yapılandırılmış değerlendirme alanlarıyla zenginleştirilmiştir. Görsel materyaller türlerine göre sınıflandırılmış ve metinle ilişkili şekilde sayfa içerisinde konumlandırılmıştır. Sonuç olarak, ders kitaplarının görsel materyal kullanımı ve tasarım özellikleri açısından zamanla önemli bir dönüşüm geçirdiği belirlenmiştir. Bu dönüşümün, eğitim teknolojileri, pedagojik kuramlar ve öğrenci merkezli yaklaşımlarla uyumlu olduğu görülmektedir. Araştırma, gelecekte hazırlanacak ders kitaplarına yönelik içerik, estetik ve pedagojik açıdan geliştirici öneriler sunmayı amaçlamaktadır.
Özet (Çeviri)
ŞİMŞEK İrem.“An Analysis of 9th Grade Geography Textbooks Prepared According to the 1973 and 2024 Geography Curriculum”, Master's Thesis, 2025 Geography education holds a fundamental place in helping individuals understand their environment, develop spatial thinking skills, and comprehend the interaction between nature and humans. Textbooks serve as the most direct tools linking the student to the curriculum content and represent the concrete form of instructional programs. Therefore, the content, structure, visual richness, and pedagogical design of textbooks directly influence the quality of geography education. Over time, significant transformations have occurred in textbooks in line with evolving educational approaches, technological advancements, and changing societal needs. This study conducts a comparative analysis of the 9th grade General Geography textbook, prepared in accordance with the 1973 Geography Curriculum, and the 9th Grade Geography textbook, developed based on the 2024 Geography Curriculum (CDÖP) structured around the Türkiye Century Education Model common framework. The aim of the research is to compare the textbooks of these two different periods in terms of content, language-expression, preparatory activities, physical structure, and use of visual materials, thereby revealing the nature of instructional material development in geography education and contributing to the improvement of contemporary textbooks. The study employed the document analysis method, one of the qualitative research designs, and both textbooks were analyzed descriptively. They were evaluated in terms of cover design, paper quality, page structure, typography, number and type of visual materials, content presentation, and pedagogical design. According to the findings, the 1981 textbook, limited by the technological and pedagogical context of its time, is predominantly text-based, printed in black and white, and of low print quality. Visual materials are few in number and generally grouped under the label“figure,”without systematic classification. There is almost no inclusion of interactive activities or assessment tools to support student engagement. The 2024 textbook, in contrast, aligns with modern instructional approaches. It features colorful, high-resolution, and diverse visuals, enriched with digital content integration, activities, applications, and structured assessment sections. Visual materials are systematically categorized by type and integrated contextually with the text.In conclusion, it was determined that textbooks have undergone a significant transformation in terms of visual material usage and design features. This transformation reflects alignment with educational technologies, pedagogical theories, and student-centered approaches. The study aims to offer content-based, aesthetic, and pedagogical recommendations for the development of future geography textbooks.
Benzer Tezler
- Coğrafya öğretim programlarındaki kazanımların duyuşsal yeterlilik açısından ders kitaplarına yansıması
Reflection of the achievements in geography teaching programs on textbooks in terms of affective competency
MUSTAFA CAN YAZICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
CoğrafyaMarmara ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÜNLÜ
- Türkiye'de 27 Mayıs 1960 Darbesi'nin ve 12 Mart 1971 Muhtırası'nın ortaokul sosyal bilgiler dersine etkisi
The effect of the May 27, 1960 Coup and the memorial of March 12, 1971 in Turkey on secondary school social studies course
SONGÜL COŞKUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALPASLAN ÖZTÜRKCİ
- 1973 yılından günümüze Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı'nda değişen koruma statülerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi
Investigation of the changing conservation statuses in the Gallipoli Historical Area of the Çanakkale Wars from 1973 to the present in terms of various variables
DİDEM DAĞLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
CoğrafyaÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OKAN YAŞAR
- Seçim coğrafyası bağlamında Hatay ilinde yapılan seçimlerin mekansal analizi (1973-2019)
Spatial analysis of elections held in Hatay in thecontext of election geography (1973-2019)
İSMAİL ÖLMEZ
- Siyasi partilerin aday belirleme süreçlerine yönelik bir inceleme: 1983-2018 arası milletvekili genel seçimleri örneği
An examination on the nomination process of the political parties: the example of the parliamentary general elections between 1983-2018
FATİH GÜNEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Siyasal BilimlerKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BATTAL YILMAZ