Arnavutluk'ta sivil din: Tarihsel, kültürel ve nitel bir analiz
Civil religion in Albania: A historical, cultural and qualitative analysis
- Tez No: 966011
- Danışmanlar: PROF. DR. ALEV ERKİLET
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Siyasal Bilimler, Sosyoloji, Religion, Political Science, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İbn Haldun Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 167
Özet
Bellah'a (1991) göre Amerikan sivil dini, belirli bir mezhebe veya kilise öğretisine dayanmayan, kendi kutsal semboller setine sahip müstakil bir dindir. Önce Amerika'da sekülerizm ve politik söylemler ekseninde çalışılmaya başlanan bu kavram, zamanla İngiltere, İsveç, Kanada, Avustralya, Türkiye, İsrail ve Nijerya gibi birçok ülkede de araştırma konusu olmuştur. Bu çalışmanın amacı, Arnavutluk'ta sivil dinin tarihsel, kültürel ve toplumsal düzeylerdeki görüngülerini incelemektir. İki aşamalı bu araştırmada ilk olarak, yakın dönem Arnavutluk tarihinde sivil dinin izleri ve kültürel motifler değerlendirilmiş; sivil-dinî teopolitika analiz edilmiştir. İkinci aşamada ise Arnavut halkının sivil dini ne ölçüde deneyimlediği/benimsediği ve Arnavutluk'ta sivil dinin bölücülük-bütünleştiricilik eksenindeki bir spektrumun hangi noktasında yer aldığı sorgulanmıştır. Maksimum çeşitlilik ile elverişli örnekleme yöntemlerinin kullanıldığı bu çalışmada beş ana temaya dayalı olarak 26 katılımcıyla derinlemesine mülakatlar (çevrimiçi) gerçekleştirilmiştir. Veriler, MAXQDA programından faydalanılarak analiz edilmiştir. Tarihsel veriler, 19. yüzyılda Pashko Vasa'nın“Arnavutluk'un dini Arnavutizm'dir.”ifadesinde yer bulan sivil-dinî anlayışın, Komünizm döneminde Enver Hoca tarafından din karşıtlığını meşrulaştırmak için kullanıldığını göstermiştir. 1990 sonrası dönemde ise sivil dinin, politik söylem düzeyindeki etkisi azalsa da farklı bir biçimde halk nezdindeki etkisini sürdürdüğü tespit edilmiştir. Arnavutluk'ta sivil-dini görüngülerin üç düzeyde ele alınabileceği görülmüştür. Tarihsel ve kültürel düzeyde, Amerika örneğinde kurgulanan millet/devlet ile Tanrı/din arasındaki doğrudan ilişkiler yerine, Arnavutluk'ta milli değerlerin bağımsız kutsanmasının tercih edildiği bulgulanmıştır. Medya, entelijansiya ve reel politik düzeyinde Avrupa'ya uygun bir Arnavut kimliğinin inşası öne çıkmış, kamusal alanda İslam'ın görünürlüğünü/etkinliğini sınırlandıran dışlayıcı söylemlerle karşılaşılmıştır. Toplumsal düzeyde ise sivil din, kısmi olarak bütünleştirici bir rol üstlenmiştir. Arnavut örnekleminde sivil dinin birey düzeyindeki boyutlarına ilişkin bulgular, Amerika örneğiyle örtüşmüş, konumsal düzeyi ise herhangi bir karşılık bulmamıştır. Araştırma sonuçları, Arnavut halkının sivil dini, Amerika örneğinden farklı bir biçimde deneyimlediğini ortaya koymuştur. Bulgular kültürlerarası bir perspektifle yorumlanmıştır. Arnavutluk'ta sivil dinin ilk kez incelendiği bu çalışmanın, alana interdisipliner yaklaşım kazandırabilecek kapsamlı bir araştırma modelinin ilk adımları olabileceği umulmaktadır.
Özet (Çeviri)
According to Bellah (1991), American civil religion is an independent belief system with its own sacred symbols, not based on any specific denomination or church doctrine. Initially studied in the U.S. within the context of secularism and political discourse, the concept has since been explored in countries such as the UK, Sweden, Canada, Australia, Turkey, Israel, and Nigeria. This study aims to examine the manifestations of civil religion in Albania at historical, cultural, and societal levels. In the first stage, traces of civil religion and cultural motifs in modern Albanian history were analyzed through a civil-religious theopolitical lens. The second stage explored to what extent Albanians experience or adopt civil religion and where it lies on a spectrum between discrimination and integration. Using purposive and maximum variation sampling, in-depth online interviews were conducted with 26 participants based on five key themes. The data were analyzed using MAXQDA. Historical findings show that the idea of civil religion, famously expressed by Pashko Vasa's phrase“The religion of Albanians is Albanianism,”was later used by Enver Hoxha during the communist era to justify anti-religious policies. In the post-1990s era, civil religion's political influence diminished, but it retained social significance. Three levels of civil religion were identified: historically, national values were sanctified independently of religion; politically, a European-compatible Albanian identity was promoted, often accompanied by discriminatory rhetoric toward Islam; socially, civil religion played a partially integrative role. At the individual-level dimension of civil religion, some aspects aligned with the American model, while the relational (positional) dimension found no reflection. This research, the first of its kind in Albania, reveals that civil religion is experienced differently than in the U.S. and offers a cross-cultural perspective. It is hoped that the study will serve as a foundation for an interdisciplinary model in future civil religion research.
Benzer Tezler
- Türkiye'nin Arnavutluk'ta uyguladığı kültür politikası ve Bektaşiler
The cultural policy applied of Turkey in Albania and the Bektashis
SENA ABSARILIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Eskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KÜRŞAT ÖNCÜL
- İşkodra kültür coğrafyası
Culturegeographyof Shkodra
ERVIS MOLLA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
CoğrafyaÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAYRİ ÇAMURCU
- Continuity and change in the US foreign policy toward Kosovo question
ABD'nin Kosova sorununa yönelik dış politikasında devamlılık ve değişim
MERVE KALA
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Uluslararası İlişkilerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA TÜRKEŞ
- Assessment of urbanization history of Addis Ababa city, Ethiopia
Addıs Ababa cıty, Ethıopıa'nın kentleşme tarihinin değerlendirilmesi
ABDURAHMAN HUSSEN YIMER
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMersin ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ CENAP YOLOĞLU