Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi'nde hat sanatı ve hattatlar
Calligraphy and calligraphers in Evliyâ Çelebi's Seyahatnâme
- Tez No: 966114
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MAHMUT SAMİ KANBAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Evliyâ Çelebi, Seyahatnâme, Hat sanatı, Hattat, Mushaf, Evliyâ Çelebi, Seyahatnâme, Calligraphy, Calligrapher, Mushaf
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 186
Özet
Bu tez çalışması, XVII. yüzyıl Osmanlı toplumunun kültür ve sanat anlayışını yansıtan Evliyâ Çelebi'nin (1611-1687?) Seyahatnâme adlı eserinde hat sanatına dair izleri incelemeyi amaçlamaktadır. XVII. yüzyılın bir Osmanlı münevveri olarak Evliyâ Çelebi, iyi bir sanat eğitimi almış olmasının kazandırdığı farkındalıkla, seyahatleri sırasında karşılaştığı mimarî yapılardaki kitâbe ve mimarî yazıları eserine aktarmış; bu yazıların tarih düşürme satırını, hat çeşidini ve hangi hattat tarafından yazılmış olabileceğini tespit etmeye özen göstermiştir. Eserinde hattatların biyografilerine yer vermiş; bazı hattatlar hakkında hat tarihi literatüründe yer almayan özgün bilgilere eserinde yer vererek günümüze ulaşılmasını sağlamıştır. Bununla birlikte Evliyâ, seyahat ettiği yerlerde ve başına gelen olaylar çerçevesinde Mushaf-ı Şerîf ve En'âm-ı Şerîf hattatlarından bahsetmiş, ayrıca hat sanatı malzemelerine dair değerlendirmelerde bulunmuştur. Evliyâ Çelebi'nin hat sanatına dair gözlemleri, yalnızca XVII. yüzyıl sanat anlayışına tanıklık etmekle kalmayıp, aynı zamanda bugün unutulmuş hattatların izlerinin sürülmesine de imkân tanımaktadır. Bu bağlamda Seyahatnâme'de yer alan hat sanatına dair izlenimler, hat sanatı tarihiyle karşılaştırmalı olarak sunulmuştur. Böylece XVII. yüzyılda bir Osmanlı seyyahı ve nedimi olan Evliyâ Çelebi'nin zihin dünyasında hat sanatının nasıl konumlandığı ortaya konulmakta ve dönemin hat sanatı anlayışının bir seyyahın kalemine nasıl ettiğinin anlaşılması hedeflemektedir.
Özet (Çeviri)
This thesis aims to examine traces of calligraphy in Evliyâ Çelebi's (1611-1687?) Seyahatnâme, a work that reflects the cultural and artistic understanding of 17th-century Ottoman society. As an Ottoman intellectual of the 17th century, Evliyâ Çelebi, with the awareness gained from his good art education, transcribed the inscriptions and architectural writings he encountered during his travels into his work; he took care to identify the date line, calligraphy style, and possible calligrapher of these writings. He included the biographies of calligraphers in his work and provided original information about some calligraphers that was not found in the literature on the history of calligraphy, thus ensuring that it has been preserved to the present day. In addition, Evliyâ mentions calligraphers of the Mushaf-ı Şerîf and En'âm-ı Şerîf in the context of the places he traveled to and the events he experienced, and also provides evaluations of calligraphy art materials. Evliyâ Çelebi's observations on calligraphy not only bear witness to the artistic understanding of the 17th century, but also make it possible to trace the footsteps of calligraphers who have been forgotten today. In this context, the impressions of calligraphy in the Seyahatnâme are presented in comparison with the history of calligraphy. Thus, the aim is to reveal how calligraphy was positioned in the mind of Evliyâ Çelebi, an Ottoman traveler and companion in the 17th century, and to understand how the calligraphy understanding of the period was reflected in the pen of a traveler.
Benzer Tezler
- Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nde peygamberlerle ilgili rivayetler
The rumors from Evliya Celebi Seyahatnâme about the prophets
SÜMEYYE ÇOBANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihBursa Uludağ Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ İHSAN KARATAŞ
- Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi'nde Türk Mûsikîsi ile alakalı bilgiler
Information about Turkish Music Evliya Celebi's Seyahatname
AYŞE ALTUNDAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
DinMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. NURİ ÖZCAN
- Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nde kent imgeleri ve günümüz kent markası tasarımına etkisi
City images in the Seyahatname (travel book) of Evliya Çelebi and their effects on today's city branding design
SUNAY AKKAYA
Doktora
Türkçe
2016
Halk Bilimi (Folklor)Gazi ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÖCAL OĞUZ
- Evliya Çelebi Seyahatnâmesi'nde geçen yiyecek adları üzerine bir dil incelemesi
A language study on the names of food in Evliya Çelebi's Seyahatname
ADEM KARTAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GALİP GÜNER
- Evliya Çelebi Seyahatnâmesi'nde Kafkaslar
Caucasians in Evliya Celebi's Book of travels
NUR KARTALCI POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
TarihHacettepe ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TUFAN GÜNDÜZ