Otizm tanılı ergenlere yönelik peers sosyal beceri programının ebeveynler üzerindeki etkileri
Effects of peers social skills program for adolescents with autism on parents
- Tez No: 966115
- Danışmanlar: PROF. DR. AYSUN DOĞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 152
Özet
Son yıllarda oldukça yaygın olarak görülen nörogelişimsel bir bozukluk olan otizm spektrum bozukluğu (OSB) hem çocukların hem de ebeveynlerin yaşamını pek çok farklı alanda etkilemektedir. Araştırmalar, OSB tanılı bir çocuğa sahip olan ebeveynlerin düşük öz yeterlilik, yüksek düzeyde stres, psikolojik ve fiziksel sağlık sorunları bildirdiklerini göstermektedir. OSB tanılı çocuk ve ergenlerin yaşadığı en büyük zorluklardan birisi ise toplum içerisinde bağımsız yaşamlarını sürdürebilmelerini destekleyen sosyal becerilerde yaşanan zorluklardır. Bu bağlamda OSB tanılı çocuk ve ergenlerin sosyal beceri bilgisini arttırmaya yönelik müdahale programları oldukça önemlidir. Ebeveynlerin bu programlara katılımı OSB tanılı çocuk ve ergenlerin öğrendikleri bu becerileri genellemelerine ve sürdürmelerine destek olmaktadır. Ebeveyn katılımını içeren sosyal beceri müdahale programlarının sonuçları ebeveyn stresinde azalma, öz yeterlilikte artış ve aile içerisindeki karmaşada azalma gibi olumlu etkiler bildirmektedir. PEERS (Program for the Education and Enrichment of Relational Skills), OSB tanılı ergenler için geliştirilmiş ebeveyn destekli ve kanıta dayalı bir sosyal beceri müdahale programıdır. Bu tez çalışmasının temel amacı, Türk kültürüne adaptasyonu gerçekleştirilen PEERS Sosyal Becerileri Geliştirme Programının ebeveyn stresi ve ebeveyn yaşam kalitesi üzerindeki etkisini incelemektir. Çalışmaya 11-18 yaşları (Ort.= 13.98 SS = 1.85) arasında OSB tanılı çocuğu olan alan 90 ebeveyn (Ort. = 46.82, SS = 6.39) katılmıştır. Bu katılımcılar 45 müdahale grubu ve 45 beklemeli kontrol grubu olmak üzere seçkisiz olarak gruplara atanmıştır. Sonuçlar, PEERS programının ebeveynlerin stresini azaltma üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığını göstermiştir. Müdahale grubundaki ebeveynlerin algılanan yaşam kalitesi ise ön testten son teste artış göstermekle beraber beklemeli kontrol grubundaki ebeveynlerin algılanan yaşam kalitesi ön testten son teste azalmıştır. Bununla birlikte müdahale grubundaki ebeveynlerin, çocuklarının otizme ilişkin davranışlarını daha az problem olarak bildirdikleri görülmüştür; ancak aynı etki beklemeli kontrol grubunda da ortaya çıkmıştır. Müdahale grubundaki ebeveynlerden alınan nitel ölçümler ise programın kendilerine ve çocuklarına yönelik olumlu katkılarını ortaya koymaktadır. Bu bulgular, ebeveynlerin sosyal beceri müdahale programlarına katılımının potansiyel faydalarını vurgulamakta ve bu tür programların daha geniş kapsamlı etkilerinin boylamsal olarak araştırılması gerektiğini ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
Autism Spectrum Disorder (ASD), a neurodevelopmental disorder with increasing prevalence, significantly impacts various aspects of life for both children and their parents. Research indicates that parents of children diagnosed with ASD report lower self-efficacy, higher levels of stress, and psychological and physical health problems. One of the major challenges faced by children and adolescents with ASD is difficulty in social skills, which are essential for supporting independent living within society. In this context, intervention programs aimed at enhancing the social skills of children and adolescents with ASD are highly important. Parent participation in these intervention programs plays a crucial role in facilitating the generalization of acquired social skills into real life settings. Research on the limited number of social skills intervention programs that involve parent participation suggests positive outcomes, such as decreased parental stress, increased self-efficacy and decreased family chaos. PEERS program (Program for the Education and Enrichment of Relational Skills) is an evidence-based, parent-assisted social skills intervention developed for adolescents with ASD. The primary aim of this thesis study is to examine the effects of the culturally adapted PEERS Social Skills Program on parental stress and parental quality of life within the Turkish context. A total of 90 parents (M = 46.82, SD = 6.39) of children with ASD aged between 11 and 18 years (M = 13.98, SD = 1.85) participated in this study. Participants were randomly assigned to either the intervention group (n = 45) or the waitlist control group (n = 45). Results indicated that the PEERS program did not have a significant effect on reducing parental stress. While the perceived quality of life of parents in the intervention group increased from the pre-test to the post-test, it decreased among parents in the waitlist control group. Furthermore, parents in the intervention group reported perceiving their children's autism-related behaviors as less problematic; however, a similar effect was also observed in the waitlist control group. Nevertheless, qualitative data collected from parents in the intervention group revealed positive contributions of the program to both themselves and their children. These findings highlight the potential benefits of parental involvement in social skills intervention programs and emphasize the need for longitudinal research to investigate the broader effects of such interventions.
Benzer Tezler
- Otizm tanılı ergenlerin akran ilişkilerinin incelenmesi: PEERS sosyal beceri geliştirme programının etkileri
Examining peer relationships of adolescents diagnosed with autism: Effects of PEERS social skills development program
EMİNE HİLAL MUTLU
- Otizm spektrum bozukluğu tanılı ergenler ile dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanılı ergenlerde içselleştirilmiş damgalanmanın yaşam kalitesi ve işlevselliğe etkisi
The effect of internalized stigma on quality of life and functionality in adolescents diagnosed with autism spectrum disorder and adolescents diagnosed with attention deficit hyperactivity disorder
TUĞÇE KAPUCU
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2025
PsikiyatriKocaeli ÜniversitesiÇocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖMER KARDAŞ
- Lise seviyesinde zihinsel yetersizliğe sahip ve otizmli olan öğrencilerde akran zorbalığının değerlendirilmesi
Evaluation of peer bullying in high school students with mental disabilities and autism
MUSTAFA BACIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET KURNAZ
- Depresyon tanısı olan ergenlerde otistik özelliklerin intihar düşünce ve intihar davranışı ile ilişkisinin incelenmesi
Examining the relationship between autistic features and suicidal ideation and suicidal behavior in adolescents diagnosed with depression
DUYGU BİLGİLİ CAN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
PsikiyatriSağlık Bilimleri ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLSER ŞENSES DİNÇ
- Otizm spektrum bozukluğu tanısı olan çocuk ve ergenlerde kronotip özelliklerinin uyku ve yürütücü işlevler ile ilişkisinin araştırılması
Başlık çevirisi yok
BEYZA KUYUMCU
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2025
PsikiyatriMarmara ÜniversitesiÇocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİYE TUĞBA BAHADIR