Doğa döngüsünün kültürel işlevleri: Mersin konargöçerleri örneği
Cultural Functions of the Natural Cycle: The example of Mersin nomads
- Tez No: 966334
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET NACİ ÖNAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 735
Özet
Türk kültür tarihiyle ilgili yapılmış olan çalışmalarda, Türklerin konargöçer bir yaşam tarzını benimsedikleri sık sık vurgulanır. Orta Asya'dan Anadolu'ya göç etmiş olan Türk boylarının pek çoğu Anadolu'da da konargöçer yaşamlarını sürdürebilecekleri coğrafyaları tercih etmişlerdir. Konargöçerlik, doğayla uyum içerisinde yaşayan ve ekonomisi göçer hayvancılığa dayanan bir kültür yapısıdır. Ancak günümüzde bu yaşam tarzı birçok nedene bağlı olarak azalmakta ve giderek de yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmaktadır. Her geçen yıl çoğu konargöçer aile yerleşik düzene geçmeyi tercih etmektedir. Konargöçerlik, sadece ekonomisi hayvancılığa dayanan bir yaşam tarzı değil, aynı zamanda derin bir kültürel mirastır. Bu yaşam tarzı insanların doğayı anlayarak onunla olan bağlarını güçlendirmeyi de sağlamıştır. Bugün konargöçerlikten yerleşikliğe geçişlerde sadece göçer hayvancılık değil aynı zamanda insanlığın yüzyıllardır doğayla iç içe yaşarken elde ettiği kültürel bilgiler de unutulmaktadır. Ancak Mersin'de yaşayan konargöçerlerin bu bilgileri günümüzde de devam ettirdiği görülmüştür. Hayvanlarıyla birlikte mevsimlere göre göç ederek doğadaki kaynaklardan en iyi şekilde faydalanan Mersin konargöçerlerinin doğayla içiçe bir yaşam döngüsü vardır. Bu yönüyle Mersin, konargöçer ve yerleşiklik ilişkisini canlı bir şekilde inceleme imkânı sunmaktadır. Tez çalışması, Mersin'de yaşayan tam konargöçer (TKG) (Sarıkeçili, Sebil), yarı konargöçer(YKG) (Boynuinceli, Kösereli) ve yerleşmiş konargöçer(YEKG) (Işıklar, Güneybahşiş) olmak üzere altı farklı grupta yapılan saha çalışmasından oluşmaktadır. Çalışma gruplarından elde edilen veriler konargöçerlikten yerleşikliğe insanın doğayla kurduğu bağın ve geleneksel ekolojik bilgi aktarımının değişimini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Mersin konargöçerlerine ekolojik bilgilerin onların yaşamında nasıl bir kültürel karşılık bulduğu Malinowski'nin Temel İhtiyaçlar ve Kültürel Tepkimeler tablosu üzerinden açıklanmıştır. Konargöçerlikten yerleşikliğe geleneksel ekolojik bilgi; gök unsurları, evcil hayvanlar ve bitkilerle sınırlandırılmıştır. Konargöçerlikten yerleşikliğe geçerken korunan unsurlar, doğa bilgisinde meydana gelen değişim ve dönüşümlerle ilgili bulgular saha çalışmasında elde edilen verilerden hareketle sunulmuştur. Çalışma konargöçerlerin yüzyıllar öncesine dayanan kadim ekolojik bilgilerinin kuşaktan kuşağa aktarımını belgelemektedir. Konargöçer yaşamın içinde barındırdığı birçok bilgi bugün yerleşik yaşamdaki çoğu kültürel oluşumu açıklar niteliktedir.
Özet (Çeviri)
Studies on Turkish cultural history frequently emphasize that the Turks historically adopted a nomadic way of life. Many Turkish tribes that migrated from Central Asia to Anatolia chose geographical regions where they could continue their nomadic practices. Nomadism represents not only an economy based on pastoralism but also a culture deeply rooted in harmony with nature. However, this way of life has been steadily declining in recent years due to various socio-economic and environmental factors and now faces the risk of disappearance. Each year, a growing number of nomadic families opt for a sedentary lifestyle. Nomadism is more than just an economy dependent on livestock; it is a profound cultural heritage. This way of life allowed people to develop a deep understanding of nature and to cultivate a relationship based on mutual adaptation and respect. Today, as nomadic communities transition to sedentary life, not only are traditional pastoral practices being lost, but also the ecological knowledge accumulated over centuries through close interaction with nature is being forgotten. However, among the nomadic communities in Mersin, it is observed that such knowledge and practices continue to survive. The Mersin nomads maintain a cyclical way of life in harmony with nature, migrating with their animals according to the seasons and efficiently utilizing natural resources. In this regard, Mersin offers a unique opportunity to examine the relationship between nomadism and sedentarization in a living cultural context. This thesis is based on fieldwork conducted with six different nomadic groups in Mersin: fully nomadic groups (TKG – Sarıkeçili, Sebil), semi-nomadic groups (YKG – Boynuinceli, Kösereli), and formerly nomadic but now settled groups (YEKG – Işıklar, Güneybahşiş). The study aims to explore the transformation of human-nature relationships and the transmission of traditional ecological knowledge in the process of transition from nomadism to sedentarism. Within this framework, how ecological knowledge is culturally embedded in the lives of Mersin nomads is examined through the lens of Malinowski's theory of functionalism, particularly using his“Basic Needs and Cultural Responses”model. The scope of traditional ecological knowledge in this study is limited to celestial elements, domesticated animals, and plants. Based on field data, the study presents findings on the elements that have been preserved, transformed, or lost during the transition from nomadism to settlement. Ultimately, the thesis documents how ancestral ecological knowledge has been transmitted across generations and demonstrates that many aspects of nomadic knowledge continue to inform and shape cultural practices in sedentary life today.
Benzer Tezler
- Küçük Menderes Havzası festivalleri
Festivals at Küçük Menderes Basin
BERKCAN ÇIRAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NAGİHAN BAYSAL YURDAKUL
- Kırşehir folklorunda toy
Toy in Kırşehi̇r folklore
ÖZGENUR ALTUNTAŞ GÜRBÜZ
Doktora
Türkçe
2024
Halk Bilimi (Folklor)Kırşehir Ahi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALAHADDİN BEKKİ
- Kentsel mekan içerisinde yer alan yeşil alanların değerlendirilmesi: İstanbul-Ümraniye örneği
Evaluation of green system existing in urban residence; İstanbul-Ümraniye sample
SÜLEYMAN KARALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiPROF. DR. AYŞE SEMA KUBAT
- Tommaso Campanella ve Thomas More'un ütopyalarının karşılaştırılması
Comparing Thomas More and Tommaso Campanella's utopias
MAHMUT AVCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
FelsefeAtatürk ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. OSMAN ELMALI