Türkiye'de afetler açısından sosyal zarar görebilirliğin değerlendirilmesi
Assessment of social vulnerability to disasters in Türkiye
- Tez No: 967032
- Danışmanlar: PROF. DR. GÖKHAN TENİKLER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Kamu Yönetimi, Public Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Afet Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Afet Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 321
Özet
Bu çalışmada, Türkiye'de afetler açısından zarar görebilirliğin sosyal boyutunun değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, gösterge bazlı yaklaşım benimsenmiş olup, çalışma kapsamında göstergeler, alt-göstergeler ve değişkenler tümdengelim yaklaşımı ile belirlenmiştir. Bu kapsamda çok boyutlu değerlendirilme için demografik özellikler, ekonomik durum ve baş etme kapasitesi ana göstergeleri altında toplam 9 alt-gösterge ve bunları temsilen 34 değişken tanımlanmıştır. Değişkenlerin ağırlık değerlerini belirlemek için entropi yöntemi kullanılmıştır. Analiz sonucunda, 13 indeks elde edilmiştir. Türkiye'de iller düzeyinde yapılan çalışmada elde edilen indeks değerleri“çok düşük”,“düşük”,“orta”,“yüksek”ve“çok yüksek”olmak üzere 5 kategoride sınıflandırılmıştır. Elde edilen sonuçlar, iller, coğrafi bölgeler ve ulusal düzeyde değerlendirilmiş olup, sonuçların mekânsal dağılımları haritalandırılmıştır. Entropi yöntemi ile elde edilen sonuçlara göre, en yüksek önem ağırlığına sahip 5 değişken sırasıyla“Suriyeli Sayısı”,“Nüfus Yoğunluğu”,“Tek Kişilik Hane Halkı Sayısı”,“Geniş Aileden Oluşan Hane Halkı Sayısı”ve“Kadın Sayısı”şeklindedir. İller düzeyinde elde edilen sosyal zarar görebilirlik indeks değerleri 0,093 ile 0,853 arasında değişmektedir. Ulusal indeks değeri ortalaması 0,166 olup, bölgesel düzeyde değerlerin ortalaması ile karşılaştırıldığında, sırasıyla Güneydoğu Anadolu, Marmara ve Akdeniz bölgeleri en yüksek sosyal zarar görebilirlik değerlerine sahipken, Karadeniz bölgesi en düşük zarar görebilirlik ortalamasına sahiptir. İller düzeyinde sonuçlara göre, İstanbul zarar görebilirliği en yüksek il olarak diğer illerden önemli ölçüde farklılaşmaktadır. Tunceli, Gümüşhane, Artvin, Çankırı ve Sinop illeri ise sırasıyla sosyal zarar görebilirliği en düşük 5 ildir. Çalışma sonuçları, Türkiye'de afetler açısından sosyal zarar görebilirliğin azaltılmasına yönelik atılması gereken stratejik adımlar için önemli fırsatlar sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to assess the social dimension of vulnerability to disasters in Türkiye. To this end, an indicator-based approach has been adopted, and indicators, sub-indicators and variables have been determined using a deductive approach. Within this scope, a total of 9 sub-indicators and 34 variables representing these sub-indicators were defined under the main indicators of demographic attributes, economic status, and coping capacity for a multidimensional assessment. The entropy method was used to determine the weight values of the variables. As a result of the analysis, 13 indices were obtained. The index values obtained in the study conducted at the provincial level in Türkiye were classified into five categories:“very low”,“low”,“moderate”,“high”and“very high”. The results were evaluated at the provincial level, geographical region, and national levels, and their spatial distribution were mapped. According to the results obtained using the entropy method, the five variables with the highest importance weights are, in order,“Number of Syrians”,“Population Density”,“Number of Single-Person Households”,“Number of Households Comprising Extended Families”and“Number of Women.”The social vulnerability index values obtained at the provincial level range from 0,093 to 0,853. The national index value average is 0.166, and when compared to the regional average values, the Southeast Anatolia, Marmara, and Mediterranean regions have the highest social vulnerability values, while the Black Sea region has the lowest average vulnerability. According to the results at the provincial level, Istanbul stands out significantly from other provinces as the province with the highest vulnerability. Tunceli, Gümüşhane, Artvin, Çankırı, and Sinop are the five provinces with the lowest social vulnerability. The study results present important opportunities for strategic steps to be taken to reduce social vulnerability to disasters in Türkiye.
Benzer Tezler
- Doğal afetlerde sosyal zarar görebilirlik endeksi değişkenlerinin temel bileşenler analizi yöntemiyle değerlendirilmesi: 81 il bazında Türkiye uygulaması
Evaluation of the variables of social vulnerability index in natural disasters by using principal component analysis method: Application for Turkey on the basis of 81 provinces
SABRİ CEMİL TOĞRUL
- Türkiye'de okul öncesi eğitim programlarının (1952-2024) afet dirençliliği bakımından incelenmesi, oyun tabanlı afet farkındalık etkinlikleri
Analysis of preschool education programs in Türkiye (1952-2024) in terms of disaster resilience, play-based disaster awareness
ESEN AYANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Kamu Yönetimiİstanbul Teknik ÜniversitesiAfet ve Acil Durum Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLGÜN OKAY
- Elazığ ve İzmir depremlerindeki afet yönetiminin toplumsal cinsiyet perspektifi açısından karşılaştırılması
Comparison of disaster management in Elazığ and İzmir from gender perspective
GÜLSÜM ALAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Kamu YönetimiFırat ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ONUR YERLİKAYA ŞAŞMAZ
- Comprehensive flood risk assessment and identification of the potential flood mitigation strategies
Kapsamlı bir taşkın risk değerlendirmesi ve olası risk azaltma stratejilerinin belirlenmesi
ÖMER EKMEKCİOĞLU
Doktora
İngilizce
2022
İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÖZGER
- Seismic vulnerabilities and risks for urban mitigation planning in Turkey
Türkiye'de sakınım planlaması için kentsel yerleşmelerin sismik zarar görebilirliklerinin ve risklerinin belirlenmesi
TUĞÇE SÖNMEZ SANER
Doktora
İngilizce
2013
Şehircilik ve Bölge PlanlamaOrta Doğu Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELİH ERSOY
PROF. DR. MURAT BALAMİR