Manisa'da tasavvuf kültürü
Sufi culture in Manisa
- Tez No: 967043
- Danışmanlar: PROF. DR. HİMMET KONUR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Tasavvuf, Tarikat, Manisa, Zâviye, Şeyh, Sufism, Tariqa, Manisa, Zawiya, Sheikh
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 439
Özet
Şehir tarihine yönelik yapılan çalışmalar incelendiğinde, bunların büyük ölçüde şehirlerin siyasî, sosyal ve ekonomik gelişimine odaklandığı görülmektedir. Buna karşın, şehirlerin kültürel ve medeniyetle ilgili yönleri çoğu zaman ihmal edilmiş ve arka planda kalmıştır. Oysa bir şehri tarih boyunca var eden, ayakta tutan ve geleceğe taşıyan unsur, o şehirde yaşayan bireylerin kültürel yaşamlarıyla kurduğu ilişkidir. 1313 yılında Manisa'nın Saruhanoğulları tarafından fethedilmesinin ardından, bu bölgede pek çok şeyhe vakıf tahsis edilmiş ve bu doğrultuda zâviyeler inşa edilmiştir. Bu çalışmada, Manisa'da tasavvuf kültürünün şekillenmesinde etkili olan sekseni aşkın zâviye, vakfiye kayıtları ve vakıf şartları esas alınarak değerlendirilmiştir. Söz konusu zâviyeler yalnızca dinî işlevler üstlenmekle kalmamış, aynı zamanda yeni fethedilen bölgelerin iskânı ve imarına da önemli katkılar sağlamıştır. Osmanlı hâkimiyetinin ardından Mevleviyye, Halvetiyye, Nakşibendiyye, Kâdiriyye, Rifâiyye, Bayramiyye, Bektâşiyye, Sâ'diyye ve Cerrâhiyye gibi kurumsal tarikatlar Manisa'da şeyh ve halifeleri vasıtasıyla tekke ve zâviyeler kurarak irşad faaliyetlerine başlamıştır. Manisa'daki tekke şeyhlerinin sadece tasavvufî hizmetlerle sınırlı kalmayıp camilerde vaaz verdikleri, medreselerde müderrislik yaptıkları, müftülük görevlerini yürüttükleri ve zaman zaman şehzade ya da devlet erkânına danışmanlık ettikleri de tespit edilmiştir. Manisa'nın fethedilmesinden, 1925 tarihli tekke ve zâviyelerin kaldırılmasına kadar geçen süre zarfında, bu kurumlar toplumun her kesimine hitap ederek bireylerin inanç dünyasını, duygusal yönelimlerini ve düşünsel gelişimlerini şekillendirmiştir. Yapılan araştırmalar sonucunda, tekke, zâviye ve tarikatların Manisa'nın sözlü ve yazılı kültürünün ayrılmaz bir parçası hâline geldiği; ayrıca eğitim, öğretim, ilim ve sanat alanlarında da önemli katkılar sunduğu ortaya konmuştur.
Özet (Çeviri)
Studies on urban history have primarily focused on the political, social, and economic aspects of cities, often neglecting their cultural and civilizational dimensions. However, what sustains cities throughout history is the relationship between inhabitants and their cultural life. Following the conquest of Manisa by the Saruhanoğulları in 1313, numerous zawiyas were established through endowments granted to sheikhs. This study examines over eighty zawiyas that shaped Manisa's Sufi culture, based on endowment deeds and conditions. These institutions contributed both to religious life and to the settlement and development of the region. With the Ottoman incorporation of Manisa, institutionalized Sufi orders such as the Mawlaviyya, Halvetiyya, Naqshbandiyya, Qadiriyya, Rifaiyya, Bayramiyya, Bektashiyya, Sa'diyya, and Jarrahiyya became active. Their sheikhs not only led spiritual practices but also served as preachers, scholars, jurists, and advisors to political authorities. From 1313 until the closure of tekkes and zawiyas in 1925, these institutions shaped the beliefs and intellectual life of all segments of society. Sufi thought became an integral part of Manisa's oral and written culture, contributing significantly to education, science, and the arts.
Benzer Tezler
- Manisa (merkezde)'da veli kültü
The cult of sainthood in the city of Manisa
GÜROL PEHLİVAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Halk Bilimi (Folklor)Celal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET TÜRKMEN
- Divan edebiyatında Mevlevilik etkisi ve Mevlevi şairler
Impression of Mawlawiyya in the Turkish classical poetry
NİLGÜN AÇIK
Doktora
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA İSEN
- Batı Anadolu Türkmen beyliklerinde eğitim-öğretim faaliyetleri
Education and teaching activities in West Anatolian Turcoman principalities
MAHİR GÜCEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
TarihDokuz Eylül ÜniversitesiTarih Öğretmenliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA DAŞ
- İstanbul ve Anadolu'da Rifâiyye: Ma'rifiyye Kolu
The Rifaiyya in Istanbul and Anatolia: The Maʿrifiyya Branch
FATMA ÜRESİN
- Bahaeddin Özkişi sözlüğü
Dictionary of Bahaeddin Özkişi
MUSTAFA YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimGaziosmanpaşa ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SAMİ BASKIN