States of emergency: The role of necessity and force majeure in investor-state
Yatırım tahkiminde zorunluluk ve mücbir sebep savunmaları: Olağanüstü durumların hukuki yansımaları
- Tez No: 967055
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BERK DEMİRKOL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Galatasaray Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Hukuk Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 267
Özet
Günümüzde ekonomik çöküşler, pandemiler, çevresel felaketler, siyasi istikrarsızlıklar ve silahlı çatışmalar gibi karmaşık krizlerin artmasıyla birlikte, devletlerin kamu menfaatlerini koruma amacıyla yatırımcı haklarına müdahale etmesi kaçınılmaz hale gelmiştir. Bu tür devlet müdahalelerinin uluslararası hukuk nezdinde ne ölçüde hukuka uygun sayılabileceği sorusu,“zorunluluk”ve“mücbir sebep”olmak üzere iki temel savunmanın sınırlarının daha yakından incelenmesini gerektirmektedir. Bu yüksek lisans tezi, devletlerin uluslararası yatırım hukuku çerçevesinde olağanüstü hallerde başvurabileceği bu iki temel hukuki savunmanın, özellikle yatırımcı-devlet uyuşmazlıklarının çözümünde nasıl bir rol oynadığını kapsamlı biçimde incelemektedir. Bu bağlamda çalışma, devletlerin ani krizlere verdikleri tepkilerin küreselleşmiş ekonomik düzende yatırımcı haklarına ne ölçüde meşru biçimde müdahale edebileceğini ve bu müdahalelerin uluslararası hukuk çerçevesinde nasıl gerekçelendirilebileceğini araştırmaktadır. Tezin temel amacı, özellikle uluslararası yatırım hukuku bağlamında zorunluluk ve mücbir sebep savunmalarının hukuki niteliğini ve işlevini değerlendirmektir. Bu savunmaların dayandığı hukuki kaynakları, özellikle uluslararası teamül hukuku ve genel hukuk ilkeleri, tespit etmekte ve hangi sıkı koşullar altında ileri sürülebileceğini irdelemektedir. Ayrıca, bu savunmaların hakem heyetlerince nasıl yorumlandığı, yatırım anlaşmalarındaki istisna hükümleriyle nasıl etkileşime girdiği ve uygulamada ne tür zorluklar ve belirsizlikler doğurduğu tartışılmaktadır. Tez, yalnızca kuramsal bir değerlendirme sunmakla kalmayıp, bu savunmaların olağanüstü durumlarla karşı karşıya kalan ev sahibi devletler ve yabancı yatırımcılar için pratik etkilerini de analiz etmektedir. Tezin ilk bölümü, zorunluluk ve mücbir sebep savunmalarının genel uluslararası hukuk içerisindeki yerini ortaya koyan hukuki çerçeveyi sunmaktadır. Uluslararası Hukuk Komisyonu'nun (ILC) Devletlerin Uluslararası Hukuka Aykırı Fiillerinden Doğan Sorumluluğu Hakkındaki Maddeleri temel alınarak, bu savunmaların nasıl tanımlandığı ve hangi şartlar altında hukuka aykırılığı ortadan kaldırabileceği incelenmektedir. Bu bölümde ayrıca, yatırım anlaşmalarında yer alan istisna ve olağanüstü hal hükümlerinin rolü ile yatırım sözleşmelerindeki mücbir sebep ve aşırı ifa güçlüğü (hardship) hükümleri ele alınmakta, kamu ve özel hukuk sınırlarının nasıl kesiştiği açıklanmaktadır. Tezin ikinci bölümü, zorunluluk savunmasını yatırımcı-devlet uyuşmazlıklarında detaylı biçimde analiz etmektedir. Bu kapsamda, ILC'nin 25. Maddesi çerçevesinde savunmanın hukuki gereklilikleri,“tek çıkar yol”testi,“esas menfaat”kavramı,“katkı yasağı”gibi unsurlar, ayrıntılı biçimde ele alınmaktadır. Arjantin'in ekonomik krizi, Libya'daki iç çatışmalar ve Mısır'daki altyapı problemleri gibi somut uyuşmazlıklar bu bağlamda incelenmekte; hakem heyetlerinin bu vakalara nasıl yaklaştığı değerlendirilmekte ve özellikle orantılılık, katkı derecesi ve anlaşmalardaki istisnalarla etkileşim konularındaki güncel tartışmalar analiz edilmektedir. Üçüncü bölüm, mücbir sebep savunmasına odaklanmakta ve bu savunmanın uluslararası teamül hukukundaki tanımı ile ILC'nin 23. Maddesi çerçevesindeki gereklerini ortaya koymaktadır. Mücbir sebebin antlaşma temelli iddialarda, sözleşmeye dayalı uyuşmazlıklarda ve karma davalarda nasıl uygulandığı ve hakem heyetlerince nasıl değerlendirildiği açıklanmaktadır. Tez, mücbir sebep savunmasının yatırım tahkimi kararlarında oldukça nadiren kabul edildiğini vurgulamakta ve bu sınırlı başarıyı açıklayan hukuki ve pratik engelleri ortaya koymaktadır. Dördüncü bölüm, ticari tahkimle karşılaştırmalı bir analiz sunmakta; ticari sözleşmelerde mücbir sebep ve aşırı ifa güçlüğü hükümlerinin nasıl yorumlandığını ve uygulandığını incelemektedir. Yatırım tahkimindeki katı yorumlar ile ticari tahkimdeki daha esnek ve çözüm odaklı yaklaşımlar arasındaki farklar ortaya konmakta ve gelecekteki reformlara ışık tutabilecek ortak noktalar ve ayrımlar analiz edilmektedir. Beşinci bölüm, savunmaların farklı türde krizlerdeki uygulamasına dair tematik bir analiz sunmaktadır. COVID-19 pandemisi, ekonomik ve finansal krizler, çevresel ve iklimsel felaketler, savaş ve yaptırımlar ile Küresel Kuzey-Güney eşitsizlikleri gibi başlıklar altında somut örnekler üzerinden hakem heyetlerinin yaklaşımı değerlendirilmektedir. Bu bölüm, gelişen içtihatların sonuçlarını tartışmakta ve farklı bağlamlarda savunmaların nasıl işlediğini göstermektedir. Altıncı ve son analiz bölümü, reform önerileri ve değerlendirmeler sunmakta; yatırım anlaşmalarının daha açık biçimde kaleme alınması, hakem heyetlerinin kararlarında tutarlılık sağlanması, devletlerin düzenleyici alanlarının korunması ve yatırım hukukundaki yapısal eşitsizliklerin giderilmesi gibi meseleleri ele almaktadır. Ayrıca, kriz dönemlerinde daha dengeli, öngörülebilir ve adil bir yatırım koruma sisteminin nasıl inşa edilebileceğine dair öneriler sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
In today's world, with the rise of complex crises such as economic collapses, pandemics, environmental disasters, political instability, and armed conflicts, it has become inevitable for states to intervene in investor rights in order to protect public interests. The question of to what extent such state interventions can be considered lawful under international law necessitates a closer examination of the boundaries of two key defences: necessity and force majeure. This master's thesis comprehensively examines the role of these two core legal defences that states may invoke in exceptional circumstances under international investment law, particularly in the context of investor-state dispute settlement. The study explores to what extent state responses to sudden crises may justifiably interfere with investor rights in a globalized economic system, and how these interferences can be legally framed under international law. The primary aim of the thesis is to assess the legal nature and function of the necessity and force majeure defences, particularly within the scope of international investment law. It identifies the legal sources of these defences, including CIL and general principles, and examines the strict conditions under which they may be invoked. It further addresses how these defences are interpreted by arbitral tribunals, their interaction with treaty exception clauses, and the challenges and ambiguities they pose in practice. The thesis goes beyond doctrinal analysis to explore the real-world implications of these defences for both host states and foreign investors navigating emergencies. The first part of the thesis provides the legal framework, starting with the general principles of international law and the ILC Articles on State Responsibility. It clarifies the distinction between necessity and force majeure and examines the role of emergency or exception clauses in investment treaties. It also addresses how force majeure and hardship are treated in investment contracts and how public and private law dimensions intersect in such contexts. The second part of the thesis offers a comprehensive analysis of the necessity defence in investor-state dispute settlement, focusing on Article 25 of the ILC Articles. It details each legal requirement, including the“only way”test, the definition of“essential interest,”and the non-contribution criterion, and discusses their application in relevant caselaw. Particular emphasis is placed on the Argentina financial crisis cases, Libya conflict cases, and Egypt gas disputes. The thesis critically evaluates the strict application of legal thresholds and debates surrounding proportionality, contribution, and the overlap with treaty-based exceptions. The third part focuses on the force majeure defence, beginning with its legal definition and requirements under CIL, specifically Article 23 of the ILC Articles. It explores how force majeure has been applied in treaty claims, contractual disputes, and mixed cases, as well as how tribunals have treated its invocation. The thesis underscores its rare acceptance in investor-state dispute settlement and outlines the legal and practical challenges limiting its success. The fourth part presents a comparative analysis with commercial arbitration, examining how force majeure and hardship clauses are understood and applied in purely contractual contexts. It contrasts the more flexible and remedial approach in commercial arbitration with the rigid standards in investor-state dispute settlement, identifying key points of divergence and convergence that may inform future reforms. The fifth part provides a thematic analysis of the application of these defences across different types of crises. It discusses public health emergencies like COVID-19, economic and financial collapses, environmental and climate disasters, war, sanctions, and structural inequalities between Global North and South. This section draws on practical examples to assess how tribunals have approached necessity and force majeure in diverse contexts and considers the implications of emerging jurisprudence. The sixth and final analytical part presents reflections and reform proposals, addressing issues such as better treaty drafting, consistency in tribunal reasoning, safeguarding regulatory space for states, and mitigating structural inequities in investment law. It also proposes steps to ensure a more balanced, predictable, and equitable foreign investment protection system in times of crisis. In conclusion, the thesis evaluates the capacity of international investment law to cope with exceptional situations while maintaining a fair balance between state sovereignty and investor protection. Although necessity and force majeure are narrowly defined in law, their inconsistent application and divergent tribunal interpretations limit their effectiveness. As such, the study calls for clearer drafting of treaties, structural investor-state dispute settlement reform, and a more context-sensitive and equitable legal understanding of state conduct in emergencies.
Benzer Tezler
- Le rapport des droits de l'homme au politique: Lefort et Rancière
İnsan haklarının politik-olan bağlantısı: Lefort ve Rancière
EYLEM YOLSAL MURTEZA
Doktora
Fransızca
2022
FelsefeGalatasaray ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİYE KARABÜK KOVANLIKAYA
- Une autre fidélité ; le retour d'Alain Badiou à Platon et sa transformation de Platon face aux problèmes philosophiques contemporains
Bir başka sadakat; Alain Badiou'nun çağdaş felsefe problemleri karşısında Platon'a dönüşü ve onun dönüştürüşü
ÖZHAN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Fransızca
2023
FelsefeGalatasaray ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖMER ORHAN AYGÜN
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAKAN YÜCEFER
- The dilemma of U.S. foreign policy during the Arab Spring: From moralpolitik to realpolitik
Arap Baharı süresince Amerikan dış politikasının ikilemi: 'Moralpolitik'ten 'realpolitik'e
CAN DONDURAN
Doktora
İngilizce
2021
Uluslararası İlişkilerGalatasaray ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. A. FÜSUN TÜRKMEN
- Sınır bölgelerinde girişimcilik ve yerel gelişme: Keşan örneği
Entrepreneurship and local development in border regions: a case study in Keşan
GÜLİZ GÜLİZAR USLU ERGENLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLDEN ERKUT
- Türkiye işgücü piyasasında aşırı eğitimlilik ve çalışma alanı uyumsuzluğu
Over-education and field of study mismatch in the turkish labour market
MERVE ÇELİK GÖNÜLTAŞ
Doktora
Türkçe
2024
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÇAĞLAR ÖZBEK