Awe in built environments: How architectural style and viewing perspective influence visual recognition memory
Yapılı çevrelerde huşu: Mimari stil ve bakış açısının görsel tanıma belleğine etkileri
- Tez No: 967470
- Danışmanlar: PROF. YASEMİN AFACAN, DR. ÖĞR. ÜYESİ BURCU AYŞEN ÜRGEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi
- Enstitü: Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Nörobilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 92
Özet
Son yıllarda, sinirbilim, psikoloji ve mimarlık alanlarını birleştirerek yapılı çevrenin biliş, duygu ve davranış üzerindeki etkilerini araştıran nöromimari alanına yönelik ilgi giderek artmaktadır. Mimariye verilen estetik ve duygusal tepkiler, özellikle huşu deneyimi, dikkat, bellek ve karar verme gibi bilişsel süreçleri etkileyen önemli unsurlar olarak giderek daha fazla kabul görmektedir. Ancak, huşu ile mimarinin bileşenleri ve algısal bakış açısı arasındaki ilişki hâlen yeterince incelenmiş değildir. Bu çalışma, yapılı çevrelerde huşu, mimari stil ve bakış açısının görsel tanıma belleği üzerindeki etkileşimlerini incelemektedir. Araştırmada, 2 (huşu: huşu uyandıran vs. huşu uyandırmayan) × 2 (stil: geleneksel vs. modern) × 2 (açı: göz hizası açı vs. alçak açı) tekrarlı ölçümler tasarımı kullanılmıştır. Otuz altı katılımcı, gerçek hayattan alınmış mimari görselleri içeren bir görsel tanıma belleği deneyine katılım sağlamıştır. Tanıma duyarlılığı (d′) analizleri, geleneksel mimarinin modern mimariye kıyasla; göz hizası bakış açısının ise alçak açıya kıyasla anlamlı derecede daha yüksek duyarlılık sağladığını ortaya koymuştur. Huşu tek başına anlamlı bir ana etki göstermemiş; ancak mimari stil ile etkileşime girerek, modern mimaride ayırt edilebilirliği azaltmış, geleneksel mimaride ise herhangi bir olumsuz etki yaratmamış veya hafif bir artış sağlamıştır. Karar kriteri (c) analizleri, huşu, mimari stil ve bakış açısının karar eşiklerini bağımsız olarak etkilediğini, huşu uyandıran görsellerin daha liberal yanıt eğilimi oluşturduğunu göstermiştir. Bu çalışma, huşunun bellek üzerindeki etkilerinin bağlama bağlı sınırlarını ortaya koyarak, bu etkinin mimari uyaranların algısal ve stilistik özellikleri tarafından modere edildiğini göstermektedir. Duygulanım bilimi, nöromimi ve sinyal belirleme kuramının entegrasyonu, yapılı çevrede estetik ve algısal faktörlerin belleği nasıl ortaklaşa biçimlendirdiğine ilişkin yeni bir analiz çerçevesi sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
In recent years, there has been a growing interest in neuroarchitecture. This emerging field integrates neuroscience, psychology, and architecture to investigate the built environment's impact on cognition, emotion, and behavior. Aesthetic and emotional responses to architecture, especially the experience of awe, are becoming more recognized as significant factors influencing cognitive processes, including attention, memory, and decision-making. However, the association between awe, components of architecture, and perceptual perspective is still insufficiently examined. The present study investigated the interactions among awe, architectural style, and viewing angle on visual recognition memory in built environments, employing a 2 (awe: awe-evoking vs. non-awe-evoking) × 2 (style: traditional vs. modern) × 2 (angle: eye-angle vs. low-angle) within-subjects design. Thirty-six participants participated in a visual recognition memory task involving real-life architectural imagery. Analyses of recognition sensitivity (d′) indicated that traditional architecture revealed higher recognition sensitivity than modern architecture, and eye-angle perspectives yielded better sensitivity than low-angle perspectives. Awe alone did not yield a significant main effect; however, it interacted with architectural style, diminishing discriminability for modern architecture while having no effect or a slight improvement on traditional architecture. Analyses of the response criterion (c) revealed that awe, style, and angle independently modulated decision thresholds, with awe‐evoking images eliciting a more liberal bias. This study contributes to the existing literature by establishing the contextual restrictions of awe's mnemonic effects, indicating that architectural stimuli's perceptual and stylistic characteristics moderate its influence on memory. The combination of affective science, neuroarchitecture, and signal detection theory provides a new framework for analyzing the interplay between aesthetic and perceptual factors in shaping memory within the built environment.
Benzer Tezler
- Kamusal mekanlar ve tasarım ilkeleri
Başlık çevirisi yok
RECAİ VOLKAN SAĞLAR
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TÜRKAN ULUSU URAZ
- 19. yüzyıl mimarlığında Alman mimari etkinliği
German architectural activity in 19th century İstanbul
MERYEM MÜZEYYEN FINDIKGİL DOĞUOĞLU
- Added worker effect in Turkey
Türkiye'de ilave işçi etkisi
BİLGE ERTÜRK
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
EkonomiSabancı ÜniversitesiEkonomi Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ REMZİ KAYGUSUZ
- Bilgisayar destekli tasarımda sonlu eleman analizi için otomatik ağ yapısı oluşturulması
Automatic mesh generation techniques for finite element analysis
DERYA VAROL