Çorum, Çankırı ve Amasya illeri ağızlarının karşılaştırmalı ses bilgisi incelemesi
Comparative phonology study of the dialects of Çorum, Çankırı and Amasya provinces
- Tez No: 967477
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AHMET BAŞKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hitit Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 197
Özet
Ağız araştırmaları, Türk dilinin araştırma alanları içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Bir yöreye ait ağız özelliklerinin derlenmesi ve ses bilgisi açısından incelenmesi şeklinde yapılan çalışmalar, bir yöreye ait dil özelliklerinin ortaya çıkmasında çok önemlidir. Bu çalışmalar sonucunda Türk dilinin kaybolmaya yüz tutmuş özellikleri tekrar dil hafızasına dâhil edilebilmektedir. Ağızların karşılaştırmalı olarak ele alınmasıyla da bölgeler arasındaki dilsel farklılık ve benzerlikler tespit edilebilmektedir. Bu çalışmaların sonucunda Türkiye Türkçesi ağızlarının ses bilgisi, biçim ve söz dizimi özellikleri ortayı koyularak ağız araştırmalarına önemli bir katkı sağlanabilir. Bu çalışmada; Türkiye Türkçesi ağız araştırmalarına katkı sunmak amacıyla Çorum, Çankırı ve Amasya illeri ağızları, karşılaştırmalı olarak ses bilgisel açıdan incelenmiştir. Çalışmamız; ses bilgisi, incelenen ağız bölgeleriyle ilgili ünlü ve ünsüz varlığı ve incelenen ağız bölgelerindeki ses olayları olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır. Tezin giriş kısmında çalışmamızın amacı, kapsamı, yöntemi ve literatür taraması ile ilgili genel bilgilere yer verilmiştir. Ağızlarla ilgili gerekli tanımlar yapıldıktan sonra Türkiye Türkçesi ağız çalışmalarının tarihî seyri incelenmiştir. Türkiye Türkçesi ağızlarının bölgesel sınıflandırması yapıldıktan sonra bu bölgelerin ağız özellikleri hakkında bilgilere yer verilmiştir. Bu bilgilerden sonra da seçilen bölgenin genel özelliklerinden kısaca bahsedilmiştir. Tezin inceleme kısmında ünlüler, ünsüzler ve ses olayları iki ana başlık altında verilmiştir. Bu bölümlerde; Çorum, Çankırı ve Amasya ağızları daha önce yapılan yüksek lisans ve doktora tezleri kaynak alınarak incelenmiştir. Ele alınan ağızlardaki ünlüler ve ünsüzler çeviri yazı işaretleriyle birlikte verilmiştir. Bu ağızlar detaylıca incelenerek ses bilgisi yönünden benzerlik ve farklılıkları ortaya konulmuştur. Ses olayları ile ilgili verilen örnekler standart Türkçedeki karşılıklarıyla yazılmıştır. Bir ağız bölgesi için karakteristik olan özelliklerin üzerinde ayrıca durulmuştur. Anahtar Kavramlar: Türkiye Türkçesi Ağızları, Çorum Ağzı, Çankırı Ağzı, Amasya Ağzı, Karşılaştırmalı Ses Bilgisi. Bilim Kodu: 14701
Özet (Çeviri)
Dialect studies have an important place in the research areas of Turkish language. Studies conducted in the form of compiling and examining the dialect features of a region in terms of phonetics are very important in revealing the language features of a region. As a result of these studies, the features of Turkish language that are on the verge of disappearing can be included in the language memory again. By examining dialects comparatively, linguistic differences and similarities between regions can be determined. As a result of these studies, the phonetics, morphology and syntax features of Turkish dialects in Turkey can be revealed and a significant contribution can be made to dialect studies. In this study; In order to contribute to Turkish dialect studies in Turkiye, the dialects of Çorum, Çankırı and Amasya provinces were examined in terms of phonetics comparatively. The study consists of three main sections: phonetics, vowel and consonant presence related to the examined dialect regions and phonetic events in the examined dialect regions. In the introduction part of the thesis, general information about the purpose, scope, method and literature review of our study is given. After the necessary definitions regarding dialects were made, the historical course of Turkish dialect studies was examined. After the regional classification of Turkish dialects in Turkiye was made, information about the dialect characteristics of these regions was given. After this information, the general characteristics of the selected region were briefly mentioned. In the examination section of the thesis, vowels, consonants and phonetic events were given under two main headings. In these sections; Çorum, Çankırı and Amasya dialects were examined by taking the previously made master's and doctoral theses as sources. The vowels and consonants in the examined dialects were given with transcription signs. These dialects were examined in detail and their similarities and differences in terms of phonetics were revealed. The examples given regarding phonetic events were written with their equivalents in standard Turkish. The characteristics that are characteristic for a dialect region were also emphasized. Key Terms: Turkiye Turkish, Çorum Dialect, Çankırı Dialect, Amasya Dialect, Comparative Phonetics. Science Code: 14701
Benzer Tezler
- Amasya ve çevresinin morfotektonik evrimi
The morphotectonic evolution of Amasya and surroundings
MEHMET KORHAN ERTURAÇ
Doktora
Türkçe
2009
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiYer Sistem Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OKAN TÜYSÜZ
- Karadeniz bölgesinde güvenilir yağışın belirlenmesi
Determination of degendable rainfall in black sea region
AYTEKİN BÜYÜKBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
MeteorolojiAnkara ÜniversitesiTarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TURHAN AKÜZÜM
- Bayat (Çorum)- Amasya arasında yer alan eosen istiflerinin sedimanter jeolojisi
Sedimentary geology of eocene aged seguences between Bayat (Çorum)-Amasya
BERK BESBELLİ
Doktora
Türkçe
2001
Jeoloji MühendisliğiAnkara ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAKİ VAROL
- Dış cephe seramik kaplama malzemeleri için Türkiye'de ayrışma indeksi bölgelerinin belirlenmesi
Weathwring index regions of Turkey for face ceramic materials
DENİZ UZUNOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Seramik MühendisliğiDumlupınar ÜniversitesiSeramik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSKENDER IŞIK
PROF. DR. MEHMET KARACA
- M.Ö. 2. binde Eskiyapar'ın Orta Kuzey Anadolu arkeolojisi'ndeki yeri
The place of Eskiyapar in the archeology of Central-North Anatolian region in the 2nd millennium B.C.
ÖZNUR OTLU