Çok kriterli karar verme yöntemleri ile kurumsal sürdürülebilirliğin ölçümü: Sivil hava taşımacılığı sektöründe karşılaştırmalı bir araştırma
Measuring corporate sustainability by multi-criteria decision-making methods: A comparative research in the civil air transport industry
- Tez No: 967926
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GÜLTEKİN ALTUNTAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sivil Havacılık, Ulaşım, Civil Aviation, Transportation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Ulaştırma ve Lojistik Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 304
Özet
Sürdürülebilirlik, insanlık için kritik bir öneme sahiptir. Çünkü bu kavram, doğal kaynakları bilinçli bir şekilde yönetmeyi, çevreyi korumayı ve toplumlar arasında denge kurmayı amaçlamaktadır. Gezegenin sınırlı kaynaklarına karşı sorumluluk taşıyan insanoğlu, sürdürülebilirlik prensiplerine uyarak doğal ekosistemleri ve biyoçeşitliliği koruyabilir. Sürdürülebilirlik toplumsal adaleti teşvik etmekte, yoksullukla mücadele etmekte ve gelecek nesillerin ihtiyaçlarını gözetmektedir. Aynı zamanda sürdürülebilirlik yaklaşımı, ekonomik büyümeyi desteklerken çevresel etkileri en aza indirmeyi hedeflemektedir. Sağlıklı bir çevre, temiz hava ve su, sürdürülebilir bir gelecek için temel unsurlardır. İnsanlık, sürdürülebilirlik ilkesini benimseyerek, hem şu andaki kuşakların yaşam kalitesini artırabilir hem de gelecek nesillere daha sağlıklı, dengeli ve adil bir dünya bırakabilir. Sürdürülebilirlik, işletmelerin uzun vadeli başarısı için temel bir faktördür. Ayrıca, işletmelerin çeşitli riskleri azaltmalarına ve uzun vadede maliyetlerin azaltılmasına yardımcı olabilir. Günümüzde, müşteriler ve yatırımcılar giderek daha fazla sürdürülebilirlik odaklı mal ve hizmetlere ilgi göstermektedir. Sürdürülebilirlik uygulamaları, işletmelerin müşteri ve yatırımcı taleplerine cevap verebilmesini ve rekabet avantajı sağlayabilir. Sürdürülebilirlik, işletmelerin inovasyon kapasitelerini ve rekabet güçlerini artırabilir. Yenilikçi ve sürdürülebilir ürünler, iş süreçleri geliştirme çabaları, işletmelerin piyasada öne çıkmasına ve yeni fırsatlar yaratmasına olanak tanır. İşletmeler kurumsal sürdürülebilirlik temelinde hareket ederek çeşitli önlemler almalıdırlar. Bu, çevresel, sosyal ve ekonomik boyutları içeren kapsamlı bir yaklaşım gerektirir. İlk olarak, işletmeler faaliyetlerini çevre dostu ve enerji verimli bir şekilde yürütmeli, karbon ayak izlerini azaltmalı ve atıkları en aza indirmelidirler. Ayrıca, doğal kaynakları etkili bir biçimde kullanarak, sürdürülebilir tedarik zincirleri oluşturmalıdırlar. Sosyal sorumluluklarına odaklanarak çalışanların haklarına saygı göstermeli, adil çalışma koşullarını teşvik etmeli ve toplumları güçlendiren projelere katkıda bulunmalıdırlar. Ekonomik yönde ise, uzun vadeli sürdürülebilirlik stratejileri benimsemeli ve finansal performanslarını sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle uyumlu hale getirmelidirler. Bu kapsamlı yaklaşım, işletmelerin yalnızca kârı değil, çevresel ve toplumsal etkileri de göz önünde bulunduran bir iş modeli geliştirmesine olanak tanır. Böylece hem kendi uzun vadeli başarısını hem de küresel sürdürülebilirlik çabalarını desteklemektedir. Bu çalışmada Küresel Raporlama Girişimi'ni (Global Reporting Initiative – GRI) kılavuz alarak sürdürülebilirlik raporlaması yapan ve sivil hava yolu taşımacılığı alanında faaliyet gösteren on işletmenin 2019-2021 dönem aralığındaki kurumsal sürdürülebilirlik performansının çok kriterli karar verme (ÇKKV) yöntemleri kullanılarak ölçülmesi amaçlanmaktadır. Kriterlerin ağırlıklarını belirlemek için Entropi yöntemi tercih edilirken, belirlenen alternatifleri sıralamak için RoV, CoCoSo, MOOSRA, MARCOS ve ARAS yöntemleri kullanılmıştır. Beş yöntemin sıralamaları, nihai tek bir sıralama için COPELAND yöntemiyle birleştirilmiştir. Önerilen melez model çok kriterli karar verme yaklaşımı ile sivil hava yolu taşımacılığı alanında faaliyet gösteren işletmelerin kurumsal sürdürülebilirlik performansları ölçülmüş ve önerilen modelin kurumsal sürdürülebilirlik performans değerlemesinde kullanılabilecek etkin bir model olduğu tespit edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda ortaya konulan sonuçların sivil hava yolu taşımacılığı sektörünün gelişimine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
Sustainability is a concept of critical importance for humanity because this concept aims to consciously manage natural resources, protect the environment and establish a fair balance between societies. People who are responsible for the limited resources of our planet can protect natural ecosystems and biodiversity by adhering to sustainability principles. Sustainability also promotes social justice, fights poverty and cares for the needs of future generations. This sustainable approach aims to minimize environmental impacts while supporting economic growth. A healthy environment, clean air and water are essential elements for a sustainable future. By adopting the principle of sustainability, humanity can both improve the quality of life of current generations and leave a healthier, more balanced, and fairer world to future generations. Sustainability is a key factor for the long-term success of businesses. Additionally, sustainability can help businesses reduce various risks and reduce costs in the long run. Today, customers and investors are increasingly interested in sustainability-focused products and services. Sustainability practices enable businesses to respond to customer and investor demands and can provide a competitive advantage. Sustainability can increase the innovation capacity of businesses and increase their competitiveness. Efforts to develop innovative and sustainable products and business processes allow businesses to stand out in the market and create new opportunities. Businesses should take various measures by acting based on corporate sustainability. This requires a comprehensive approach that includes environmental, social and economic dimensions. First, businesses must conduct their operations in an environmentally friendly and energy efficient manner, reducing their carbon footprint and minimizing waste. They should also create sustainable supply chains by using natural resources effectively. Focusing on their social responsibilities, they should respect the rights of employees, promote fair working conditions and contribute to projects that strengthen societies. On the economic side, they should adopt long-term sustainability strategies and align their financial performance with sustainable development goals. This holistic approach enables companies to adopt a business model that is not only focused on profit but also takes environmental and social impacts into account, thus supporting both their own long-term success and global sustainability efforts. In this study, it is aimed to measure the corporate sustainability performance of 10 businesses operating in the field of civil airline transportation, which makes sustainability reporting by taking the Global Reporting Initiative (GRI) as a guide, in the period of 2019-2021, using multicriteria decision-making (MCDM) methods. Criteria weights have been determined using the Entropy method, while alternatives have been ranked using RoV, CoCoSo, MOOSRA, MARCOS, and ARAS methods. The rankings from these five methods have been combined into a single final ranking using the COPELAND method. The hybrid multi-criteria decision-making framework introduced in this study is applied to evaluate the corporate sustainability performance of businesses operating within the civil aviation indutry. The analysis confirms that the proposed approach serves as a reliable method for assessing sustainability performance in corporate settings. It is anticipated that these findings will contribute to the progress and improvement of the civil air transportation industry.
Benzer Tezler
- Sürdürülebilirlik ve firma düzeyinde sürdürülebilirlik performans ölçümü
Sustainability and measuring sustainability performances at companies
ABDULHAMİT EŞ
- Sürdürülebilir performans ölçümünde çok kriterli karar verme yöntemlerinin kullanılması: BIST Sürdürülebilirlik Endeksi firmaları üzerine bir uygulama
Using multi-criteria decision making methods in sustainable performance measurement: an application on bist sustainability index firms
SELİN BABACAN SARI
- Sürdürülebilirlik ve finansal performansın karşılaştırılması: BIST sürdürülebilirlik endeksi'ndeki işletmeler üzerine bir araştırma
Comparison of sustainability and financial performance: A study on enterprises in BIST sustainability index
SELDA KORGA
Doktora
Türkçe
2023
İşletmeKırıkkale ÜniversitesiMuhasebe ve Finansman Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SUPHİ ASLANOĞLU
- Kurumsal sürdürülebilirlik performansının çok kriterli karar verme yöntemleriyle karşılaştırılması: BIST sürdürülebilirlik imalat şirketleri üzerine bir araştırma
Comparison of corporate sustainability performance with multi-criteria decision making methods: A research on BIST sustainability manufacturing companies
YASİN MURAT FİDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
BankacılıkSüleyman Demirel ÜniversitesiBankacılık ve Finans Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OZAN ÖZDEMİR
- Determining the importance of sustainability indicators of the furniture industry using interval-valued neutrosophic edas method
Aralık değerli nötrosofik edas yöntemi ile mobilya endüstrisinin sürdürülebilirlik göstergelerinin öneminin belirlenmesi
ENİS KÜÇÜK
Doktora
İngilizce
2023
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE CAMGÖZ AKDAĞ