Afet eğitimi ile ilgili yapılan makalelerin incelenmesi; bibliyometrik ve metin madenciliği analizi
Analysis of articles on disaster education: a bibliometric and text mining approach
- Tez No: 968085
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ABDULKADİR ÖZKAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Matematik, Mathematics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Matematik ve Fen Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 191
Özet
Bu tez çalışması, afet eğitimi ve afet okuryazarlığı alanındaki akademik eğilimleri, araştırmacılar arası iş birliği yapılarını ve literatürdeki tematik yönelimleri sistematik biçimde ortaya koymayı amaçlamaktadır. 1 Ocak 1986 ile 31 Mart 2025 tarihleri arasında Scopus ve Web of Science (WoS) veri tabanlarında yayımlanmış 533 akademik yayın, bibliyometrik analiz ve metin madenciliği teknikleri, özellikle Latent Dirichlet Allocation (LDA) yöntemi aracılığıyla incelenmiştir. Araştırmada afet eğitimi literatürünün gelişimsel çizgisi, yayınların yıllara göre dağılımı, disiplinlerarası katkılar, ortak yazarlık ilişkileri, öne çıkan anahtar temalar ve olası araştırma boşlukları değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular, 2000'li yılların başlarına kadar afet eğitimi konusundaki yayınların sınırlı ve çoğunlukla betimsel nitelikte olduğunu, ancak özellikle COVID-19 pandemisinin ardından 2020 yılı itibarıyla yayın sayısında belirgin bir artış yaşandığını göstermektedir. 2023 yılı, en yüksek yayın sayısının görüldüğü dönem olarak öne çıkmaktadır. Afet eğitimi alanının disiplinlerarası niteliği dikkat çekmekte; özellikle eğitim bilimleri, sağlık bilimleri ve sosyal bilimler alanlarının öne çıktığı görülmektedir. Analizler, dijital okuryazarlık, sağlık temelli eğitim uygulamaları, okul merkezli afet eğitimleri ve gönüllülük esaslı yaklaşımların öne çıkan temalar arasında yer aldığını ortaya koymaktadır. Bu bulgular, afet eğitiminin yalnızca bilgi aktarımına dayalı geleneksel yaklaşımlardan ziyade toplumsal eşitlik, kapsayıcılık ve yerel ihtiyaçlara duyarlı yöntemlerle yapılandırılması gerektiğini göstermektedir. Dijital teknolojilerin, özellikle sanal ve artırılmış gerçekliğin afet eğitimine entegrasyonu, toplumun tüm kesimlerinde afet bilincinin artırılmasına katkı sağlayabilecek stratejik bir araç olarak değerlendirilmektedir. Çalışma, disiplinlerarası iş birliklerinin güçlendirilmesi, dijital pedagojik araçların entegrasyonu, kırılgan gruplara yönelik özel eğitim modellerinin geliştirilmesi ve uluslararası araştırma ağlarına daha etkin katılım sağlanması yönünde öneriler sunmaktadır. Bu kapsamda, politika yapıcılar ve eğitim planlayıcıları için afet eğitiminin daha kapsayıcı ve etkili biçimde yapılandırılmasına yönelik stratejik çıkarımlar geliştirilmiştir. Bununla birlikte çalışma, yalnızca WoS ve Scopus veri tabanlarına ve İngilizce yayınlara odaklanması, 31 Mart 2025 sonrasındaki araştırmaları kapsamaması ve kullanılan bibliyometrik ile konu modelleme yöntemlerinin içeriksel derinliği sınırlı yansıtması gibi bazı kısıtlar taşımaktadır. Bu sınırlılıklar, bulguların daha geniş ölçekte genelleştirilmesini zorlaştırsa da çalışma, afet eğitimi literatürüne kapsamlı, veri temelli ve eleştirel bir katkı sunmakta hem Türkiye özelinde hem de küresel ölçekte araştırma eğilimlerine ışık tutmaktadır. Aynı zamanda, gelecekteki bilimsel üretim ve politika geliştirme süreçleri için yol gösterici bir potansiyel taşımaktadır.
Özet (Çeviri)
This dissertation applies bibliometric analysis and text mining methods, particularly Latent Dirichlet Allocation (LDA), to examine the intellectual development of disaster education and literacy research. Drawing on 533 publications indexed in Scopus and Web of Science between January 1, 1986, and March 31, 2025, the study provides a systematic overview of the field's evolution, collaboration networks, and thematic orientations. The findings indicate that research output remained limited and largely descriptive until the early 2000s, before rising sharply after the COVID-19 pandemic, with 2023 marking the peak year. Disaster education demonstrates a strong interdisciplinary nature, with education, health, and social sciences at the forefront. Prominent themes include digital literacy, health-focused educational practices, school-based initiatives, and volunteer-oriented approaches. Overall, the results highlight the need for disaster education to move beyond traditional knowledge-transfer models toward approaches that emphasize equity, inclusivity, and responsiveness to local contexts. The integration of digital tools especially virtual and augmented reality is underscored as an effective means of strengthening disaster awareness across society. Building on these insights, the study recommends greater interdisciplinary collaboration, the use of digital pedagogical tools, the design of specialized programs for vulnerable groups, and deeper participation in international research networks. For policymakers and education planners, these findings provide strategic directions for advancing more inclusive and impactful disaster education initiatives. The study has certain limitations, including its focus on English-language publications indexed in WoS and Scopus, its exclusion of studies published after March 31, 2025, and the limits of bibliometric methods in capturing detailed content insights. Despite these constraints, the dissertation offers a comprehensive, data-driven, and critical perspective on disaster education, shedding light on research patterns in both Turkey and the global context while guiding future scholarship and policy development.
Benzer Tezler
- Afet durumlarında toplanma alanlarının incelenmesi ve Bodrum- Yeniköy örneği
Research of assembly areas and in case of disasters and examination Bodrum-Yenikoy case
BERKE KÖSE
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Mimarlıkİstanbul Okan ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DEMET IRKLI ERYILDIZ
- Sustainable development goals in lower-middle income economy: Relevancy and outlook in Cameroon
Alt gelirli ekonomi'de sürdürülebilir kalkınma hedefleri: Kamerun'da uygunluk ve görünüm
HAMAN ADAMA MOHAMADOU
Doktora
İngilizce
2022
EkonomiAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiSosyal Politika Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULKADİR DEVELİ
- Implementation of data-driven decisions in urban governance and planning
Kent yönetişim ve planlamasında veri odaklı kararların uygulanması
JAFAR NAJAFLI
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZHAN ERTEKİN
- Türkiye'deki kentsel dönüşüm alanlarına yönelik bilişim teknolojilerine dayalı katılımcı tasarım modeli önerisi
An ict-based participatory design model proposal for urban transformation areas in Turkey
AHMET GÜN
Doktora
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YÜKSEL DEMİR
PROF. DR. BURAK PAK
- COVID-19 pandemisi ile ilgili ve sağlık sosyolojisi kapsamında dergipark'ta sosyal bilimler alanında yayınlanan türkçe saha araştırmasına dayalı makalelerin derlenmesi
Review of turkish field research published in the area of social sciences in dergi̇park within the scope of sociology of health and related to COVID-19 pandemic
FATMA PINARBAŞ BAYKAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
SosyolojiAcıbadem Mehmet Ali Aydınlar ÜniversitesiSağlık Sosyolojisi Ana bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CEREN GÜLSER İLİKAN RASİMOĞLU
PROF. DR. İNCİ USER