Görme engelliler için sanat ve tasarım: Kamusal alanda bilgiye erişimi destekleyen seramik tabanlı uygulamalar
Art and design for the visually impaired: Ceramic-based applications supporting access to information in public spaces
- Tez No: 968224
- Danışmanlar: PROF. YEŞİM ZÜMRÜT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Seramik ve Cam Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 169
Özet
Engelli bireylerin toplumsal yaşamda aktif biçimde yer alabilmelerini engelleyen fiziksel çevre kaynaklı sorunlar, bu bireylerin dışlanmış hissetmelerine ve fırsat eşitliğinden mahrum kalmalarına yol açmaktadır. Engelliler için tasarlanan mekanlar, kent mobilyaları ve benzeri uygulamaların işlevsel açıdan yetersiz kalması, kamusal alandaki erişilebilirliğin sağlanmasında önemli bir eksikliktir. Mimari düzenlemelerde engelli bireylerin ihtiyaçlarının göz ardı edilmesi, onların bağımsız yaşama hakkına yeterince saygı gösterilmediğini ortaya koymaktadır. Her ne kadar engelli haklarına dair yasal düzenlemeler ve standartlar bulunsa da uygulama aşamasında çeşitli problemler yaşanmaktadır. Farklı engel gruplarına göre tasarlanmamış yaşam alanları kapsayıcılıktan uzak kalmakta, bu da toplumsal bütünleşmeyi olumsuz yönde etkilemektedir. Bu çalışmanın odak noktasını, görme engelli bireylerin yön bulma ve bilgiye erişim süreçlerini desteklemek amacıyla geliştirilen, endüstriyel yöntemlerle üretilebilir seramik karo tasarımları oluşturmaktadır. Görme engellilerin uzun yıllardır etkin biçimde kullandığı Braille alfabesi, dokunsal algıya dayalı bir okuma ve öğrenme sistemidir. Bu tezde, kamusal alanlarda görme engelli bireylerin ikinci bir kişiye ihtiyaç duymadan hareket edebilmesini sağlamak ve bilgiye erişimlerini kolaylaştırmak amacıyla, seramik malzemenin dokunsal özelliklerinden yararlanarak evrensel tasarım ilkeleri doğrultusunda özgün çözümler geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada ele alınan temel problemler; kamusal alanlarda erişilebilirliğin yeterince sağlanamaması ve görsel bilginin görme engellilere uygun şekilde sunulamamasıdır. Bu kapsamda önerilen yaklaşım, seramik yüzeylere dokunsal bilgi taşıyan rölyeflerin entegre edilmesiyle hem bilgilendirici hem de yönlendirici bir işlev kazandırılmasıdır. Braille alfabesi ve dokunma duyusuna dayalı sembolik öğeler aracılığıyla, görme engelli bireylerin yaşadıkları kentin tarihî ve kültürel değerlerini algılayabilmeleri; belediye, hastane gibi kamu yapılarında ise bağımsız hareket kabiliyeti kazanmaları hedeflenmektedir. Bu doğrultuda geliştirilecek seramik tabanlı tasarım uygulamalarının, kamusal alanda bilgiye erişimi artırması ve erişilebilirliğin fiziksel çevreye entegrasyonunu güçlendirmesi beklenmektedir.
Özet (Çeviri)
Physical environment-related issues that prevent individuals with disabilities from actively participating in social life lead to these individuals feeling excluded and deprived of equal opportunities. The functional inadequacy of spaces, urban furniture, and similar applications designed for individuals with disabilities is a significant shortcoming in ensuring accessibility in public spaces. The disregard of the needs of individuals with disabilities in architectural arrangements reveals that their right to independent living is not sufficiently respected. Although there are legal regulations and standards regarding the rights of individuals with disabilities, various problems are encountered during implementation. Living spaces that are not designed according to different disability groups lack inclusiveness, which negatively affects social integration. This study focuses on ceramic tile designs that can be produced using industrial methods, developed to support the orientation and information access processes of visually impaired individuals. The Braille alphabet, which visually impaired individuals have been using effectively for many years, is a reading and learning system based on tactile perception. This thesis aims to develop original solutions in line with universal design principles, utilizing the tactile properties of ceramic material, to enable visually impaired individuals to move around public spaces without needing a second person and to facilitate their access to information. The main problems addressed in the study are the insufficient accessibility in public spaces and the inability to present visual information in a way that is suitable for the visually impaired. In this context, the proposed approach is to integrate reliefs carrying tactile information into ceramic surfaces, thereby providing both an informative and a guiding function. Through the Braille alphabet and symbolic elements based on the sense of touch, it is aimed that visually impaired individuals will be able to perceive the historical and cultural values of the city they live in and gain the ability to move independently in public buildings such as city halls and hospitals. Ceramic-based design applications developed in this direction are expected to increase access to information in public spaces and strengthen the integration of accessibility into the physical environment.
Benzer Tezler
- Evrensel tasarım ilkeleri doğrultusunda engelsiz üniversite kampüslerinin tasarlanması ve biçimlenmesi üzerine bir araştırma
A research on designing and the formation of accessible university campuses in accordance with universal design principles
GÜRÜNAY ÖKTEN
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2018
MimarlıkHacettepe Üniversitesiİç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. EMİNE NUR OZANÖZGÜ
- On praxis and poiesis duality in digital virtual object representation: A thesis on consumer categories and objectness
Dijital ve sanal nesnelerin temsilinde praxis ve poiesis ikiliği hakkında: Tüketici kategorileri ve nesnelliğe dair bir tez
OGEDAY CELEP
Doktora
İngilizce
2024
İşletmeThe University of ReadingPazarlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MICHAEL MOLESWORTH
- Görme engelliler için müziksel okumaya yönelik Braille tabanlı donanımsal arayüz tasarımı
A Braille based musical reading hardware interface for visually impaired
BURAK AYAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Endüstri Ürünleri TasarımıYıldız Teknik ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ARDA EDEN
- Görme engelliler için ambalaj ve etiket tasarımı ve marketler için bir erişim uygulaması
Packaging and label design for the accesibility implementation plan of blind people to the consumer market
SONİA LOTFİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
İletişim BilimleriBeykent Üniversitesiİletişim ve Tasarım Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. BARIŞ ATİKER