Oryantalizm ve dil: Arap diline yönelik oryantalist çalışmaların tarihsel ve teorik analizi
Orientalism and language: A historical and theoretical analysis of orientalist studies of the Arabic language
- Tez No: 968653
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA ÖNCÜ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Sosyoloji, Linguistics, Eastern Linguistics and Literature, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 117
Özet
Bu çalışma, Oryantalist dilbilimin Arap dilini nasıl bir bilgi nesnesine dönüştürdüğünü ve bu inşa sürecinin epistemolojik ve ideolojik sonuçlarını incelemektedir. Araştırmanın temel amacı, gramer, sözlük ve lehçe haritası gibi“bilimsel”aygıtların, Doğu üzerinde Batı otoritesini kuran ve meşrulaştıran bir iktidar söylemi olarak nasıl işlev gördüğünü, yöntem-odaklı bir analizle yapıbozuma uğratmaktır. Çalışma, Edward Said'in Oryantalizm ve Michel Foucault'nun bilgi-iktidar kavramsallaştırmalarını temel alan kuramsal bir çerçeveye dayanmaktadır. Yöntem olarak, nitel ve metin-temelli bir söylem analizi benimsenmiş; Thomas Erpenius, Silvestre de Sacy, Edward William Lane, Jean Cantineau ve Henri Fleisch gibi paradigmatik Oryantalistlerin birincil eserleri, içerdikleri filolojik, leksikografik ve fonetik yöntemler açısından derinlemesine incelenmiştir. Analizler, Oryantalist dilbilimin, Arapçayı yaşayan bir kültürel pratikten ziyade, Batı akademisinin ve sömürgeci iktidarın ihtiyaçlarına hizmet eden, metinsel, durağan ve yönetilebilir bir“filolojik Arapça”ürettiğini ortaya koymaya çalışmıştır. Karşılaştırmalı filolojinin hiyerarşik varsayımları, dilsel determinizm ve yapısalcı sınıflandırmalar gibi metodolojik araçların, bu inşa sürecinde dili“sabitleyerek”bir tür sembolik şiddet uyguladığı tespit edilmiştir. Bu determinist yaklaşımlara karşı, Noam Chomsky'nin Evrensel Dilbilgisi teorisi, dilin evrensel doğasını vurgulayan güçlü bir karşı-argüman olarak sunulmuştur. Bu tez, Türkiye literatüründe Oryantalizmin dilbilimsel mekanizmasını merkeze alan yöntem-odaklı az sayıdaki çalışmalardan biri olma özelliği taşımaktadır. Genel eleştirilerin ötesine geçerek Oryantalist bilginin“nasıl”işlediğini somut yöntemler üzerinden gösteren tez, dil, bilgi ve iktidar arasındaki kopmaz ilişkiyi gözler önüne sermeyi hedeflemektedir.
Özet (Çeviri)
This thesis examines how Orientalist linguistics constructed the Arabic language as an object of knowledge and the epistemological and ideological consequences of this process. The primary aim of the research is to deconstruct, through a method-focused analysis, how“scientific”apparatuses such as grammars, dictionaries, and dialect maps functioned as a discourse of power that established and legitimized Western authority over the Orient. The study is based on a theoretical framework grounded in Edward Said's Orientalism and Michel Foucault's conceptualizations of knowledge-power. Adopting a qualitative, text-based discourse analysis as its methodology, the thesis deeply investigates the primary works of paradigmatic Orientalists—including Thomas Erpenius, Silvestre de Sacy, Edward William Lane, Jean Cantineau, and Henri Fleisch—in terms of their philological, lexicographical, and phonetic methods. The analyses have tried to reveal that Orientalist linguistics produced not a representation of Arabic as a living cultural practice, but rather a textual, static, and manageable“philological Arabic”that served the needs of Western academia and colonial power. It was determined that methodological tools such as the hierarchical assumptions of comparative philology, linguistic determinism, and structuralist classifications implemented a form of symbolic violence by“fixing”the language. Against these determinist approaches, Noam Chomsky's theory of Universal Grammar is presented as a powerful counter-argument emphasizing the universal nature of language. This thesis is one of the few method-focused studies in Turkish literature that centers on the linguistic mechanism of Orientalism. By trying to move beyond general critiques to demonstrate“how”Orientalist knowledge operated through concrete methods, the thesis reveals the inextricable link between language, knowledge, and power.
Benzer Tezler
- Sudan Arapçası (Dil ve üslup özellikleri)
Sudanese Arabic (Language and stylistic features)
YASİN ÇELEBİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER ACAR
- Arap ve İran entelektüellerinin oksidentalizm bağlamında batıyı ötekileştirmesi
Başlık çevirisi yok
AHMET SERDAR ÖNDER
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
SosyolojiMarmara ÜniversitesiOrtadoğu Sosyolojisi ve Antropolojisi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. ŞEBNEM GÜLFİDAN
- The Issue of identity in the Islamic Intelligentsia and the Aga Khan architectural awards
İslami Entelijensiyada kimlik problemi ve Ağa Han mimarlık ödülleri
ÖZLEM ERDOĞDU ERKARSLAN
- Oryantalistlerin klasik dönem Arap şiirine bakışları
The looks of orientalists on classical period Arab poetry
NACİ ÖZSOY
Doktora
Türkçe
2022
Doğu Dilleri ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiArap Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAMİ BAKIRCI
- Arap yazısı bağlamında Alman müsteşriklerin Resmü'l-Mushaf'a bakışı
German orientalists' outlook to Quran book (Resmü'l-Mushaf) in the context of Arabic letter
SALAHALDAİN ABDUL-HUSEİN FLAIFEL
Yüksek Lisans
Arapça
2015
DilbilimSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CELALETTİN DİVLEKCİ
