Ribevî malların Hanefî ve Şâfiî mezhebine göre karşılaştırılması
Comparison of Ribawi properties according to Hanafi and Shafi'i schools
- Tez No: 968703
- Danışmanlar: PROF. DR. HAKKI AYDIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Hanefî, Şâfiî, Deyn, Bey, Menfaat, İllet, Ribâ, Ḥanafî, Shâfiʿî, Dayn, Bayʿ, Manfaʿah, ʿIllah, Ribâ
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yozgat Bozok Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 94
Özet
Bu çalışma, İslâm hukukunda ribâ yasağını ve ribevî malların tespitinde esas alınan illet anlayışını Hanefî ve Şâfiî mezhepleri çerçevesinde karşılaştırmalı olarak incelemektedir. Ribâ, borç ve alışveriş ilişkileri bağlamında ortaya çıkmakta olup, alışverişlerdeki ribâ türü Hz. Peygamber'in“altı mal hadisi”olarak bilinen rivayeti ile sınırlandırılmıştır. Söz konusu hadis, ribevî malların belirlenmesi ve akitlerde ribâ yasağının uygulanacağı durumların tespiti hususunda mezhepler tarafından farklı şekillerde yorumlanmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde ribâ ile ilişkili“mal”,“deyn”,“menfaat”,“beyʿ”,“illet”ve“karz”gibi kavramlar açıklanmıştır. İkinci bölümde ise altı mal hadisi çerçevesinde Hanefî ve Şâfiî mezheplerinin illet tespitine dair yaklaşımları ve bunların sonuçları ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Hanefîler, ribevî mallarda illet olarak cins birliği ile birlikte ölçü veya tartı birliğini esas alırken; Şâfiîler“gıda”ve“semen”olmak üzere iki temel illete vurgu yapmaktadır. Çalışmanın amacı, Türkiye'de yaygın olarak benimsenen Hanefî ve Şâfiî mezheplerinin ribevî mallara ilişkin yaklaşımlarını karşılaştırmalı olarak ortaya koymak ve aralarındaki farklılıkların fıkhî temellerini incelemektir. Ulaşılan bulgular, ribânın yalnızca Kur'ân'da yer alan borç ilişkileriyle sınırlı olmadığını; alışveriş ve akitler gibi konuların Hz. Peygamber'in hadisleriyle ayrıntılandırıldığını ortaya koymaktadır. Hanefî ve Şâfiî mezhepleri ilgili nasları farklı illet anlayışlarıyla yorumlamakta olup, bu durum ribânın kapsamını doğrudan etkilemektedir. Hanefîler ölçü ve tartıya konu olan her malda ribâ oluşabileceğini ileri sürerken; Şâfiîler yalnızca yenilen veya para yerine geçen mallarda ribânın söz konusu olabileceğini kabul etmektedir. 2025, xi + 84 Sayfa
Özet (Çeviri)
This study examines the prohibition of ribâ in Islamic law and the understanding of ʿillah (effective cause) in determining ribâ-bearing goods (ribawî items) within the framework of the Ḥanafî and Shâfiʿî schools, from a comparative perspective. Ribâ arises in the context of debt and commercial transactions, with the type occurring in sales being limited by the wellknown“six commodities hadith”of the Prophet. This hadith has been interpreted differently by the two schools with regard to the identification of ribawî goods and the circumstances in which the ribâ prohibition applies in contracts. The first chapter explains concepts related to ribâ such as“property (mâl)”,“debt (dayn)”,“benefit (manfaʿah)”,“sale (bayʿ)”,“effective cause (ʿillah)”and“loan (qarḍ)”. The second chapter analyzes in detail the approaches of the Ḥanafî and Shâfiʿî schools to determining the ʿillah of the six commodities hadith and the consequences of these approaches. While the Ḥanafîs identify the ʿillah in ribawî goods as the combination of sameness of genus and sameness in measure or weight, the Shâfiʿîs emphasize two main causes:“edibility”(ghidhaʾ) and“monetary function”(thamaniyyah). The aim of the study is to present, in a comparative manner, the approaches of the widely followed Ḥanafî and Shâfiʿî schools in Turkey to ribawî goods and to examine the juristic foundations of their differences. The findings indicate that ribâ is not confined to the debt relationships mentioned in the Qur'an but is further elaborated in matters such as sale and contractual transactions through the Prophet's hadiths. The two schools interpret the relevant scriptural texts through different understandings of ʿillah, which directly affects the scope of ribâ. The Ḥanafîs maintain that ribâ can occur in all goods subject to measurement or weighing, whereas the Shâfiʿîs hold that ribâ applies only to consumable goods and those serving as a medium of exchange. 2025, xi + 84 Pages
Benzer Tezler
- Ca'feriye'de faiz ve faizin illetine metodolojik yaklaşım
A methodologic approach to interest in Jafaria
FETHİ HARUN YETER
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinErciyes ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DAVUT İLTAŞ
- Fıkıhta ribevî malların illeti ve ribevî malların mübâdelesinde işçilik, ayar ve kalite farkı
The cause of usury (Riba) in usurious (Ribawî) goods and the issue of workmanship, fineness and quality difference in exchange of usurious goods in islamic fiqh
NURULLAH SEVİM
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SÜLEYMAN YILDIZ
- المقاصد الاقتصادية للبيوع المنهي عنها في الفقه الإسلامي
Yasak alışverişlere ait iktisadi gayeler
NASİH MİZWARİ
- Câhiliye, Asr-ı Saâdet ve Sahâbe dönemlerinde Hicaz bölgesinde ribâ meselesi
The issue of ribâ in the Hijāz region during the Jahiliyyah, the Prophetic era, and the period of the companions
MUHAMMED EMRE YIKAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DinMarmara Üniversitesiİslam Ekonomisi ve Finansı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULLAH DURMUŞ
- أثر التصرفات الفعلية في المعاملات المالية
Fiilî davranışların mâlî işlemler üzerindeki etkisi
İBRAHİM ALBAKKAR
