Anadolu'da tekne tipolojisi (MÖ. 3000-MS. 400)
The Ship typology in Anatolia (3000 th. BC.-400 th. AD.)
- Tez No: 98632
- Danışmanlar: PROF. DR. ENGİN ÖZGEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2000
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 429
Özet
ÖZET Anadolu'da tekne tipolojisi konusunda ilk örnekleri, Kızılırmak üzerinde kullanıldığını düşündüğümüz teknelerin küçük modelleri olan ve M.Ö. 2.bin başlarına tarihlendirilen Kültepe örneklerinde görmekteyiz. Koç başlı bu nehir tekneleri, Anadolu'da bilinen ilk tekneleri oluşturmaktadır. Uzun bir tarihsel boşluktan sonra M.Ö. 7.yy'da Birecik'te, karşımıza saz nehir teknelerinin kullananı çıkmaktadır. Nehir ulaşımında kullanılan teknelerin, bu tiplerle sınırlı kaldığı anlaşılmaktadır. Deniz teknelerinin ilk yelkenli ve kürekli örneklerini ise M.Ö. 2.bin son çeyreğine Yanmburgaz Mağarası'nda görmekteyiz. Savaş teknelerinin ilk örneği ise Kilikya Bölgesi'nde M.Ö. 8.yy'da Karatepe'de ortaya çıkmaktadır. Tek sıra kürekli savaş teknesi, Ege ile Fenike teknelerinin özelliklerinin bir arada yer aldığı ilk örneği oluşturmaktadır. Anadolu'nun Akdeniz Bölgesi'nde üretilen Ege geleneğindeki bu savaş teknelerinde, yoğun bir Fenike etkisi olduğu anlaşılmaktadır. Bununla birlikte bu bölgedeki tekneler, Ege geleneğini yansıtmaktadır ve bu gelenek doğuda Kilikya'ya kadar ulaşmıştır. Akdeniz'de, özellikle Fenike ile Yunan geleneğindeki tekneler birarada kullanılırken, bu geleneklerin bir sentezi Phaselis'te karşımıza çıkmaktadır. Genellikle“Atina triremesi”olarak tanımlanan, üç kademeli kürek sırasına sahip savaş teknesi, Ege ve Akdeniz'de bir çok yerde üretilmiştir. Anadolu'da Kios ve Phaselis'te bu tekneler şehirlere özgü bir form kazanmıştır. Böylece bu şehirler“Phaselis triremesi1' ve ”Kios triremesi" olarak tanımladığımız kendi trireme tiplerini oluşturmuştur. Klasik ve Hellenistik Dönem'de Phaselis, Kios, Kyzikos; Roma Döneminde ise Kyzikos, Nicomedia, Smyrna, Ephesos ve Side önemli savaş teknesi üretim merkezleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Roma Döneminde Sinope ve Tarsos büyük açık deniz ticaret teknesi; Prokonnesos, Nikomedia, Lampsakos ve Byzantion Marmara tipi aşırmah yelkenli ticaret teknesi üretiminde başlıca merkezleri oluşturmaktadır.11 Anadolu'da Gabya yelkenli ticaret tekneleri ilk olarak Roma Dönemin'de Karadeniz'de, Paphlagonia Bölgesi'nde ortaya çıkmaktadır. Marmara'ya özgü ticaret teknesi tipi olan aşırmalı yelkenli ticaret tekneleri ise ilk olarak M.Ö. 2.yy Mysia'da ortaya çıkarken, M.S. l-2.yy'larda Trakya ve Bithynia bölgelerinde de üretilmiştir. Anadolu'da, tekne gelişimi nehirlerden çok denizlerde gerçekleşmiş, ilk tasvirler M.Ö. 2 binde ortaya çıkmaya başlamış ve artarak Roma dönemine kadar devam etmiştir. Bu tasvirlerden, ortaya belli bölgelerin karakteristik tekne formları çıkmaktadır. Anadolu insanı, özgün savaş teknesi formunu Bithynia ve Likya'da ortaya koyarken, Marmara'da yalnızca bu denizde kullanılan ve deniz şartlarına uygun tekne ve yelken tipini üretilmiştir.
Özet (Çeviri)
uı ABSTRACT In history, the first Anatolian ship types appear in the kızdırmak region. The clay model of this type of boats seen in the 2nd mUlenium BC. in KOltepe excavation site. These ram head shaped river boats are first known boats in Anatolia. After long historical period, the reed river boats come from Brecik in 7* cent BC. From these findings as a result, the river use boats types are limited with these type boats. First seagoing sailing and rowing ship representations are found at the last quarter of the 2nd millenium BC. to in the Yanmburgaz Cave. Also the first example of the war ship comes from Kilikya region the site of the Karatepe in the 8* cent BC. The one layer rowed war ship is also first example of the ship which carry Aegean and Phoenician ship characters on its hull. The traditional Aegean ship which build in the Mediterranean coasts of Anatolia has a very strong Phoenician influence. But, most of the Mediterranean ships are reflects Aegean tradition and this tradition reached to Kilikya region. The Mediterranean coast of the Anatolia While the Phoenician and Greek types were used at the same time, the synthesis of these two tradition seen in the Phaselis. The Athenian Trireme, three level rowed war ships were build at several different sites in the Aegean and the Mediterranean. Kios and Phaselis has their own type of trireme in Anatolia In the Classical and Hellenistic Period Phaselis, Kios, Kyzikos, and in the Roman Period Kyzikos, Nicomedia, Smyrna, Ephesos and Side were the most important centers of the war ship building-Sinope and Tarsos were big seagoing merchant ships building centers in Roman time. Prokoimesos Nikomedia, Lampsakos and Byzantion were Marmara type of sailing ship centers in 2nd century AD.First top sail was seen in the big merchant ships in Black Sea, Paphlagonia region in Roman period. First Marmara type of for and aft sail merchant ships come from Mysia in 2nd century AD and they were produced in Trakya and Bithynia in la-2nd cent AD. The ship developed in the sea rather than river. The first representations of the ships appear in 2nd cent BC. and the representation number increased continuations to the Roman period. Some of the regions characteristic ship forms can be distinguished from these The Anatolian people, while their characteristic war ships forms comes from Bithynia and Lycia, they build special ship and sail type only to use for Marmara Sea
Benzer Tezler
- Beycesultan Höyük MÖ II. binyıl yontmataş endüstrisi
Beycesultan Höyük 2nd Millennium BC chipped stone industry
FERHAT ERİKAN
- Doğu Anadolu bölgesi tek odalı kaya mezarları: Kökeni, gelişimi ve mimari tipolojisi
Single-roomed rock cut tombs in Eastern Anatolia: The origin, development and architectural typology
SABAHATTİN ERDOĞAN
Doktora
Türkçe
2017
ArkeolojiYüzüncü Yıl ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HANİFİ BİBER
- Roma İmparatorluk Dönemi'nde Bıthynıa'da lahit üretim ve ticareti
Production and trade of sarcophagi in Bithynia in the Roman Imperial Period
ZAFER YÜCEDAĞ
- Sürmecik (Banaz - Uşak) paleolitik açık hava yerleşimi kenar kazıyıcılarının tekno-tipolojisi
Sürmecik (Banaz - Uşak) paleolitik açik hava yerleşimi kenar kaziyicilarinin tekno-tipolojisi
ENGİN KORAY SARIOĞLU
- Anadolu'da Selçuklu dönemi yerleşme sistemi ve kent model (ler)i
Urban network and urban model(s) in Abatolia during the Seljuk period
KORAY ÖZCAN