Sanayileşme sürecinde enerjinin yeri ve önemi
The Role of energy in the industrialization process
- Tez No: 100312
- Danışmanlar: PROF.DR. İBRAHİM TANYERİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2001
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 325
Özet
Ill ÖZET Her şeyden önce bir“iktisadi tarih denemesi”olan bu çalışmanın temel amaca, sanayileşme sürecini“enerji penceresinden”incelemektir. Bu nedenle, genel olarak, klasik iktisat tarihi metinlerinin arka planını süsleyen sade bir“fon malzemesi”olmaktan öteye geçemeyen“enerji”değişkeninin, üretim sistemlerinde yol açtığı dönüşümlerin ön plana çıkarılmasına gayret edilmiştir. Bu çalışma, Sanayi Devrimi öncesinden başlayan, her iki Devrim'e ulaşan“enerji serüvenini”öncelikle günümüze taşımakta; ardından sanayileşme-enerji ilişkisinin geleceğe yansımaları hakkında çeşidi öngörülerde bulunmaktadır. İktisat tarihi, ekonomik sistemlerin sürekli şekilde“yeni”enerji kaynakları arayışına şahit olmuştur. Bu arayış, önce insan (köle) ve hayvan kaslarının temel enerji kaynağı olarak karşımıza çıkmasına yol açmış; ardından su ve rüzgar gücü gibi doğal kaynaklardan yararlanılmış ve nihayet kömür, buhar, petrol, doğal gaz, elektrik ve bunun bir parçası olarak nükleer enerji, üretim sistemlerinin çevirici gücü olmuştur. Toplumsal dönüşüm sürecinde enerji türleri kadar önemli olan diğer etken ise, enerjiyi işe dönüştüren makine sistemlerinin geliştirilmesidir. Aslında, her bir dönemin“hakim”enerji türü ve kritik teknolojilerinden hareket ederek, üretim sistemlerini birbirinden ayırmak mümkün olmaktadır:“Su”ve“rüzgar”güçleri ile su ve yel değirmenleri Feodal Üretim Sistemi 'ni (tarım toplumu), kömür ve buhar gücü ile buhar makinesi İlk Sanayi Devrimi'm ya da fabrika sistemini, petrol ve elektrik ile içten patlamalı ve elektrikli motorlar ikinci Sanayi Devrimi'm ya da Fordist üretim sistemini (sanayi toplumu) ve nihayet elektrik ve bunun en modern üretim biçimi olan nükleer enerji ile bilgisayar, elektrik-elektroniğe dayalı“mikro teknolojiler”ise Üçüncü Sanayi Devrimfm ya da esnek üretim sistemlerini (sanayi-ötesi toplum) niteleyen simgeler olmaktadırlar.IV Sanayi Devrimi'nden sonra iktisadi gelişme ve kalkınma, giderek artan oranda enerji kullanımına bağımlı hale gelmiştir. Hızlı nüfus artışı, tarım ve sanayinin makineleşmesi, ulaşım olanaklanndaki gelişmeler, her seferinde daha büyük oranlarda enerji tüketilmesini zorunlu kılmıştır. Bu süreçte karşılaşılan“işgücü kalığı”ve“yüksek ücretler”, dünya kapitalist sisteminin işgücünü, içerisinde“enerji ”rm çok önemli bir değişken olarak yer aldığı,“sermaye ”ile ikame etmesine neden olmuştur. İlk Sanayi Devrimi'yle başlayan bu süreç, başta ABD ve Almanya olmak üzere uluslararası pazarlarda İngiltere'nin rakipleri haline gelen ülkelerin de birbiri ardına sanayileşme yansına katıldıkları“yeni”bir safhada, iktisat tarihçilerinin deyimiyle, İkinci Sanayi Devrimi esnasında da devam etmiştir. Gerek petrol ve elektriğin gerekse Fordist kitle üretim yönteminin devreye girmesiyle, kapitalist üretim sistemi ve üretim organizasyonunun dönüşüme uğradığı bu dönemde, artan sanayileşmeyle birlikte ekonomilerin genel enerji yoğunluğunda büyük bir sıçrama yaşanmıştır. Özünde kar oranlarının arttırılmasını amaçlayan bu kritik dönüşüm süreci, sonradan dünya genelinde ağır bir iktisadi krizle birleşen petrol şoklarının da alt yapısını oluşturacak bir gelişmeyle,“ekonomik yapının enerjiye aşan bağımlılığı”ile sonuçlanmıştır. Yoğun enerji kullanan imalat dallarına dayalı“klasik”sanayileşme paradigması da o günlerden miras kalmıştır. Çalışmanın ulaştığı sonuçlardan biri, sanayileşen ülkelerin, enerji sorununu çözmüş ya da enerji üretim kapasitesini sanayileşme hızına cevap verecek şekilde düzenli olarak arttirabilmiş ülkeler olduğudur. Çok önemli diğer bir sonuç ise, iktisadi kalkınma/sanayileşme ile enerji kaynak varlığı arasında“doğru yönlü”bir ilişki bulunmadığının saptanmasıdır. Dünya ekonomisinde yeteri kadar ulusal enerji kaynağı bulunmadığı halde sanayileşebilmiş ülkeler olmasına karşın; ihraç edecek kadar enerji kaynağı olduğu halde sanayileşememiş ülkeler de mevcuttur. İlk Sanayi Devrimi'nin“ulusal kömür kaynaklarına dayalı demir-çelik üretimi”gibi klasik dinamikleri, sanayi- ötesi toplumlarda artık işlememektedir. Bugün, düzgün, yeterli ve kaliteli enerji üretmek ve verimli kullanmak ya da bu imkanları sağlayacak teknolojik donanıma sahip olmak ön plandadır. Türkiye, sanayileşme-enerji ilişkisinin değişen çehresi ile ilgili çok önemli dersler içeren bu tip ülke deneyimlerinden mutlaka yararlanmalıdır.
Özet (Çeviri)
SUMMARY The main purpose of this study on economic history is to evaluate the industrialization process in terms of developments in the use of energy. It was aimed Ihat 'energy', which could not go beyond any inconsequential information in most classical texts of history of economics, to be brought on the front page as the main driving force behind the evolution of production systems. This paper follows the adventure of energy starting prior to Ihe industrial revolution, throughout both phases of industrial revolution to finally explain its role in our contemporary times, to allow for some future predictions to reflect the referred closed interdependency between energy and industrialization Economic history has witnessed the desperate search of economic systems for 'new' sources of energy. This search started with the utilization of human (slaves) and animal muscle powers, to be followed with the employment of natural resources like water, wind power, to finally reach the point where coal, steam, oil, natural gas, electricity, and nuclear energy as a part of power generation, took tiıeir places as the main driving forces of production systems. The evolution of machinery systems that transformed energy to work were as significant for the transformation of societies as were the developments in the use of energy sources themselves. In fact, it is possible to differentiate several phases of economic development in historical perspective through simply looking at the main sources of energy used and at critical technologies employed: water and wind used for water and wind mills represent the Feudal Production System (agrarian society); coal and steam power used in steam engines represent the First Industrial Revolution or the first factory systems; oil and electric powers used for internal combustion engines and electric motors represent the Second Industrial Revolution or the Ford style production system (industrial society); and finally with the introduction of nuclear energy as an extreme technologic revolution of production of electricity and Ihe development of computers, micro-technologies based on electronics as ihe milestones for the Third Industrial Revolution with flexible production systems which we currently go through in mis so called post-industrial society.VI After the Industrial Revolution, economic development and progress became more and more dependent on Hie energy use. Rapid population growth, mechanized agriculture and industry and improvements in transportation alternatives all led to the use of energy with an accelerating rate. 'Scarcity of labour' and 'high wages' of that period have made me world capitalist system to substitute ihe 'labour' with 'capital' in which 1he energy stands as a significant variable. This process which began with the First Industrial Revolution, continued in a 'new' phase, the Second Industrial Revolution as called by the historians of economics, where new countries, USA and Germany taking the lead, added to the industrialization race as new rivals of Ihe UK in international markets. In such a period where capitalist production system and organization have undergone a transformation with the integration of both oil and electricity power and Ford style mass production method, a significant bounce is lived in the overall energy intensity of the economies. This critical transition process, where profit maximization was very much focused, resulted with the 'extremely energy dependent economic structure', which would 1hen form the grounds for Ihe oil shocks together wi1h severe economic crises. The classical industrialization paradigm which depends on the production ways using intensive energy, is inherited from those days. One of the most important findings of mis study is that industrialized countries are basically those, which have solved their energy problems, or those who had succeeded in improving their energy production capacities with Ihe same pace of ihe overall industrial developments. Another important finding was that there was no positive correlation between the economic development and welfare of a country and possession of natural energy resources. There are enough examples of countries without tangible natural energy resources that rank high in terms of their level of industrialization and development, whereas there are others mat are lagging back in terms of industrialization though they own rich energy sources. The extreme reliance on national coal reserves for iron and steel production, which underlined the First Industrial Revolution, is no more valid in our contemporary post industrial era Today, the determining factor is more and more the effective production of sufficient energy with special qualities or the possession of required technologies towards that end. Of course Turkey necessarily has to see indispensable benefits of benchmarking successful implemented of this impressing relationships between energy and industrialization and develop its strategies and plans accordingly. 14. YOKSEKÖ?RCTÜ ıtm mnt
Benzer Tezler
- Türkiye'de mevcut yapıların enerji etkinliğini iyileştirmeye yönelik bir çalışma
The study about developing the energy efficiency of existing building in Turkey
MELTEM IŞIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
MimarlıkGebze Yüksek Teknoloji EnstitüsüMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TÜLAY ESİN
- Türkiye'de kurulması planlanan nükleer santraller için kuruluş yeri seçimi
Nuclear reactor site selection problem for Turkey
ASLI ÖZMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
İşletmeAbant İzzet Baysal Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. İSMAİL EROL
- Elazığ'da Cumhuriyet Dönemi imar hareketlerinin değerlendirilmesi
Evaluation of Republic Period developments in Elazig
NURİYE BETEDİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mimarlıkİstanbul Arel ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÜLGER BULUT KARACA
- OECD ülkelerinde yeşil büyüme ve karbon verimliliği analizi
Green growth and carbon efficiency analysis in OECD countries
OSMAN TABAK
- Dört zamanlı bir dizel jeneratörün matematik modellemesi
Mathematical modelling of four stroke diesel generator
DİDEM GÜLŞEN KAYIŞOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Gemi MühendisliğiYıldız Teknik ÜniversitesiGemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYKUT SAFA