Kentsel mekanda estetik değerler

Aesthetic qualities in urban areas

PDF İndir

Tez No: 100586
Yazar: YELDA SUSMUŞ
Danışmanlar: DOÇ. DR. NİLGÜN ERGUN
Tez Türü: Yüksek Lisans
Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
Yıl: 1999
Dil: Türkçe
Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
Ana Bilim Dalı: Şehir Planlama Ana Bilim Dalı
Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
Sayfa Sayısı: 197

Özet

Yaşamda gerçekleştirdiğimiz her türlü teknolojik iletişimin yanında kentsel mekanlar toplumsal iletişim için kullandığımız araçlardır. Bu mekanlar içinde yaşadığımız kent ve kentlilerin kimlikleri hakkında ipuçları verirler. Her hangi bir alanda dünyanın en güzel mekanı yaratılabilir ancak ancak yaratıcı düşüncenin gerçekliği için insana ihtiyaç vardır. Mekanı yaşatacak olan insandır. Kentsel mekan insan hayatını çevreleyen düzendir. Sosyal bir varlık olan insana konfor sağlamak için ve insan için vardır. Sadece temel gereksinmeleri sağlayan basit bir yapı değildir, birbiriyle ilişkili olan tüm kentsel olayların gerçekleştiği bir sistemdir. Toplumsal yaşam birtakım toplumsal ve bireysel gereksinmeler yaratır. Bu ihtiyaçlara cevap verebilmek üzere kentsel mekan sürekli yeniden tasarlanmıştır. Tarih içinde mekan tasarımının fiziksel boyutu sürekli kültürel yaşamın izlerini taşımıştır. Sanat, kültürün somutlaşmış sembolik formudur ve kültür mimari mekana insanın biçimlendirme düşünceleriyle yansır. İnsanın şekillendirme düşüncesi ise doğasında bulunan güzeli elde etme dürtüsünün kontrolü altındadır. Bu şekilde sanat, kültür etkisinde anlamsal, biçimsel ve plastik nitelikleriyle tasarım kurallarının kontrolü altında kent yaşamına katılır. Bu çalışmada insanda estetik ve güzellik kavramının oluşumu ve algılama üzerinde durularak, sanatsal bir yaklaşımla belirli tasarım kuralları çerçevesinde oluşturulmuş, estetik kaliteye sahip dış mekanlar örneklerle incelenmiş, elde edilen ölçütlerin alan çalışmasıyla uygulaması yapılarak estetik nitelendirme sonuçları elde edilmiştir. Genel bir anlatıma yer verilen giriş bölümünden sonra ikinci bölümde insan doğasında var olan estetik ve güzellik olgularının tanımlarına yer verilmiş, algılamanın nasıl gerçekleştiği dış mekan ve insan etkileşimi kapsamında değerlendirilmiş, estetik kavramı kentsel mekanda aranmıştır. İnsanın güzelliğin ölçütü sayma düşüncesi Antik Yunan'da doğar, sanat bu dönemde ölçü ve oranlarını insandan alır. Estetiğe ilişkin değerlendirmeler toplumdan topluma ve aynı toplum içinde kişiden kişiye farklılık gösterse de her kültür için ortak bir değerlendirme düşüncesinin varlığından söz edilebilir. Büyük bir grup için güzel olarak nitelendirilebilen bir mekan bütünün görsel kalitesini sağlayacak bir takım plastik, biçimsel ve anlamsal kuralları yerine getirmiştir. Fiziksel çevrede estetik görülen yüzeyin oranlan ve biçimsel kalitesiyle oluşur. xııÜçüncü bölümde mekan kavramı ve kentsel mekanın nitelikleri üzerinde durularak, kentsel mekan oluşumunun tarihi süreç içinde değişen düzenleme ilkeleri doğrultusunda Yunan Agorasından Modern zamanlara kadar farklı dönemlerdeki özelliklerine yer verilmiştir. Kentsel mekan farklı dönemlerde farklı toplumların kültürel, sosyal ve ekonomik yaşamları için önemli olmuştur. Her toplum kendi yönetimsel ve kültürel özelliklerine dayanarak tasarım ilkelerini oluşturmuştur. Yunan döneminde Agora kendine ulaşan aksların merkezi noktalarında oluşturuldu. Yunan mimarisinin klasik formları ideal bir biçimde uyumu simgeler. Roma dönemi, kentsel mekanda modular ölçülerle politik gücü vurgulayarak ihtişam yaratır. Ortaçağ kentlerinde mekanlar serbest formlarda oluşur, insan ölçeğiyle ait olma duygusu yaratılır, kuleler gibi işaret edici öğeler mekanı zenginleştirir. Rönesans meydanları anıtsal ölçek ve formlardadır, insanın dünyadaki tamalayıcı rolü anlaşılmıştır. Barok meydanlarda dini ve sivil hayat izlerini görmek mümkündür. Günümüzde modern zamanlar ise kentsel gelişme, artan insan, bina ve taşıt yoğunluğu karşısında kentsel açık alanların önemini artırma çabasındadırlar. Dördüncü bölüm tüm sanat oluşumları için düzenleyici tasarım ölçütleri olarak kabul edilen biçim, renk, oran, ölçek, doku, kontrast, ritim ve şekil zemin ilişkisi, simetri, görüş açısı gibi başlıklarla mekanın form özellikleri tasarımla ilgili her alandan örneklerle incelemektedir. Biçim bir organizasyon, kabuldür. Kütle boşluk ve yüzey gibi 3 elemandan oluşur. Algılamada en etkin özellik olarak ön plana çıkar. Ölçek oranla birlikte güzelliği yaratır, geometrik teorilere dayanarak estetik kaliteyi ve tasarım bütününün uyumunu kontrol eder. Renk yapısal özellikleri nedeniyle insanda duygusal ve psikolojik etkiler uyandırır. Doku maddenin görülen ve hissedilen özelliğidir. Ritim bir grup etkisidir, aralıklar ve yönlerden doğar. Kontrast karmaşa ve sakinliğin uyumlu ve doğru dengesidir. Şekil zemin ilişkisi bir objenin zemin üzerindeki kontrastıyla oluşur. Tasarımda şekil gözlemciyi ilgilendiren bölüm, zemin arka planda kalan, önemsiz fon alanıdır. Simetri elemanların anlaşması, tasarımın farklı bölümlerindeki ilişkinin sağlanmasıdır. Ölçeklerin dengesiyle adalet sağlanır. Görüş açısı bir tasarımın insanın görüş kapasitesi içinde kalmasını sağlar, bu şekilde 45° içinde düşeyde 65° içinde yatayda görülmesi veya saklanması istenen şeylerin kontol edilebilmesini sağlar. Beşinci bölümde mekan algılamasında etkili olan mekanın fiziksel form özellikleri yanında görsel etkinliğe sahip su, heykel, bitkiler ve döşeme elemanlarından oluşan tasarım öğelerinin psikolojik ve görsel potansiyelleri kapsamında kentsel mekana kazandırdıkları estetik değerler düzenleyici etkileriyle örneklendirilmiştir. Tasarım öğeleri mekana kimlik kazandırır, görsel açıdan zenginleştirir. Su, heykel, bitki ve döşeme elemanları plastik değere sahiptir, çevrenin kültürel, fiziksel karakterini ön plana çıkararak mekanı domine eder, yaşanılır kılar ve kalitesini artırır. Su, hava, ateş, toprakla birlikte yeryüzündeki temel 4 unsurdan biridir. Hayatın kaynağı, sürekliliği, saflık ve temizlik sembolü, ruhsal gençlik kaynağıdır. Suyun etkileyici dünyası tarih boyunca her kültürü etkilemiş, her toplum kendi çizgisinde su ve mimariyi buluşturmuştur. Çeşmeler mimari formlarda, doğal anlamı ve özellikleriyle psikolojik görüntüler yaratır. xıuHeykel insan düşüncesinin 3 boyutlu formudur. Şekiller, çevrenin ve de yaratıcısının karakterine göre oluşur. Heykel formlarla insan zamanının en yüksek kültürel değerlerini yansıtır. İyi bir heykel konu, form ve teknoloji-malzeme uyumundan oluşur. Yaya mekanlarında insanlar sürekli bakacak şeyler peşindedir. Sanat bu yaratıcı, esprili, yararlı ve simgesel objelerle kent hayatına katılır. Bitkiler insanda güzellik duygusunu harekete geçirir. Beton, kalabalık ve sert bir ortamda yaşayan insan, kentin tüm yapaylığının yanında doğallığın peşindedir. Bitkiler yaşayan tasarım elemanlarıdır, bu özellikleriyle diğer tasarım öğelerinden ayrılırlar. Yaşam döngüsünün kendisidirler ve çevremizi bitkilerle dekore etme anlayışımız doğal vahşi yaşam ile organize kent yaşamının birbirine karışmış sembolik anlamlarıdır. Bitkilerin mimari ve plastik özellikleri biçim, renk, doku, hacim, ölçek ve dinamiklik yoluyla insanlarda etkiler yaratır. Döşemeler görsel ve yapısal özelliklerini değiştirerek mekansal ve anlamlı tanımlamalar yapan, yönlendirmeyi sağlayan sert peyzaj elemanlarıdır. Akslar, merkezi ve odak noktalar renk ve dokudaki değişimler kullanıcıya tasarım mesajlarını iletir. Tasarım bütününe bir düzen kazandırır, arka planda bulunan ve birleştirici düşüncelere ihtiyaç duyan elemanları birbirleriyle ilişkilendirir. Yaya ve taşıt trafiğinin ayrımın kentsel mekanlarda daha nitelikli tasarımlara olanak tanır. Altıncı bölümde görsel açıdan değerlendirme ölçütleri saptanarak, kişilerin algılama genellemelerini oluşturmak amacıyla İstanbul Bakırköy meydanında kullanıcıların meydanın form özellikleri ve su, heykel, bitkiler ve döşeme elemanları gibi tasarım öğeleri hakkındaki değer yargıları anket uygulamasıyla elde edilmiş, uygulama çalışmasının sonuçları grafik ve istatistik yöntemlerle düzenlenmiştir. Son bölüm değerlendirme ve sonuç bölümüdür.

Özet (Çeviri)

Beneath all technological communication possibilities of our lives, urban open spaces are the areas used for public communication. They reflect the city we live in and the identity of the residents living. Any design can be created or the most wonderful place in the world can be built but it requires people to make them real. People are to make the place exist and live Urban space is the order that surrounds people. It is for the people and to provide comfort for them. It is not a structure only providing the basic needs for man, it is a whole of urban cases related to each other which people appreciate. Society life creates individual and communal necessities. To serve these necessities environment is always redesigned. The design process of the physical environment through out the history, has always been connected to the cultural life. Culture is the concrete symbolic form of art and it takes place in the architectural environment by the formatting thoughts of man which is controlled by his sense of seeking for beauty in every case of his life. The concept of this study is to form the aesthetic evaluation criteria of an urban space in terms of man's beauty instinct and perception, the form characteristics, furnishing qualities and the visual features of the space. In the first section the content of the study is explained generally. General briefs about forming urban open spaces throughout the history are given. The need for aesthetic qualities in an urban space is explained and the purpose of the study is mentioned. The second section is about the natural beauty and aesthetic instincts and the perception mechanism of man. Beauty is in the every case of life itself whether man made or natural. It is the concrete form of the thoughts depending on man's proportions and his understanding of reality. Man is the unit of beauty this is the thought of the ancient Greek, which the Greek Art takes its scale and proportions from. Aesthetic values refer from society to society and from person to person but some common evaluation degrees make the people have a common sense of taste. A beautiful space for a large group, has succeed some general plastic, formal and meaningful relations which form the visual quality of the whole. Aesthetics is formed by the qualities and the proportions of the environmental vision. In the third section the definitions of space and urban space are given and some properties are thought. The developing and the formation thoughts of the urban xvspace in history are reported. Urban space has always been important for the cultural, social and economic life of societies of different periods. Every period creates its own design process according to its cultural and administrative properties. Agora was usually centrally located with principle streets leading to it. Classical forms of the Greek architecture represents a sense of harmony as an ideal. Romans represent the political power in the space with modular scale which form the sense of magnificence. Medieval cities form free forms of space where the sense of belonging is created with the human scale, landmarks like towers value the environment. Renaissance piazzas have a monumental scale and form, attention of man's participation as an integral part of the natural world is increased. Spaces of Baroque period are created for the display of religious and civic structures. Modern times are trying to increase the importance of the urban open areas due to the expansion of the urban growth, affluence, large number of cars and high residential population. The fourth section is about the form characteristics of the urban space. Beneath this subject the subtitles as form, scale and proportion, colour, pattern, rhythm, contrast, figure and ground, mass and space, symmetry and vision direction are defined by different examples of any art values since these features form the rules for any visual art. Form is the perception of an organisation. It is formed by the three elements which are mass, space and surface. Form is the basic shape of perception. Every visual value leads to be realised with its form at first. Scale creates beauty, they together with the proportion, effect the aesthetic value with geometrical theories providing harmony for the design. Colour causes sensational and physicological effects on people according to its structural features. Pattern is the property of material, realised visually and caressingly. Rhythm is the affect of a group of elements. It is the product of intervals and directions. Contrast is the true balance between complexity and placidity. Figure and ground relation is formed by the contrast of an object and the ground. Figure is the one that interests the observer, ground is not the important part, it plays a role for a background. Symmetry is the agreement of the elements and a relation between the different parts. The balance of the scales is the justice. An individual mass is interrelated with the other objects around and the space is formed with the relations between these elements. Space is realised by entering the effective area of the figure. The direction of vision allows the design to stay in the vision angle of the eye Vertically 45 °, horizontally 65 ° angles of vision controls the design to make some parts seen from a direction or to hide the others. In the fifth section the decoration elements of urban open space are expressed. Urban decoration is a creation and an animation process. It is the common effect caused by the visual, visual and functional, urban structural elements. The space makes its identity with its quality of visual richness. The elements of water, sculpture, planting and paving have plastic values and dominate the urban space by pointing out the cultural and physical character of the environment. They are used so as to make the space livable and to increase the quality of life. xviWater is one of the four basic elements of the earth which the others are air, fire and soil. It is the source, symbol and the continuity of the life, symbol of pureness, spiritual youngness and cleanliness. The attractive world of water inspired every culture to form its own style to use it in architecture. The fountains are the physicological visions with their natural qualities and meanings in architectural forms. Sculpture is the three dimensioned form of the human thought. Its' shape is formed by the environment and the creator's character. By sculptural forms, man reflects the highest cultural values of the time. A good sculpture has a subject, form and a technological-material harmony. In pedestrian spaces people require art to look at. The sculptures are to be imaginative, humorous, useful and representational. Plants activate the feelings of beauty and the senses. People need something natural while living in a hard, concrete and crowded city. Plants are living and growing design elements. These properties separate them from other hard design features. They are the system of the life. Our way to decorate the surroundings with plants, is the symbolic meaning of the natural wild life and the organised human life. The architectural and plastic qualities of plants effect the people by their form, colour, pattern, volume, scale and dynamism. Pavings are the hard landscape elements making spatial and meaningful definitions, forming directions by changing their visual properties. Axes, central and focal points are expressed by changes in colour, texture and pattern and the message is conducted to the user. The seperation of the vehicular and pedestrian traffic provides specific designs. They give order to design forming a whole, building up a relation between the background parts of the design needing a combination idea. The sixth section is the application part of the study. A face to face questionnaire has been applied to the users of Bakırköy Square, to compare the design idea and the users' thoughts. Responses form the features that a square needs to have an aesthetic meaning. The square is wanted to be evaluated in case of its' formal and perceptional characters and its' decoration elements of water, sculpture, plants and pavings. The results of the study are shown by column graphics and SPSS data statistics is used to make crosstabs. In the last section, the conclusion is made

Benzer Tezler

Tez No
152322
Kentsel mekanda yer alan parkların aydınlatma kriterlerinin incelenmesi: Kadıköy Selamiçeşme Özgürlük Parkı örneği
Research of the lighting criteria for parks in urban space: Kadıköy Selamiçeşme Freedom sample project
TUBA GÖL
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Mimarlık İstanbul Teknik Üniversitesi
Mimarlık Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. ALPİN KÖKNEL YENER
Tez No
621627
Bitişik nizamlı yapı alanlarındaki cephe dönüşümlerinin kent estetiğine etkisi, Ortaköy Dereboyu caddesi örneği
The effect of facade transformations in attached building spaces on urban aesthetics, the example of Ortakoy Dereboyu street
MUSTAFA AY
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Mimarlık Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
Mimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞEGÜL KURUÇ
Tez No
389384
Kentsel yaşamda aydınlatmanın önemi ve aydınlatma problemlerinin tespiti: İTÜ Ayazağa yerleşkesi örneği
The significance of lighting in urban life and the analysis of urban lighting problems: A case study of İTÜ Ayazaga campus
ŞEYMA ALPASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Mimarlık İstanbul Teknik Üniversitesi
Kentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YASİN ÇAĞATAY SEÇKİN
Tez No
708893
Kentsel açık mekân olarak caddelerin kalite kriterleri bağlamında değerlendirilmesi ve kavramsal bir model önerisi: Van Cumhuriyet Caddesi örneği
The evaluation of main streets as urban open space in context of quality criteria and a conceptual model proposal: The case of Van Cumhuriyet Main Street
ASUDE BOLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mimarlık İstanbul Teknik Üniversitesi
Kentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL EREN KÜRKÇÜOĞLU
Tez No
384883
Büyükada Kalvokoresis köşkü restorasyon projesi
Restoration project for the summer residence of the Kalvokoresis family in Buyukada
YEŞİL ÖZERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Mimarlık İstanbul Teknik Üniversitesi
Mimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE ZEYNEP AHUNBAY

Geri Dön