Analysis of the correlations beywen thematic roles and grammatical relations in Turkish sentences
Türkçe cümlelerde konu rolleri ile sözdizim öğeleri arasındaki bağıntıların incelenmesi
- Tez No: 113563
- Danışmanlar: PROF.DR. GÜRAY KÖNİG
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 233
Özet
11 ÖZET Bu tez çalışmasından amaçlanan, Türkçe tümcelerde bulunan konusal ve sözdizimsel yapıları, Üretimci Dilbilgisi kuramı çerçevesinde anlamsal ve sözdizimsel yaklaşımlarla ilgili gelişmeleri gözönünde bulundurarak, çözümlemek; her iki alan arasında bulunan ilişkilerde geçerli olan ilkeleri bulmak ve bu bulguların Türkçe Dilbilgisine nasıl katkıda bulunabileceğini gözlemlemektir. Tez üç bölüm ve bir ekten oluşmaktadır. Birinci bölüm, Chafe'in üretimci anlambilimi çerçevesinde dil çalışmalarına yaklaşım modelini detaylı bir biçimde tanıtır. Bu model, mantıksal yapısına, durum listelerine, durum taktiklerine, türetme sistemlerine ve gizli durum rollerini kullanmasına göre sunulmuştur. Chafe'ın, tümcedeki üye yapısını belirlemede eylemin merkezci konumu, çeşitli eylem türlerini birleştiren türetim sistemleri, belirli bir dile ait eylem durum kalıplarını, bir dizi durumdan oluşturma gibi düşünceleri, bu tez çalışmasına önemli bir kaynak oluşturmuştur. Fiilmore'un 'Stative Location', 'Source' ve 'Goal' gibi durum rolleri, bu çalışmada 'Location' (Yer) durumunun değişkenleri olarak benimsenmiştir. Tez boyunca kullanılacak olan dilbilgisi terimleri de yine bu bölümde tanımlanmıştır. İkinci bölümde, herhangi bir dilbilgisel dönüşüm geçirmeyen basit Türkçe eylemler detaylı olarak incelenmekte ve birbirinden farklı onaltı eylem grubuna ayrılmaktadır. Ayrıca herbir gruba düşen eylemler, beraber kullanıldıkları ad öbeklerinin konu rolleri ve dilbilgisi işlevleri bakımından da incelenmektedir. Ardından herbir eylem grubuyla kullanılan konu rolleri ve dilbilgisi işlevlerinin arasındaki bağıntılar saptanmaktadır. Bu bağıntıların bize,Ill eylem türetimleri ve çatı değişimleri esnasında ad öbeklerinin davranışlarını anlama konusunda önemli katkılar sağlayacağı değerlendirilmektedir. Üçüncü bölümde, Türkçe eylem grupları, ad öbeklerinin çatı dönüşümleri esnasında gösterdikleri davranışlar ve biçimbilimsel, anlamsal ve sözdizimsel görünüşleri bakımından araştırılmaktadır. Çatı dönüşümlerinin, konu rolleri ve sözdizimsel işlevlerin belirlenmesine etkisi ele alınmaktadır. Ayrıca, Türkçe eylemlerin nesne yapılarındaki değişimler, çatı yapılarında verimlilik ve kısıtlamalar ve çatı türleri arasında ayırım yapma ile ilgili belli bazı genellemeler yapılmaktadır. Bu bölümde yine konu rollerinin sözdizimsel işlevlere dağılımının belli bir hiyerarşik düzen içerisinde gerçekleştiği tartışılmaktadır. Yine çatı yapılarına ek gelme sürecinde belirsizliklerin ortaya çıktığı ve bu belirsizliklerin, bu çalışmada geliştirilen“konu rolleri ile sözdizimsel işlevlere bağıntısal yaklaşım”sayesinde ortaya çıkan ölçütlerle giderilebileceği ileri sürülmektedir. EK'te Türkçe'de bulunan tüm kök eylemlerin, tüm çatılarına göre türetilmiş biçimleri, konusal eylem grubu bilgisi ile birlikte sıralanmıştır. Sonuç olarak, bu çalışmada ortaya çıkan çeşitli anlamsal ve sözdizimsel araçlarla, edilgen ile sözde edilgen ve kjşisiz (impersonal); edilgen ile dönüşlü; ve işteş ile işbirliği (cooperative) çatıları arasında net bir ayırım yapmak mümkün görünmektedir.
Özet (Çeviri)
IV ABSTRACT Considering the developments concerning semantic and syntactic approaches within the framework of Generative Grammar we have intended, in this study, to analyze the verb-argument structures in Turkish in terms of thematic roles and grammatical relations, and to find out the principles underlying the correlations between the two domains, and then to observe how the findings can shed light on certain aspects of Turkish Grammar more satisfactorily. The first chapter provides theoretical bases of semantic analyses made in the study. It introduces in detail, Chafe's approach to the study of language in generative semantics, and his Case grammar model. The model is briefly presented with regard to their logical structures, list of cases, case tactics, derivational systems, and use of covert case roles. The central position of verb in determining the argument structure, the derivational system linking together various verb types, the organization of a set of cases into case frames for verbs of a particular language are Chafe's ideas that contributed considerably to the realization of this study. Fillmore's case roles, Stative Location, Source and Goal have been adopted as variations of Location in complementary distribution. The grammatical terms to be used throughout the thesis are also defined in this chapter. In the second chapter, simple Turkish verbs that have not undergone any grammatical transformation are analyzed in detail and are classified into distinct sixteen verb categories. A number of verbs belonging to each category are analyzed in terms of the thematic roles and grammatical relations undertaken bythe noun phrases required by these verbs. Then possible correlations between thematic roles and grammatical relations cooccuring with each verb category are determined. These correlations are considered to provide us with a substantial comprehension of the -behaviors of arguments during voice alterations and verb derivations. In the third chapter, Turkish verb categories are investigated in terms of morphological, semantic and syntactic aspects and behaviors of arguments, as they go t hrough v oice a Iterations. The i mpact o f v oice t ransformations o n t he encoding of thematic roles and grammatical relations are studied and certain generalizations concerning the changes in valency and argument structure of Turkish verbs; productivity of and constraints on voice constructions; making distinction between voice types are worked out. It is also argued that the distribution of thematic roles to grammatical relations works within a certain hierarchical order. It is also claimed that the suffixation process of voice constructions often end up with ambiguities which can be clarified by the parameters and measures rendered by“the correlational approach to thematic roles and syntactic relations”elaborated in this study. Consequently, by means of various semantic and syntactic devices provided here, it seems possible to make a clear distinction between p assive a nd pseudo-passives o r impersonal constructions; passive and reflexive voices; reciprocal and cooperative structures. The index is a list of all Turkish base verbs (excluding almost all the verbs derived from noun roots) classified in terms of voice, that is in terms of causative, passive, impersonal, reflexive, reciprocal and cooperative structures. The thematic roles category or the case frame of each verb is also provided in the index.
Benzer Tezler
- Iski avrupa yakası 2. kısım Yenikapı atıksu tünelinde kullanılan EPM-TBM'in S6 - S7 kuyuları arasındaki performansının incelenmesi
The performance analysis of an EPM TBM used in iski european side 2nd part Yenikapi sewerage tunnel between S6 and S7 shafts
BURAK GÜRKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Maden Mühendisliği ve Madencilikİstanbul Teknik ÜniversitesiMaden Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HANİFİ ÇOPUR
- Özel yetenekli öğrencilerin çoklu zekâ alanları ile öğrenme stillerinin karşılaştırılmalı olarak incelenmesi
Comparative analysis of multiple intelligence domains and learning styles of gifted students
FERİDE KÜÇÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimAkdeniz ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HARUN ŞAHİN
- Hazır giyim işletmelerinin performansını etkileyen faktörler ve performans düzeyini artırıcı bir model önerisi
The Factors affecting the performance of the ready made clothing company and the model offer for the increase of the performance level
NURGÜL KILINÇ ÇOBAN
Doktora
Türkçe
2002
Giyim EndüstrisiGazi ÜniversitesiGiyim Endüstrisi ve Giyim Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF.DR. SEMİHA AYDIN
- Türkiye'de özelleştirme uygulamalarının maliye politikası araçları ile ilişkisi
The relationship between privatization and fiscal policy tools in Turkey
BETÜL İNAM
- Ergenlik dönemindeki bireylerde bilgi işleme kapasitesinin obsesif-kompulsif belirtiler ve disosiyasyonla ilişkisi.
Relationship betwen the i̇nformation proceessing capasity of i̇ndividuals i̇n the adolescent period and obsessive-compulsive symtomps and dissociation
PINAR AKA
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
PsikolojiYüzüncü Yıl ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MURAT BOYSAN