Çayönü yerleşimine ait obsidyenlerin fizyon izleri yöntemiyle tarihlendirilmesi ve yaş düzeltme çalışmaları
The Fission track dating and correction studies for obsidians of Çayönü settlement
- Tez No: 119916
- Danışmanlar: PROF. DR. ZEHRA YEĞİNGİL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeometri, Archaeometry
- Anahtar Kelimeler: Fizyon İzleri, Obsidyen, Çayönü, Arkeometri, Fission Track, Obsidian, Çayönü, Archaeometry. n
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeometri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 95
Özet
öz YÜKSEK LİSANS TEZİ ÇAYÖNÜ YERLEŞİMİNE AİT OBSİD YENLERİN FİZYON İZLERİ YÖNTEMİYLE TARİHLENDİRİLMESİ VE YAŞ DÜZELTME ÇALIŞMALARI MUHARREM ORAL ARKEOMETRİ ANABİLİM DALI FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ Danışman: Prof. Dr. Zehra Yeğingil Yıl: 2002, Sayfa:83 Jüri: Prof Dr. Zehra Yeğingil Jüri: Prof. Dr. Selim Kapur Jüri: Yrd. Doç. Dr. K. Serdar Girginer Obsidyen özellikle Neolitik Dönem arkeolojik yerleşmelerinde en çok karşımıza çıkan materyallerden birisidir. Obsidyen kaynaklarının oldukça yoğun olduğu Anadolu'da, obsidyen ticareti önemli bir yer tutmaktaydı. Bu nedenle obsidyen arkeoloji bilimi için çok önemli bir materyaldir. Bu çalışmada, Diyarbakır il sınırları içerisinde bulunan Çayönü arkeolojik yerleşiminden alman üç adet obsidyen örneğine fizyon izleriyle tarihlendirme tekniği uygulanmıştır. Örneklerden yaklaşık lmm kalınlığında ve 3mm-5mm genişliğinde ikişer parça alındı. Parçalardan bir tanesi fosil izlerin sayımında, diğeri yapay izlerin sayımında kullanıldı. Obsidyen parçalarından her biri yavaş nötronların yardımıyla Triga Mark II Reaktörü'nün Pavia Üniversitesi, İtalya -“Lasy Susan”LS fasilitesinde (Cadmium oranı altın için 6.5 ve kobalt için 48) radyasyona tutulmuştur. Kimyasal yıkama için gerekli uygun yüzeylerin elde edilmesinde çeşitli örnek hazırlama teknikleri kullanılır. En basit olanı örneğin içinde yeni bir yüzey oluşturma amaçlı olan işlemdir. Bu çalışmada obsidyen için en fazla kullanılan yöntem olan kalıplama ve parlatma işlemi kullanılmıştır. Parlatma sonrası çok küçük kırıklıklar ve gözenek sebebiyle fizyon izlerinin sayımında büyük zorluklar ve sonuçlarda sapmalara sebep olmaması için yerleştirme, parlatma ve kesme işlemleri büyük özen gösterilerek yapılmıştır. Çalışmamızda kimyasal yıkama öncesi son İşlem olarak 0.05um AI2O3 parlatma tozu kullanılmıştır. Parlatma işlemi tamamlandıktan sonra %16'lık HF asit ile 1-4 dakika yıkanarak fizyon izleri bir optik mikroskop ile gözlenebilecek büyüklüğe ulaşmıştır. Bulunan yaşlar 7a no'lu örnek için 78.059xl04 yıl, 12a no'Iu örnek için ise 59.728x1 04 yıldır. Bu yaşlar örneklerin arkeolojik yaşları olmayıp, jeolojik oluşum yaşlarını vermektedir. Ya da obsidyenlerin kaynaklarının bulunduğu bölgedeki jeolojik aktivitelerle ilgili bir zaman aralığını göstermektedir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT MSc THESIS THE FISSION TRACK DATING AND AGE CORRECTION STUDIES FOR OBSIDIENS OF ÇAYÖNÜ SETTLEMENT MUHARREM ORAL DEPARTMENT OF ARCHAEOMETRY INSTITUTE OF NATURAL AND APPLEED SCIENCES UNIVERSITY OF ÇUKUROVA Supervisor: Prof. Dr. Zehra Yeğingil Year: 2002, Pages: 83 Jury: Prof. Dr. Zehra Yeğingil Jury: Prof. Dr. Selim Kapur Jury: Assoc. Prof. Dr. K. Serdar Girginer Obsidian is one of the most common materials especially in Neolithic period settlements. Trade of obsidian had great importance in Anatolia where obsidian resources can be found frequently. Therefore, obsidian is one of the important materials for Archaeological Science. In this study, the fission track dating technique has been applied to three obsidian samples that taken from Çayönü archaeological settlement situated in Diyarbakir provenance. Pairs of small particles, which are approximately at 1 mm thickness and 3-5 mm wide, were taken from the samples. One was used to count fossil tracks and the other one for induced tracks. One split from each? obsidian sample was irradiated in the“Lazy Susan”(LS) facility (Cadmium ratio for Gold 6,5 and for Cobalt 48) of the Triga Mark II nuclear reactor, University of Pavia, Italy. Various sample preparation techniques have been used to obtain suitable surfaces for etching. We have used the simplest procedure which is. cleavage to produce a fresh surface that was previously inside the sample. The obsidian samples have been imbeded in epoxy and than polished. Proper care has been taken during mounting, cutting and polishing. Otherwise micro cracks and scratches from polishing will etch in to distinctive and numerous figures that obscure fission track and make counting arduous. In our work the final finish is obtained using 0,05 um gama AI2O3 polishing powder. The samples have been etched by using %16 HF for 1-4 minutes. The ages were found for samples are; sample 7a is 78.059x1 04 years and 12a is 59.728xl04 years. These ages are not the archaeological ages of the samples but probably giving the geological formation ages or show a time period related to geological activities in the region where obsidian resources were localized.
Benzer Tezler
- Gre Filla kazıları ışığında Yukarı Dicle Havzasında çanak çömleksiz Neolitik Dönem mimarisi
Pre-pottery Neolithic architecture in the Upper Tigris Basin in the light of Gre Filla excavations
ÖZLEM EKİNBAŞ CAN
- Çanak çömleksiz neolitik döneme ait Harbetsuvan Tepesi çakmaktaşı yontmataş alet endüstrisi
Pre-pottery neolithic Harbetsuvan Hill flint chipper chipping tool industry
BARAN İRİM
- Osmanlı Salnamelerine göre Diyarbakır 1869/1905
According to Ottoman Annual Diyarbakır 1869/1905
MEHMET CİHAN ÖZDEMİR
- Çayönü yerleşmesinin çanak çömleksiz neolitikteki yeri (küçük buluntuların yardımıyla) Metin ve katalog (2. cilt)
Başlık çevirisi yok
ASLI ÖZDOĞAN
- Çayönü Tepesi İlk Tunç Çağ çanak çömleği
Early Bronze Age pottery of Çayönü Tepesi
CANSU YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
ArkeolojiÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASLI ERİM ÖZDOĞAN