Geri Dön

Osmanlı'da Daru'l-Kurra müessesi ve kıraat öğretimi

The Institution of Dar al-Qurra and the teaching of qıraa in the Ottoman

  1. Tez No: 126332
  2. Yazar: YUSUF ALEMDAR
  3. Danışmanlar: PROF.DR. ŞEVKİ SAKA
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Din, Religion
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2003
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 193

Özet

ÖZET ALEMDAR, Yusuf,“Osmanlı 'da Dâru 'l-Kurrâ Müessesesi ve Kıraat Öğretimi ”, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Şevki SAKA, VII+188 sayfa.“Osmanlı'da Dâru'l-Kurrâ Müessesesi ve Kıraat Öğretimi”adını taşıyan bu tez, başta Eğitim Bilimleri ve Kurumlar Tarihi olmak üzere bazı bilim dallarıyla ilişkisi bulunsa dahi, esas itibariyle Tefsir İlmi ve bunun bir alt disiplini olan Kur'ân-ı Kerîm Kıraati 'nin ilgi alanına girer. Altı asrı aşkın sürede ve üç kıtaya yayılan bir coğrafyada egemenlik kuran Osmanlı Devleti üzerinde -zaman ve mekân bakımından- bir sınırlama yoluna gidilmedi. Açıkçası, konuyu işlerken“Osmanlı...”kaydına uyularak herhangi yüzyıl(-lar) aralığı ve bölge belirlenmedi; tersine Osmanlı bir bütün olarak ele alındı. Bu doğrultuda dâru'l-kurrâ kurumunun ve Kıraat İlmi tahsilinin o devletteki serüveni -anahatlarıyla- ortaya konuldu. Ancak, İmparatorluğun asıl rengini belli ettiği“Yükseliş Devri”ile çekim merkezi konumundaki“Anadolu Toprakları”(bu arada üç başkent Bursa, Edirne ve özellikle İstanbul), bu araştırmanın da ağırlık noktalarını oluşturdu. Tez, bir giriş ve üç bölüm hâlinde tasarlandı ve kaleme alındı. Bu plân doğrultusunda Giriş kısmında; konunun önemi, amacı, kapsamı ve metodu üzerinde duruldu. Ardı-sıra 'araştırmanın omurgası'nı meydana getiren birtakım temel kavramlara değinildi. Bu bahis, 'çalışmanın vazgeçilmezleri' niteliğindeki bazı kaynaklara vurgu yapılarak bitirildi. Birinci Bölüm'de, kıraatlerin doğuşu ve Kıraat îlmi'nin oluşum süreci ele alındı. Bu bağlamda; Kur'an'ın toplanması ve çoğaltılması, kıraatlerin zuhuru ile Kıraat îlmi'nin teşekkülü ve bu alanda yazılı döneme geçiş hakkında tarihsel bilgiler aktarıldı. Peşinden, zaman içerisinde oluşan kıraat türleri işlenerek bu bölüm sona erdirildi. İkinci Bölüm'de, araştırmaya ismini veren iki temel öğeden biri olan Dâru'l-Kurrâ Müessesesi inceleme konusu yapıldı. Bu kapsamda, dâru'l-kurrânın tanımı ve tanıtımı yapılmaya çalışıldı. İlâveten, dâru'l-kurrâların Osmanlı öncesi ve Osmanlı dönemi tarihçesine girildi. Buna bağlı olarak, bunların Osmanlı eğitim sistemindeki teşkilât yapısı ve işleyişi incelendi. Nihayet, bu kurumların niçin ve ne zaman kapandıkları belirtilerek bu bölüm sonuçlandırıldı.186 Üçüncü Bölüm ise, tezin ikinci ana unsuru olan Kıraat öğretimine ayrıldı. Bu çerçevede, birtakım deyimlerin izahını yapmanın ardından, Kıraat İlmi'nin Osmanlı topraklarında başlayan seyri incelendi. Buradan, Osmanlı'da Kıraat tahsilinin -başlangıç ve bitiş aşamaları itibariyle ve kıraatlerin Osmanlı'da aldığı isim, şekil ve usûl değişiklikleri de gözönünde bulundurularak- nasıl yürütüldüğü; neticede bu sahanın mezunlarının hangi iş kollarında neler yaptıkları ortaya konularak bu bölüm noktalandı. Genelde bütün Kur'an İlimleri'ni içeren, özelde ise Kıraat İlmi'ne yönelik bir eğitim sunan dâru'l-kurrâlar ve buralarda verilen öğretim, bugüne değin bütün yönleriyle incelenmiş değildir. Araştırma sırasında gözlemlendiği kadarıyla henüz bakir sayılan bu sahada, daha çok şeylerin söylenmesi gerekmekte ve beklenmektedir. Bu yapıldığı takdirde; bilim, kültür, eğitim, san'at ve medeniyet tarihimiz açısından var olan büyük bir boşluk doldurulmuş olacaktır. Bu çalışmanın, ilklerden olma özelliği taşıması hasebiyle eksik ve yanlışlardan uzak kalması düşünülemez. Dolayısıyla, bu tür olumsuzlukların hoşgörüyle karşılanması, olumlu eleştiri ve uyarıların da tarafımıza iletilmesi en büyük beklentimizdir.

Özet (Çeviri)

ABSTRACT By ALEMDAR, Yusuf,“The Institution of Dâr al-Qurra and The Teaching of Qiraa in The Ottoman ”, PhD Thesis, Supervisor: Prof. Dr. Şevki SAKA, PP: VII+188. Although this thesis titled“The Institution of Dar al-Qurra and the Teaching of Qiraa in the Ottoman”is connected with some branches of science like the sciences of Education and the history of Institutions foremost, it is fundamentally included in the scope of Commentary and its sub-discipline, the Qiraa of the Qur'an. While dealing with the subject, we have not entered into the way of confining on the Ottoman State, which had sovereignty for over six centuries in a geographical area expanding to three continents in terms of time and place. Frankly, any region and time period have not been determined; on the contrary, the history of Ottomans has been taken up entirely. In this direction the adventurous progress of the institute of dâr al-qurra and the education of qiraa in this state have been displayed with its main lines. But the period of progress in which the empire made its main colour seen, and the Anatolian territories which have been the center of attraction, especially three capitals (Bursa, Edime and Istanbul) have formed the gravity points of this research. This thesis has been designed in the form of an introduction and three parts. In line with this plan, the importance of the subject, its aim, its contents and its method have been concentrated on. Then, the explanation of some fundamental concepts which bring the backbone of this research into being has been dealth with. This subject has been ended by laying stress on some sources that were inevitable for this study. In part One, the birth of the qiraas and the formation process of the science of qiraa have been dealt with. In this context, the historical information about the collection of the Qur'an and its multiplication, the appearance of the qiraas and the formation of the science of Qiraa and the transformation to the written period in this field has been conveyed. And next, the kinds of qiraa formed in the course of time have been dealt and so this part has been ended. In Part Two, the Institution of Dâr al-Qurra, from which this research has taken its name, has been made a subject for examination. In this context, we have tried to define and introduce dâr al-qurra, in addition, we have entered the history of pre-Ottoman and188 Ottoman period of dâr al-qurras, and being connected with this subject, the functions and organizational structure of these institutions in the educational system of the Ottomans have been examined. And finally, after explaining why and when these institutions were closed, this part has been ended. The Third Part of the thesis has been allocated to the teaching of Qiraa which is the second main element of this thesis. In this frame, after some explanations were made about the idioms, the progress of Qiraa that started in the Ottoman territories has been examined. From this point, taking into consideration how the education of Qiraa in the Ottomans in terms of its beginning and ending phases was applied, and considering the changes in the names, forms and methods of the qiraas, and displaying what the graduates of this branch did and in which branches of work they worked, this part has been ended. Dâr al-qurras which presented an education which included all sciences of the Qur'an in general, and an education directed to the knowledge of Qiraa in particular, haven't been examined with its all dimensions so far. As far as observed during the research, there are a lot of things to say in this field which is considered untouched yet. If this can be done, a big gap from the angle of our history of science, culture, education, art and civilization will have been filled. Because this study is one of the first, it can not be considered far from some mistakes and deficiencies. That is why, it is our hope that these kinds of negative points should be met with tolerance. We are open to all criticisms that will be made constructively.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    876191

    Bir 16. yüzyıl kıraat risalesi olarak Zahîretü'l-kârî fî hıfzi nazmi kelâmi'l-bârî'nin tahkiki

    The investigation of dhakhirat al-qari fi hifz nazm kalam al-bari as a 16th century Qur'anic recitation treatise

    ZEKERİYA AKPINARLI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Dinİzmir Katip Çelebi Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. İSKENDER ŞAHİN

  2. Tez No

    477194

    Son yüzyılda Makedonya'da Kur'an-ı Kerim ve kıraat öğretimi

    In the last century education the Quran and teaching its reading in Macedonia

    ATULA RAMADAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    DinNecmettin Erbakan Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ALİ ÖGE

  3. Tez No

    211519

    Klasik Osmanlı eğitim kurumlarından Konya Dârü'l-Huffâzları (xvıı. yüzyıl)

    Konya Dâru'l-huffâzs from classic Ottoman education institutes (xvii. century)

    EMİN KILINÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2007

    Eğitim ve ÖğretimSelçuk Üniversitesi

    İlköğretim Ana Bilim Dalı

    PROF.DR. YUSUF KÜÇÜKDAĞ

  4. Tez No

    218628

    Makedonya'da hadis çalışmaları

    Hadith studies in Macedonia

    BEJADİN AMETİ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2008

    DinSelçuk Üniversitesi

    Tarih Bölümü

    PROF. DR. BİLAL SAKLAN

  5. Tez No

    51789

    XV.-XVI. asırlarda İstanbul Daru'l-Kurra'ları

    Daral-Qurra foundations of Istanbul in XV.-XVI. centuries

    YUSUF ALEMDAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1996

    DinAnkara Üniversitesi

    İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SABRİ HİZMETLİ

Geri Dön