Divanü Lügati't-Türk'teki metinler üzerine bir sentaks incelemesi
Syntactic examination of the texts in Divanü Lügati't-Türk
- Tez No: 147020
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. MEVLÜT ERDEM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Karakhanid Turkic, Divanü Lügati't-Türk, Syntax, Word Phrases. II
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 170
Özet
Türk dilinin zenginliklerinin ortaya çıkarılması için Türk dilinin temel eserlerine başvurmak gerekmektedir. Bu eserlerden biri, hiç şüphesiz, Divanü Lügati 't-Türk' tür. Divani! Lügati 't-Türk'te, Türk dilini işlemenin, zenginleştirmenin yollan gösterilmektedir. Dilimizin temel kaynaklarından biri olan eser, bu öneminden dolayı araştırma konusu olarak seçilmiştir. Bu araştırmada Atalay (1998) tarafından tercüme edilen ve Türk Dil Kurumu tarafından yayınlanan eser temel alınmıştır. Sözlük niteliğinde olan Divanü Lügati 7- Türk, içerdiği söz varlığı kadar içerisinde barındırdığı örneklerle de önemi bir kat daha artmaktadır. Bu tezde eserde geçen cümleler çeşitli açılardan değerlendirmeye tabi tutulmuş, Türk dilinin tarihsel sözdizimi üzerine tespitler yapılmıştır. Yapılan inceleme sonucunda, metinde geçen cümlelerin anlam, söz dizimi ve yapı bakımlarından oldukça farklı şekillerde kullanıldıkları görülmektedir. Eserdeki örnekler, değişik kaynaklardan hareketle oluşturduğumuz cümle çeşitleri şemasına uygun olarak incelenmiştir. Metinde kullanılan kelime grupları da ayrı bir bölüm içerisinde değerlendirilmiştir. Farklı şekillerde kullanılmış olan cümlelerle ilgili örneklerin tamamı metin içerisinde verilmemiş, sayısı fazla olan örnekler için ekler bölümü oluşturulmuştur. Metindeki Örnekler bugün kullandığımız cümlelerle hem anlam özellikleri hem de söz dizimleri bakımından büyük benzerlikler göstermektedir. Anlamına göre cümleler içerisinde genel olarak olumlu cümlelerin, yapı bakımından ise basit cümlelerin kullanıldığı anlaşılmaktadır. Cümlelerin genel olarak, Türkçe cümlelerin temel unsurları olan özne ve yüklemden oluştukları anlaşılmaktadır. Metinlerde basit yapılı ve kurallı fiil cümlelerinin sıkça kullanıldığı görülmektedir. Eserde kullanılan fiilimsi eklerinin ve cümleleri soru yapma unsurlarının fazla bir değişikliğe uğramadan bugüne kadar geldikleri söylenebilir. Anahtar Kelime: Karahanlı Dönemi Türkçesi, Divanü Lügati 't-Türk, Sentaks, İnceleme, Kelime Grupları
Özet (Çeviri)
The basic works about Turkish language must be introduced in order to discover Turkish language's wealthiness. There is no doubt that one of them is Divanii Lügati 't- Tiirk. The ways of getting wealthy and processing of Turkish language have been showed in this work. It is one of the most fundamental works of our language, because of that; it was chosen to be the subject of our research. The Modern Turkish version of the book which was translated by Besim Atalay (1998) and was published by TDK has been used in this research. Divanii Lügati 't-Türk which has dictionary feature has increased its importance twice including words as well as examples. Sentences in the work were evaluated from different point of view; determinations were made on the historical syntax of Turkish language. According to results, sentences show different usage in terms of semantic, syntax and structure in the work. Examples were investigated in accordance to the shape of sentences which is constituted from different sources. Word phrases that are used in the work were evaluated in different section. Examples in the work have showed great similarities with today's language features in terms of semantic peculiarities, and word order. Positive sentences have been used generally in this work. Simple sentences have been used structurally in the work. Sentences in the work generally have been understood to be made up of subject and object that are the basic components of Turkish language. It is clear that simple structure and regular verbal sentences were used frequently in the work. It can be concluded that nonfinite verbal form morphemes and the components of making question have not been changed at all until today.
Benzer Tezler
- Dîvânu Lugâti't-Türk'teki manzum parçalar üzerine metin dil bilimi incelemesi
Textual linguistics study on the poetic pieces in Dîvânu Lugâti't-Türk
İLKNUR KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AKARTÜRK KARAHAN
- «дивану лугат-ит-түрк» сөздүгү кыргыз тилинин тарыхый өнүгүшүн изилдөө булагы(фонологиялык жана морфонологиялык изилдөө)
Kırgız dilinin tarihi gelişiminin araştırılmasında bir kaynak olarak Divanü Lugati't-Türk (Fonolojik ve morfonolojik inceleme)
NEGİZBEK ŞABDANALİYEV
Doktora
Kırgızca
2015
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KADIRALI KONKOBAYEV
- Dîvânu Lugâti't-Türk'teki coğrafȋ terimlerin tarihî ve çağdaş Türk lehçeleriyle fonetik ve semantik açıdan karşılaştırması
The phoneti̇c and semanti̇c compari̇son of geographi̇cal terms i̇n Dîvânu Lugâti̇'t-Turk from the poi̇nt of hi̇stori̇cal and contemporary of Turki̇sh di̇alects
NADIRA TURDUBAI KYZY
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimEge ÜniversitesiTürk Dili ve Lehçeleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM ŞAHİN
- Dîvânü Lugati't-Türk'teki atasözlerinin anlambilimsel açıdan değerlendirilmesi
Başlık çevirisi yok
HATİCE KORKMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ. SALİH DEMİRBİLEK
- Dîvânu Lugâti't-Türk'teki bapların söz yapımı bakımından incelenmesi
Examination of the books in Divânu Lugâti't-Türk in terms of word formation
MUSTAFA AY
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERKAN ŞEN