Konut ve çevresindeki mekansal oluşumlar kültür etkeni; Türkmenistan
Dwelling and the residencal formation around the culture effect: Turkmenistan
- Tez No: 151607
- Danışmanlar: DOÇ.DR. AYTANGA DENER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimari Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 131
Özet
KONUT VE ÇEVRESİNDEKİ MEKANSAL OLUŞUMLAR, KULTUR ETKENİ; TÜRKMENİSTAN ÖZET Bir barınak olmanın ötesinde, kültürel, ekonomik ve toplumsal pek çok boyutu olan konut, kişinin içinde yaşadığı toplumun ve kendi kişiliğinin özelliklerini taşımaktadır. Değişen sosyo-ekonomik ve kültürel koşullar, yaşanan çevrelerin değişimini de beraberinde getirmektedir. Özellikle günlük hayatın büyük bir bölümünün geçtiği ve insan yaşamı ile çok yakın ilişkiler içerisinde bulunan konut ve konut yakın çevresi, bu değişikliklerin en iyi gözlemlendiği mekanlardır. Bu çalışmada Türkmenistan'da konut mekanının zaman içinde, sosyal ve ekonomik koşullara bağlı olarak nasıl bir dönüşüm geçirdiği ve diğer yaygın coğrafyada yerleşmiş olan Türk toplumlarındaki yaşama biçimleri ile ne tür bir ilişkisi olduğu araştırılmıştır. Saha çalışması, Türkmenistan'ın başkenti Aşkabat kentinde gerçekleştirilmiştir. Türkmenistan'da yaklaşık bir asır süren Sovyet egemenliğinin etkisi göz ardı edilemez. Bu nedenle; çalışmada 19. yüzyılın sonundan bugüne kadar ki toplumsal, kültürel değişim ve yaşama biçimindeki farklılaşmalar irdelenmiştir. Türkmenistan'da konut mekanı ve kullanımı bugünkü durumuna gelene kadar önemli bir değişim geçirmiştir. 19. yüzyılın sonunda, 1917'de yönetim biçimi değişmiş, Sovyetler Birliği kurulmuş ve Türkmenistan bu yapı içinde yer almıştır. Türkmenistan'da Sovyet Dönemini yansıtan önemli olgulardan biri ülkenin ağırlık merkezinin kentlere doğru kayması, sanayi yatırımları nedeniyle tarım ve hayvancılıktan başka yeni bir işçi sınıfının doğuşudur. Sovyet döneminde bürokrasinin modernleşip genişlemesi sonucu, kent halkının büyük kısmı ücretli veya aylıklı hale gelmiştir. Bu dönemde Sovyetler, Orta Asya'da“çağdaş barınma ve yaşama modelleri”sunmaya başlamıştır. Böylelikle VIIbaşlayan yerleşik hayat ile Batılı yaşama biçimleri, kısmen benimsenmiş ve kimi yerde geleneksel biçimlerin yerini almıştır. Bu dönemde rejim yapısına paralel olarak mekansal yapıda da köklü değişimler yaşanmıştır. Sovyet Sosyalist Komünist Partisi Merkez Komitesi'nin“Projelendirme ve İnşaat Yapımında Aşırılıkların Kaldırılmasına İlişkin Kararı”konut yapılarında izlenmesi gereken yolu göstermiştir. Bu kararla“tasarruf”mimarlığın işlevsel ve teknik sorunları ile ilgili konularda bir dönüm noktası olmuştur. Her bir aileye ayrı konforlu konut temin edilmesi hedefi ise tip proje yapımını, düşük alanlı konut üretimini ve düşük kalitede inşaat malzemesi kullanımını beraberinde getirmiştir. 1992'de Sovyetler Birliği'nin dağılması sonrası başlayan bağımsızlık döneminde ülkenin her alanında Devlet Başkanı Saparmurat Niyazov'un (Türkmenbaşı) imzası vardır. Konut mimarisi, S. Türkmenbaşı'mn ilgi odağı konumuna gelmiştir. Konut yapılarında tip proje uygulaması kaldırılmış, yapıların projelendirilmesi ile ilgili uluslararası standartlara uygun yeni kanunlar uygulamaya konulmuştur. Pahalı ve uzun ömürlü olan inşaat malzemeleri ile ilgili var olan mevcut sınırlamalar kaldırılmış, söz konusu malzeme ve ürünlerin kullanımına ilişkin yeni kararlar uygulamaya konulmuştur. Devlet Başkanı'nın kararı doğrultusunda yeni planlanan konutlarda kişi başına düşen yaşam alanı 25 m2'ye çıkartılmıştır. (Bu rakam Sovyet Döneminde kişi başı 9 m2 olarak uygulanmakta idi.) Bağımsızlık sonrası konut sahibi olabilmek ise Sovyet Döneminde uygulandığı gibi tüm ailelere eşit şekilde değil, ancak gelir seviyesi iyi olan ailelerin yeni konut satın alabilmesi şeklinde uygulanmaktadır. Buna paralel olarak Sovyet Döneminde pek rastlanmayan gecekondulaşma bağımsızlık sonrası Türkmenistan'da kendini göstermeye başlamıştır. Türkmenistan'da konut kültürü, çoğu yönden Batılı örneklere benzer gözükse de hala sıkı sıkı korunan bazı gelenekler terk edilemeyen alışkanlıklar vardır. Hem Batılı hem de geleneksel biçimler kimi zaman aynen korunarak yan yana kimi zaman da değiştirilerek, hatta bozularak kullanılmaktadır. Ortak geçmişe sahip Türk ve Türkmen toplumları arasında konut kullanımına ilişkin kültürel bazı ortak noktalar olduğu gözlemlenmiştir. Orta Asya kökenli her iki ulusun da günümüz konut yaşamında göçebe kültürün izlerini taşıdığı VIIIsöylenebilir. Ancak bu benzerliğin Türkiye'nin kırsal kesiminde daha belirgin olduğu gözlemlenmiştir. Konut içinde, geleneksel yaşam alışkanlıklarının sıklıkla sürdürüldüğü, Batı'dan etkilenerek evin içine yerleştirilen eşyanın gerçekte kullanılmadığı, konuk için ayrıldığı, bu anlamda çevrede yaşayan Ruslarla aralarında konut içi kullanımı, temizlik anlayışı, oturma, yatma, yeme-içme, konuk kabul etme gibi konularda önemli farklılıklar olduğu gözlenmiştir. Sonuç olarak; Türkmenistan'da günümüz konut kültürü, iç mekan biçimlenmesi ve donatılarının, batılı ve geleneksel formların her ikisine de benzer ve her ikisinden de farklı yönleri ile kendine özgü bir kompozisyon oluşturduğudur. Geleneksel toplumdan, modern topluma geçiş henüz tamamlanamamıştır. Ama uzun bir yol katedilmiştir. Konut iç mekan ve donatılarındaki değişim bu modernleşmenin sonucu olduğu gibi aynı zamanda önemli bir ölçütüdür. IX
Özet (Çeviri)
DWELLING AND THE RESIDENCAL FORMATION AROUND THE CULTURE EFFECT; TURKMENISTAN SUMMARY Beyond being a shelter, dwelling has cultural, economical and social dimensions and it keeps the characteristics of its owner and his society. When residence is possessed it becomes a house or“home”and the word house, may give different meanings to different people. Social-economical and cultural changes bring modifications in environment it is lived in. As a place in which people spend most of their time, houses and their surroundings are affected from those changes extremely. With this study, how residence places transformed in Turkmenistan, how they interact with economical and social conditions and what kind of similarities and diversities exist between Turkmenistan and other Turkish populations in different geographical locations were investigated. The Study was made in Askhabat the capital City of Turkmenistan. Even though the main purpose of the study is to focus on the period starts after Independence of Turkmenistan (1992) as the major subject, it is impossible not to evaluate the Soviet Effect which ruled Turkmenistan almost a century. For this reason, the period starting from 19th century, which westernization and modernization approaches were changed and obtained different characteristics, to present time is chosen as the target period of the study. At the end of 19th century, Soviet Union established and Turkmenistan took its place in this foundation. One of the most important aspects of Soviet Union reflections in Turkmenistan is changing the center of the country to cities and birth of laborer as a new class different than farmers. During Soviet Ruling, as a result of the enhancement of bureaucracy most of the population of Turkmenistan became salaried. Soviet Union started to introduce“Modern Housing and Living Models”in Middle Asia within that period. After then, settled life startedand Western life style was accepted and in somewhere even dominated the traditional forms. During this period environmental structure changed drastically parallel to the regime. The decision of USSR Communist Party regarding the Abolishing the extremes in buildings showed the way to follow for dwelling structures. With this decision“saving”became a turning point of architecture's functional and technical problems. One house for each family target brought single project type with small area and low quality construction material. Saparmurat Niyazov (Turkmenbaşı) has put his signature on every field in Turkmenistan after Independence, started 1992 after Soviet Union. Dwelling architecture became the focus of Turkmenbaşı. He put an end to single type project implementation. Also new rules and procedures were set suitable for international standards. The limitations regarding using the expensive and more durable materials were cancelled. Living area per person in a house increased to 25 m2 with the decision of the President. (This number used to be 9 m2 in Soviet Union) In opposite to Soviet Union, after Independence only the families with good income can become house owners. Parallel to this alteration, ghettos started to appear in Turkmenistan. It is observed that traditional living habits are mostly continued and the goods that are put in because of the Western affection are not really used and generally they are reserved for guests. As a result of that there are great distinctions between Turkmen and Russians regarding the issues like cleaning habits, sitting, sleeping, eating and accepting guests. In Turkmenistan residence and inside accessories changed drastically. At late 19th century, with the Soviet regime“a settled”and more western lifestyle was accepted and sometimes this new life style took over traditional forms. Even though the housing culture in Turkmenistan may seem to be similar to western models there are still protected traditional forms and unforsaken habits. Both western and traditional manners are performed sometimes without a change sometimes with modifications and sometimes even with corruption. XIThe housing cultures of Turkish and Turkmen communities have common attributes due to shared historical roots. It is quite visible the effects of nomadic culture to housing style that comes from the middle Asian roots. Nevertheless this resemblance should be considered as a likeness between Turkish rural community and Turkmenistan urban profile. In conclusion today's Turkmenistan's dwelling culture, inside forming and accessories constituted its unique composition with both similarities and distinctions to western and traditional manners. Moving from the traditional society to the modern society has not completed yet. However, considerable distance is preceded. The changing of inside dwelling and accessories is both the result and criterion of modernizing. XII
Benzer Tezler
- Yeni Cami'nin akustik açıdan performans değerlendirmesi
Evaluation of the acoustical performance of the New Mosque
EVREN YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVTAP YILMAZ DEMİRKALE
- Bomonti-Feriköy'deki sosyal farklılaşmanın mekansal düzeyde incelenmesi
Spatial analysis of social differentiation in Bomonti-Feriköy
ÖZGE ŞAMLI TOPACIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMÜR BARKUL
- An analytic approach for out of town shopping centres and their case studies
Başlık çevirisi yok
RENGİN SÜMER
Yüksek Lisans
İngilizce
1993
MimarlıkDokuz Eylül ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SENCER AYHAN
- Konut tipolojisi ve iç mekan kullanımında ekonomik ve sosyal yaşam değişimlerinin rolü ve ipekçiliğin etkileri, Osmanlı (eski Lefke) kasabası örneği
The effects of the economical and social living changes in housing typology, as a sample of Osmaneli town
AYSUN BATTALGAZİ PAMİR
- İç mekan ve iç mekan elemanlarının resimsel öğe olarak anlatımı
The Expression of interior and the members of interior as artistic elements
HATİCE AYKANAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Güzel SanatlarHacettepe ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
PROF.DR. HASAN PEKMEZCİ