Tanzimat'tan Cumhuriyet'in ilk yıllarına kadar (1839-1928) Türkiye'de ilkokuma ve yazma öğretimi
The teaching of primary reading and writing in Turkey from Tanzimat to Republic of first years (1839-1928)
- Tez No: 159553
- Danışmanlar: Y.DOÇ.DR. FAHRİ TEMİZYÜREK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2005
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 463
Özet
Bu çalışmanın amacı, müfredat programlarının, ders kitaplanmn, kuramsal eserlerin ve yazıların yardımıyla ilköğretim kurumlarında, Tanzimat'tan (1839) Lâtin harflerinin kabulüne (1928) kadar, ilkokuma ve yazma öğretiminin tarihsel gelişimini belirlemektir. Çalışmanın veri kaynağım, 1839-1928 tarihleri arasında yayımlanan ilköğretim müfredat programlan, elifba kitapları, kuramsal eserler ve süreli yayınlarda konuyla ilgili makaleler oluşturmaktadır. Derlenen verilerin çözümlenmesi sonucunda, Türkiye'de ilkokuma ve yazma öğretiminin, 1) Müfredat programlarına, 2) Ders kitaplarına, 3) Kuramsal eserlere ve süreli yayınlardaki yazılara bağlı olarak, üç farklı açıdan gelişim seyri izlediği tespit edilmiştir. 1) Müfredat Programlarına Bağlı Olarak İlkokuma ve Yazma Öğretiminin Gelişimi: İlk kez, 1263/1847 tarihinde yayımlanan Etfalin Talim ve Tedris ve Terbiyelerini Ne Veçhile Eylemeleri Lâzım Geleceğine Dair Sıbyan Mekâtibi Hâceleri Efendilere İta Olunacak Talimat uyarınca öğretmenler, okuma ve yazmayı beraber yürütecektir. 1892 tarihinde,“Dersaadet ve Kasabât îbtidaî Mekteblerine Mahsus”hazırlanan programda, 1893 yılında,“Inas Rüştiyesi”ile“Kız Sanayi Mektebi”için hazırlanan müfredat programında, harf yöntemi esasma bağlı olarak elifba derslerinin içeriği belirlenmiştir. 1924 tarihli İlk Mekteplerin Müfredat Programı ile ilkokuma ve yazma öğretiminde o zamana kadar kullanılan harf yöntemi yasaklanmıştır. 1926 tarihli müfredat programında ilkokuma ve yazma öğretimi için önerilen yöntem, Türkiye'de ilkokuma ve yazma öğretiminde, 2005 yılma kadar izlenen yöntemdir.11 2) Elifba Kitaplarına Bağlı Olarak îlkokuma ve Yazma Öğretiminin Gelişimi: Elifba kitapları, ilkokuma ve yazma öğretim yöntemi açısından müfredat programlarına koşut bir gelişme göstermez. Çağının ilerisinde bir alfabe kitabı, 1875 yılında Mebde-i Talim-i Sıbyan adıyla yayımlanmıştır. Eser, cümle yönteminin ilkeleriyle yazılmıştır. Benzer yöntemle alfabe kitapları, ancak kırk sekiz yıl sonra Cumhuriyet döneminde görülür. 1891 yılında yayımlanan İsmail Hakkı Elifbasında. ses yöntemi izlenmiştir. Ders kitaplarmda izlenen yöntem bakımından bu kopukluk, ders kitaplarının içeriğinde ve baskı kalitesinde de görülür. 1874 yılında Hafız RefT tarafından yayımlanan Resimli Elifba-i Osmanî adlı eserdeki resim kalitesi, doksan yıllık zaman dilimini kapsayan dönemde, başka hiçbir alfabe kitabında yakalanamamıştır. 3) Kuramsal Eserlere ve Yazılara Bağlı Olarak İlkokuma ve Yazma Öğretiminin Gelişimi: îlkokuma ve yazma öğretimi üzerine kaleme alman kuramsal eserlerin ya da yazıların, yayımlandıktan sonra müfredat programlarında ve elifba kitaplarında izlenecek yöntemlerin belirlenmesine yer yer kaynaklık ettiği görülür. Selim Sabit'in, Rehnüma-i Muallimin 'de savunduğu kısa heceleme yöntemi, daha sonra yayımlanan ders kitaplarmda izlenilen yöntem, 1892 tarihinde hazırlanan müfredat programında da öngörülen yöntem olmuştur. Satı Bey'in Tedrisat-ı İptidaiye dergisinde, 1911 yılında yayımladığı“Elifbayı Nasıl Öğretmeli?”başlıklı makalenin ardından elifba kitapları ses (savu yöntem) yönteminin esaslarına göre yazılır. Sonuç olarak, 1839-1928 yıllan arasında ilkokuma ve yazma öğretimi; müfredat programlan, ders kitaplan, kuramsal eserler ve yazılar çerçevesinde, birbirini yenileyen bkbirini bütünleyen bir gelişim seyri göstermiştir. Bu gelişim seyrinin eğitim tarihi ve Türkçe öğretimi tarihi içindeki yeri ve önemi“Sonuç”bölümünde değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
The aim of the study is to determine the historical development of primary reading and writing at the primary education institutions from Tanzimat (Administrative Reforms) (1839) to the adaptation of Latin characters by means of curricula, textbooks, institutional works and writings. The data sources of the study are made up of Primary Education Curricula published between the years 1839-1928, elifba (alphabet) books, institutional works and articles related to the issue in periodical publishing. As a result of studying into the data gathered, it was determined that the teaching of primary reading and writing has followed a developing course in three different ways. 1) The development of Primary Reading and Writing Depending on the Curricula: For the first time, teachers will carry out reading and writing together in accordance with the Regulation to be given to the Administrators o the Schools over How the Education, Teaching and Training of the Pupils will be carried out published at the date of 1263/1847. At the program belonging to Dersaadet and Kasabat tbtidiai Mektepleri, prepared in the year 1893 and at the program prepared for“has Rüştiyesi”and“Kız Sanayi Mektebi”the content of the elifba courses was determined by depending on the basis of the method of character. With Curriculum of Primary Schools, the method of characters used up to that time was banned in primary reading and writing. The method proposed for primary reading and writing at the curriculum of 1926 is the method of analysis and synthesis being traced up to 2005 in the teaching of primary reading and writing in Turkey.IV 2) The Development of Primary Reading and Writing Depending on Elifba Books: Elifba books do not show a parallel development with curricula in terms of the method of primary reading and writing. An alphabet book beyond the age was published with the name of Mebde-i Talim-i Sibyan in 1875. The work was written with the principles of the method of sentence. Alphabet books with similar names appeared only forty eight years later in the period of the Republic. At the Elifba of Ismail Hakkı published in 1891 the method of sound was followed. Such a lack in terms of the method followed at the course books appeared in the quality of printing and the content. The quality of illustration at the work of Resimli Elifba-i Osmani by Hafız RefF published in 1874 has never been caught in no other alphabet book in the period of nine years. 3) The Development of the Teaching of Primary Reading and Writing Depending on the Institutional Works and Writings: It is observed that the institutional works or writings written over the teaching of primary reading and writing have sometimes been sources for the determination of the methods to be followed in the curricula and the books of elifba after they are published. The method of short spelling over which Selim Sabit argues in his Rehnüma-i Muallimin is the method followed in the textbooks published later on and the one adopted in the curriculum prepared in 1892. Elifba books were written depending on the method of sound (savtf) after the article named“How to learn Elifba?”by Sati Bey publishing in his periodical of Tedrisat-ı İptidaiye in 191 1. As a conclusion, the curricula over the teaching of primary reading and writing have shown a course of development renewing and completing each other within the framework of text books, institutional works and writings.
Benzer Tezler
- Tanzimat'tan cumhuriyet'e eğitimde millileşmeye yönelik politika ve uygulamaların incelenmesi (1839-1938)
Examination of policies and practices aimed at revolutionizing education from tanzimat to republic (1839-1938)
ASLIHAN ERTUĞRUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimGaziantep ÜniversitesiSınıf Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYHAN DOĞAN
- Cumhuriyetin ilanından günümüze ilköğretim II. kademesinde coğrafya eğitimi
Geography education in secondary schools from the establishment of republic to our time
HÜSEYİN UGAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Eğitim ve ÖğretimSelçuk ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. AHMET DOĞAN BULDUR
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Söğüt (1839-1923)
Sogut, from the Tanzimat to the Republic (1839-1923)
ÇİĞDEM ÖTEYAKA
- Edirne Garı
Edirne Station
ÖZLEM BÜYÜKDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AFİFE BATUR
- Tanzimat'tan günümüze Türk devlet idare teşkilatında bürokratik modernleşme hareketleri
Turkish state administration organization bureaucratic modernization movements from the Reformation to the present dayday
İBRAHİM ALPER GÜVENÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Kamu YönetimiAtılım ÜniversitesiKamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL İBRAHİM ÜLKER