Geri Dön

Sabahattin Ali ve Gerhart Hauptmann'ın eserlerinde sosyokültürel olgu ve iletişim çatışması

Sociocultural plot and communication clash in Sabahattin Ali's and Gerhart Hauptmann's works

PDF İndir

  1. Tez No: 159640
  2. Yazar: ALİ BAYKAN
  3. Danışmanlar: PROF.DR. İBRAHİM İLKHAN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Alman Dili ve Edebiyatı, German Linguistics and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2005
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Alman Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 534

Özet

VIILOZET Sabahattin Ali'nin Kuyucaklı Yusuf ve, Gerhart Hauptmann'm Dokumacıların İsyanı - Hat Bekçisi Thiel adlı eserlerinde“Sosyo-kültürel Olgu ve İletişim Çatışmaları”eserlerin ana temalarını oluşturur. Aynı yüzyılda yaşamış olan Ali ve Hauptmann, hem kendi ülkelerinde hem de dünyada meydana gelen sosyal, siyasal, iktisadi, kültürel vb. değişimleri yalandan takip etmiş ve bu olguları eserlerine yansıtmışlardır. Bu tarzları, değişik düşünce sahibi çevre ve organizasyonların aşırı tepkilerini çekmiş, dolayısıyla değişik engel ve sansürlerle karşılaşmışlardır. Ali, Türk edebiyatının az yaşayan, değeri az bilinen, ödül almayan yazarlarından olmasına rağmen, Hauptmann, Alman edebiyat tarihinin uzun yaşayan, her dönemde kıymeti bilinen, bir çok ödül alan yazarlarındandır. Toplumda meydana gelen olayların her iki yazarın eserlerine yansıtılmasının yanı sıra, yazarları özel hayatlarındaki kişi, kurum, çevre ve olayları da kurgulanmıştır. Yazarların eserlerinde tek bir edebi yöntem ve devir özelliğinden ziyade, birkaç yöntem ve devir özelliği dikkat çeker. Alman ve Türk halklarının sosyokültürel özelliklerinin, eserlerde yansıtılışı, geçmişten günümüze kadar, sosyal, kültürel, iletişim biçim ve çeşitlerinin gerek kendi aralarında, gerekse iki toplum arasındaki karşılaştırılmalarında çeşitli farklılıklar ortaya çıkar. Buna karşın iki toplum arasında bazı benzerlikler de bulunur. Eser bünyesinde olaylarının geçtiği dönemlerde Almanya, yavaş yavaş tarım toplumundan kurtulup, sanayiye yönelme aşamasına girmiştir. Türkiye ise, her ne kadar ufak tefek sanayi tesislerine sahip ise de, tarım ağırlıklı bir ekonomik yapıya sahiptir. Her iki toplumda da bu dönemde insanlar, savaş, açlık, hastalık, üst sınıf, eşkıya ve esnaf baskısı gibi sıkıntılarla karşı karşıya kalmışlardır. Bu tür sıkıntılar sonucu toplumları oluşturan halklar, psikolojik ve biyolojik hastalıklara yakalanmış, sonuçta mutsuz bir hayat sürdürmek zorunda kalmışlardır. Türk ve Alman toplum yapılan karşılaştırıldığında Türk halkının, Alman halkına oranla daha değişik kökenlerden gelen bireylerden oluştuğu tespit edilir. Toplumu oluşturan Türk ve Alman ailelerinin geçimsizlik nedenlerine bakıldığında, ekonomik sebepler, yasak ilişkiler, üvey evlat sorunu, aile büyükleri ile birlikte oturma, eşlerin çeşitli nedenlerden dolayı birbirlerinden ayrı kalma zorunluluğu, çalıştıkları kurumlardaki işlerin yoğunluğu, cinnet geçirmeleri vb. sorunların olduğu görülür. Ailenin en önemli bireylerinden olan babalar evlerine, ailelerine ve çocuklarına yeterince ilgi ve şefkat gösteremeyen yapıdadırlar. Ailesine ilgi ve şefkat gösterenler ise, kısmen de olsa ekonomik, psikolojik, alkol, kumar ve iletişimsizlik problemleri ile karşı karşıya kalmışlardır. 525Aile bireylerinin bir diğer önemli üyesi anneler ise iki grupta sınıflandırılabilir. Birinci grupta, hastalıklı, fakir, çilekeş, kendilerini ailelerine adamış, ikinci grupta, zengin, gününü gün eden, gönül eğlendiren, hafifmeşrep kadın tiplerdir. Ailenin bir diğer ferdi olan çocukların, anneler gibi iki kategoriye ayrılır. Birinci kategoride yoksulluk içinde, kendi hayatlarını kazanmaya çalışan, ya annesiz ya da babasız büyüyen yetim çocuklar, ikinci kategoride ise, diğer yaşıtlarının aksine her türlü imkâna sahip, ekonomik problemleri olmayan ailesi ile birlikte yaşayıp, eğitim alan çocuklar bulunur. Dikkat çeken bir diğer olgu da, Kuyucaklı Yusuf ve Hat Bekçisi Thiel'deki ailelerin az çocuklu, Dokumacıların İsyanı'ndaki ailelerin ise çok fazla sayıda çocuk sahibi olmalarıdır. Halkın fakirliği arttıkça, ailelerin çocuk sayısının artması ilginç olgulardan biridir. Sosyal yardımlaşma ve dayanışma ile ilgili dikkati çeken bir gerçek; zengin insanların fakir insanlara oranla daha az yardımsever olmalarıdır. Komşu, akraba, eş, dost gibi kişiler arasında oluşan yardımlaşmalar Ali'nin eserinde daha fazladır. Kuyucaklı Yusuf ve Hat Bekçisi Thiel'de din adamlarına ve dini vecibelerini yerine getirenlere büyük bir saygı ve sempati olmasına karşın, Dokumacıların İsyanı 'ndaki din adamına karşı oldukça olumsuz bir tavır sergilenir. Yazarların, ölüm temalarını işlemeleri arasında farklılıklar vardır. Hauptmann'ın eserlerindeki ölümler genellikle hastalık, doğum sonrası, ecel ve cinnet geçirme sonucu olur. Ali'nin eserinde ise, ölümler ecel ve öldürme ile meydana gelir. Yazarlar, ölüm kurgularıyla ülkenin ve dünyanın çeşitli olaylarını sembolize etmişlerdir. Ölümler, eserlerde yalnızca basit bir biyolojik olayın sonucunu göstermez. Aksine açıkça belirtilmesi sakıncalı olayları dolaylı yoldan ifade etmek için mesaj olarak kurgulanır. Eserlerde, Türk ve Alman örf-adetlerinden oldukça fazla örnekler bulunur. Köy, kasaba ve şehirlerde yaşayan yerli ve göçmen insanların birlerini ile olan kaynaşmaları, iletişimleri ve kültür mozaikleri en ince ayrıntılarına kadar eserler de yansıtılır. Dini bayramlar, düğünler, cenaze törenleri, sünnetler, Mevlitler, ayinler, boş vakit geçirme ve hitap şekilleri, küfür ve iltifatlar, giyim- kuşam gibi örf-adetleri belirleyen motif ve söylemler her iki yazarın özenle işlediği olgulardır. Boş vakitleri geçirme ve değerlendirme şekilleri, iki toplumda farklılıklar arz etmesine rağmen, özellikle alt sınıflara mensup işçi, memur ve köylü gibi insanların, bu tür faaliyetleri geçirme şekillerinde benzerlikler vardır. Çocuk oyunları, oynama zamanlan ve yaşa göre oynanan oyunlarda bazı farklılıkların olmasına rağmen, benzerlikler daha fazladır. Kadın ve erkeklerin boş vakitlerini geçirme şekillerinde farklılıklar gözlenir. İç ve dış mekânın yerleşim düzeni, toplumun sosyo-kültürel gerçeklerine paralel biçimde yansıtılmıştır. Kasabalı ve köylülerin yerleşim düzeni, zenginlerde moda ve zevke göre, fakirlerde 526ise mevcut imkânlara göre döşenmiştir. İç ve dış mekân döşeme biçimleri, iki toplumda da sosyal statüye göre şekil alır. Eğitim kurumlan, aile ve çevre, insanların eğitimlerini dolaylı veya doğrudan edindikleri kurum ve mekânlardır. Karakterlerin, resmi eğitim kurumlarından aldıkları eğitim oldukça yetersizdir. Eğitimli insanlar, görevlerini çoğunlukla kötüye veya kendi menfaatlerine göre kullanmışlardır. Teoride öğretilen faydalı bilgilerin, pratikte uygulanmadığı hatta bu bilgileri kötüye dahi kullanıldığı görülür. Devlet kurumlan ve özel sektör işletmeleri, hukuk kurumlan, kaymakamlık, karakol, kilise, polis, jandarma, denetçiler ve benzeri devlet görevlileri ve kurumlan, görevlerinin büyük bölümünü yerine getirmezler. Bunları yaparlarken, olumsuzlukları hile ile ülke kanunlarına uydururlar. Devlet kurumlanın yanı sıra, Kuyucaklı Yusuf ta eşkıya faktörü de toplum düzeninin bozulmasında önemli rol oynamıştır. Esnaf-eşkıya-bürokrasi-fakirlik kıskacında kalan kasabalı ve köylü halk zor dönemler geçirir. Dokumacıların isyanı 'nda da, devlet memurları, din adamları, dokumacı patronları ve diğer soylular halkı sömürmekte, onları daha da fakirleştirmektedir. Bu haksızlıklar karşısında Alman toplumu, hakkım arama konusunda Türk toplumuna göre, daha faaldir. Eser kahramanları arasında çeşitli iletişim çatışmaları mevcuttur. İletişim çatışmasının nedenlerinin başında ekonomik sebepler ve onun getirmiş olduğu diğer problemler gelir. Sosyal adaletsizlik nedeniyle, sınıflar arasındaki farklılıkların artması, insanların birbirlerine karşı daha hoş görüşüz ve tahammülsüz bir tavır takınmalarına neden olur. Kişilerin, aynı bölgelerde oturmalarına, aynı dili, kültürü ve kaderi paylaşmalarına rağmen, aile bireyleri ile iletişimsizliğin yarı sıra, devlet ve özel sektör görevlileri ile de iletişim çatışması halindedirler. Her iki yazar eserlerine toplumu ve çevreyi gerçekçi bir algılama ve yorumlama ile dilin geniş imkânlarını kullanarak eserlerine odak noktası yapar. Hayatın anlam ve değeri eserlerde kendini gösterir, her iki yazarın da sezgisel düşünce ile toplumsal normları yan örtülü bir şekilde eleştirdikleri gözlenir. 527

Özet (Çeviri)

IX. ALMANCA ÖZET (ZUSAMMENFASSUNG) Soziokulturelle Tatsachen und Kommunikationskonflikte bilden die Haupthemen in dem Werk“Kuyucakh Yusuf (Yusuf aus Kuyucak) von Sabahattin Ali und in Gerhart Hauptmanns Werken ”Die Weber“ und ”Bahnwaerter Thiel“ Beide Autoren, die im gleichen Jahrhundert lebten, verfolgten die sozialen, politischen, wirtshcaftlichen, kulturellen u.a. Entwicklungen und spegelten diese in ihren Werken wider. Dies jedoch störte den Umkreis und die Organisationen sehr, die verschiedene Ansichten hatten und fuhrte dazu, dass beide Autoren auf verschiedene Hindernisse und Zensuren stiessen. Sabahattin Ali ist ein Autor der türkischen Literatür, der sehr kurz gelebt hat, keine Preise erhielt und nicht genügend geschaetzt wurde. Dagegen ist Hauptmann einer der Autoren der deutschen Literatür, der eine lange Zeit gelebt hat, zu ailen Zeiten hoch angesehen war und dem viele Preise verliehen wurde. Beide Autoren kritisierten in ihren Werken das gesellschaftliche Leben, Personen, Organisationen, Umgebung und Ereignisse aus ihrem Privatleben. In den Werken der Autoren ist nicht nur literarische Methode und Eigenschaften einer Epoche zu sehen sondern mehrere Methoden und Eigenschaften verschiedener Epochen. Diese Widerspiegelung der soziokulturellen Eigenschaften des deutschen und türkischen0 Volkes ermöglichen die Sozial-, Kultur- und Kommunikationssformen und Arten von der Vergangenheit bis zur Gegenwart. Sowohl unter den beiden Völkern als auch im intrakulturellen Leben gibt es sehr grosse Abweichungen. Aber es bestehen auch einige Paralellitaeten zwischen beiden Gesellschaften. in den Epochen, in denen sich die Ereignisse im Rahmen der Werke abspielen,entwickelt sich das Land Deutschland von einer landwirtshaftlichen Gesellschaft zu einer industriellen Gesellschaft. Trotz einiger kleinen Industrieanlagen besitzt die Türkei übenviegend eine landwirtschaftliche Ökonomie. Menschen beider Gesellschaften lebten in diesem Zeitalter in Not. Kriege, Hunger, Krankheiten und Druck durch höhere Klassen, Raeuber und Haendler waren die Grande. Wegen dieser Not litten die Volker unter psychologischen und biologischen Krankheiten. Falls man die Struktur der beiden Gesellschaften betrachtet, ist zu sehen, dass die tiirkische Gesellschaft aus verschiedeneren ethnischen Völkergrappen beseteht, im Vergleichen zur deutschen Gesellschaft. Es gibt in beiden Laendern kollektive und individuelle Wertsysteme und gewachsene kültürelle Gegebenheiten die zwar unterschiedlich, nicht jedoch von vornherein als besser oder schlechter anzusehen sind. 528Betrachtet man aber die Gründe der Konflikte der türkischen und deutschen Familien, so sieht man Probleme wie: finanzielle Notlagen, verbotene Beziehungen, Stiefkinder, das Zusammenleben mit den Familieneltern, die Ehescheidung durch Notwendikeit, Uberstunden von Arbeitszeiten, Wahnsinnsanfaelle u.a. Die Vaeter zeigen weder am Haushalt noch an der Famile und Kindern genügend Interesse und Liebe. Diesjenigen, die sich um ihre Famlie kilmmern, haben dagegen zum Teil finanzielle, psychologische sowie auch Alkohol-, Glticksspiel- und Kommunikationsprobleme. Die anderen bedeutenden Familienmitglieder ”Mutter“ lassen sich in zwei Gruppen einteilen. Die erste Gruppe sind kraenkliche, arme leidvolle, sich fur ihre Familie aufopferungsbereite Frauen. In der zweiten Gruppe sieht man reiche, sich vergnügende, unzuverlaessige Frauen. Die Kinder lassen sich auch in zwei Kategorien einteilen. In der ersten Kategorie sehen wir Kinder, die in Armut leben, ihr Geld selbst verdienen, entweder ohne Mutter oder Vater aufwachsen. Dagegen sind in der zweiten Kategorie die Kinder, die fiber jene Möglichkeit verfügen, ohne finannzielle Probleme mit der Familie zusammenleben und zur Schule gehen. Ein anderer auffaelliger Punkt ist, dass in den Werken ”Kuyucaklu Yusuf und Bahnwaerter Thiel“ die Familien wenige Kinder, in dem Werk ”die Weber“ viele Kinder besitzen. Ein umgekehrters Verhaeltnis ist in den Werken zu beobachten: Je grosser dk Armut ist desto höher ist die Anzahl der Kinder. Intragesellschaftliche Probleme werden bier als Faktizitaet und als prozessualer Aspekt in den Werken thematisiert, so dass sich die kültürelle Identitaet in den Mittelpunkt des fiiteresses riickt. Eine andere auffaellige Tatsache ist die soziale Hilfe und Solidaritaet. Die Reichen sind weniger hilfsbereit als die Armen. Hilfeleistungen zwischen Personen wie Nachbarn, Verwandten und Freunden sind in Alis Werken mehr zu sehen. In ”Kuyucaklı Yusuf und“Bahnwaerter Thiel”werden geistliche und fromme Leute respektiert und fur sie Sympathie empfunden. Diese Handlungsweise gegenüber dem Geistlichen ist im“ Weber”dagegen sehr unfreundlich. Die Todesauffassung wird von den beiden Autoren unterschiedlich interpretiert. In Hauptmanns Werken kommt der Tod meistens duch eine Krankheit, nach der Geburt, durch einen Wahnsinnsanfall oder durch Alterstod. In Alis Werken ist der Tod entweder natürlich oder ein Mord. Die Autoren symbolisieren mit ihrer Todesauffassung wichtige Ereignisse in ihren eigenen Laendern oder auf der Welt. Der Tod ist in den Werken nicht nur die Folge eines biologischen Vorfalls, sondern wird benutzt, um einige versteckte Meinungen zu aeussern. 529Festzuhalten ist hier, dass die erwaehnten Todesauffassungen ein katostrophales Bild darstellen, z.B.der Tod erzeugt Furcht. Aber es besteht wenig Unterschied zwischen der abendlaendischen und der orientalischen Auffassung. In den Werken befinden sich viele Beispieile zu den türkischen und deutschen Sitten und Braeuchen. Die Zerschmelzung der Einheimischen mit den Einwanderern, ihre gegenseitige Kommunikation und die dazugehörige Kulturvielfalt wird in den Werken ausfuhrlich reflektiert. Motive wie religiose Feste, Hochzeiten, Beerdigungen, Beschneidungen, Zeremonien, Freizeitsbeschaeftigungen, Anredeformen, Schimprworter, Komplimente und Kleidungen, die die Sitten und Braeuche bestimmen sind Tatsachen, die von den beiden Autoren sorgfaeltig bearbeitet wurden. Es gibt zwischen beiden Gesellschaften Unterschiede, was die Freizeitsbeschaeftigung betrifft. Aber besonders unter den Vertretern der Unterklassen wie Arbeitern, Beamten und Bauern haben die Freizeitsaktivitaeten aehnliche Formen. Es gibt in bestimmten Altersgruppen, bestimmte Gemeinsamkeiten und Kontraste in Spielaktivitaeten. Die Wohnordnung der inneren und aeusseren Raeume zeigt Paralelitaet zu den sozioökonomischen und kulturellen Ereignissen. Die Wohnung der Kleinstaedter und Bauern wurde nach ihren Möglichkeiten, bei den Reichen nach der Mode und dem Geschmack, bei den Armen dagegen nach den bestehenden *» Bedingungen eingerichtet. Die Einrichtungsformen der Innen- und Aussenraeume richten sich in beiden Gesellschaften nach dem sozialen Status. Erziehungsinstitute, Famile und Umgebung sind Einrichtungen und Orte, wo die die Menschen ihre Ausbildung direkt oder indirekt dort erwerben. Die Ausbildung scheint aber ungentigend zu sein. Die Ausgebildeten missbrauchen meistens ihr Amt oder nutzen es aus. Hire erworbenen Kenntnisse reichen in der Praxis leider nicht aus. Staatliche Einrichtungen und private Betriebe, juristische Grtindungen, Landsratsaemter, Polizeireviere, Kirchen, Gendarmanie, Inspektoren und andere Staatsbeauftragte gehen ihren Verantwortungen nicht nach. Um diese Ungerechtigkeiten zu decken, werden die Landesgesetze nach ihrem Willen interpretiert. Bei der Zerstörung der Gesellschaftsordnung spielt in“Kuyucaklı Yusuf neben den staatlichen Einrichtungen der Banditenfaktor eine wichtige Rolle. Haendler-Banditen- Bürokratie- Armut verursachen schwier Zeiten fur Kleinstaedtern und Bauern. Im Werk ”die Weber" beuten die Staatsbeamten, Geistlichen, Arbeitsgeber und andere Adligen das Volk aus, und versetzen sie in grössere Armut. Gegenüber diesen 530Ungerechtigkeiten zeigt die deutsche Gesellschaft einen haerteren Widerstand, im Vergleich zur tiirkischen Gesellschaft, die sich passiv verhaelt. Beide Autoren haben ritualisierte Verhaltensweisen ganz allgemein in den Konfliktzonen gesellschaftlicher Verkehr angesiedelt und versuchten, potentielle Konflikte einzudaemmen. Unter den Romanfiguren gibt es verschiedene Kommunikationskonflikte. Grimde der Kommunikationskonfilikte sind vor allem finanzielle Gründe und daraus folgende Probleme. Die soziale Ungerechtigkeit vergrössert den Abstand zwischen den Klassen imd die Menschen gehen miteinander ohne Toleraz und auf unertraegliche Weise um. Im gleichen Bezirk wohnende Menschen, die die gleiche Sprache sprechen, die die gleiche Kultur, die das gleiche Schicksal haben, haben neben den Familienmitgliedern auch mit den Staats- und Privatsektorbeauftragten Kommunikationskonflikte. Beide Autoren setzen die Umgebung und Gesellschaft mit einer realistischen Wahrnehmung und Interpraetation sowie mit dem Gebrauch der grossen Möglichkeiten, die die Sprache bietet, in den Mittelpunkt ihrer Werke. Die Bedeutung und der Wert des Lebens zeigt sich in den Werken. Es ist zu sehen, dass beide Autoren mit annenden Gedanken auf indirekte Weise die gesellschaftlichen Normen kritisieren. Beide Autoren haben die Kluft zwischen Ideologie und Alltagsleben, bzw. den gesellschaftlichen Erwartungshalrungen der ökonomischen Notwendigkeit mit kognitiver Vorarbeitung in ihren Werken aufgegriffen. 531

Benzer Tezler

  1. Tez No

    426207

    Sabahattin Ali ve Nûredîn Zaza'nın öykülerinin toplumsal gerçekçilik açısından karşılaştırılması

    Comparing of Sabahattin Ali and Nûredîn Zaza's tories in terms of social realism

    MEHMET DİNÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Karşılaştırmalı EdebiyatMardin Artuklu Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. SELİM TEMO ERGÜL

  2. Tez No

    875354

    Sabahattin Ali'nin şiirlerinin söz dizimi (Sıklık-dil-kavram)

    Index of the poems of Sabahattin Ali (Frequency-language-concept)

    FATMA YILMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Dilbilimİstanbul Kültür Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ EMRE BERKAN YENİ

  3. Tez No

    877145

    Modern Türk ve Sudan romanlarında toplumcu gerçekçilik: Sabahattin Ali ve Tayyip Salih

    Social realism in modern Turkish and Sudanese novels: Sabahattin Ali and Tayyip Salih

    MOHAMED ABDALLA ISMAIL KHAZIN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Karşılaştırmalı Edebiyatİstanbul Medeniyet Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AHMET KOÇAK

  4. Tez No

    330340

    Marek Hlasko ve Sabahattin Ali'nin öykülerinde siyasal-toplumsal eleştiri

    The political and communal criticism in the stories of Sabahattin Ali and Marek Hlasko

    SVITLANA MALEYEVA ERKOÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    Batı Dilleri ve EdebiyatıAnkara Üniversitesi

    Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYDIN SÜER

  5. Tez No

    595175

    Sabahattin Ali'nin Değirmen adlı öykü kitabında kelime grupları

    The book of Sabahattin Ali: Değirmen (The mill) a research about word groups

    ALİYE GÖZTEPE

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. UĞUR GÜRSU

Geri Dön